[go: nahoru, domu]
Przejdź do zawartości

Stanisław Bułak-Bałachowicz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez M.Bucka (dyskusja | edycje) o 18:13, 25 mar 2014. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 25 mar 2014, była oparta na tej wersji.
Stanisław Bułak-Bałachowicz
Ilustracja
generał major
Data i miejsce urodzenia

10 lutego 1883 r.
Mejszty, gubernia kowieńska, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

10 maja 1940 r.
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

od 1914 r.

Stanowiska

dowódca Ochotniczej Sprzymierzonej Armii

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa, wojna domowa w Rosji, wojna estońsko-bolszewicka, wojna polsko-bolszewicka, wojna o niepodległość Białorusi, wojna obronna

podpis
Odznaczenia
Krzyż św. Jerzego II stopnia (Imperium Rosyjskie) Krzyż św. Jerzego III stopnia (Imperium Rosyjskie) Krzyż św. Jerzego IV stopnia (Imperium Rosyjskie) Medal św. Jerzego Krzyż św. Włodzimierza z mieczami Order Świętej Anny III klasy (Imperium Rosyjskie) Temblak św. Anny Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława II klasy (Imperium Rosyjskie) Krzyż św. Stanisława
Krzyż Wojenny 1914–1918 z brązową palmą (Francja)
Krzyż Waleczności Armii Bułak-Bałachowicza
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Grób gen. Stanisława Bułak-Bałachowicza na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie
Tablica pamiątkowa na ścianie Prawosławnego Seminarium Duchownego w Warszawie

Stanisław Bułak-Bałachowicz (błr.: Станіслаў Булак-Балаховіч, Stanisłaŭ Bułak-Bałachovič, ros. Станислав Никодимович Булак-Балахович; ur. 10 lutego 1883 r. w Mejsztach w powiecie nowoaleksandrowskim (Powiat brasławski), zm. 10 maja 1940 r. w Warszawie) – oficer kawalerii Armii Imperium Rosyjskiego, generał major Białej Armii, dowódca ochotniczych oddziałów walczących w składzie Wojska Polskiego II RP w 1920 i 1939 r. Brat Józefa Bułak-Bałachowicza.

Działalność

W 1914 r. został zmobilizowany do armii rosyjskiej i wcielony do 2 Lejb-Ułańskiego Kurlandzkiego Pułku. Wkrótce odznaczył się w walkach koło Sochaczewa i Kowna. W 1915 r. został awansowany na stopień oficerski i trafił do oddziału podpułkownika Leonida Punina, gdzie został dowódcą szwadronu. Wojnę skończył jako rotmistrz sztabowy odznaczony trzema Krzyżami Św. Jerzego, orderami Św. Stanisława, Św. Anny, Św. Włodzimierza. Po rewolucji w Rosji przez krótki czas był w armii bolszewików po czym wraz ze swoim 1 pułkiem łuskim przedarł się spod Pskowa do Estonii, gdzie walczył w różnych formacjach "białych" (Wojna estońsko-bolszewicka), między innymi w armii gen. Judenicza. Szczególnie odznaczył się dowodząc korpusem, który zdobył na bolszewikach Gdow, a następnie razem z wojskami estońskimi gen. Laidonera miasto Psków za co w 1919 r. został awansowany na stopień generała majora.

Po zawarciu estońsko-sowieckiego traktatu pokojowego w marcu 1920 r. przeszedł z Estonii śmiałym rajdem przez pozycje bolszewików na stronę polską na czele oddziału ok. 800 ludzi (Rosjan, Białorusinów, Litwinów, Łotyszów, Estończyków i Polaków) pod Dyneburgiem. Po reorganizacji w Brześciu nad Bugiem w kwietniu 1920 r. jego grupa została podporządkowana dowódcy 3 Armii gen. Edwarda Śmigłego-Rydza[1]. Oddział gen. Stanisława Bułak-Bałachowicza brał od czerwca 1920 r. udział w walkach na froncie polsko-bolszewickim na obszarze Polesia. W trakcie walk był zasilany wziętymi do niewoli czerwonoarmistami oraz dezerterami dzięki czemu pomimo strat zwiększył swą liczebność do ok. 1800 żołnierzy piechoty i 800 kawalerzystów. Po odwrocie wojsk polskich, od 15 sierpnia 1920 r. "bałachowcy" wzięli udział w kontrofensywie znad Wieprza oraz w bitwie warszawskiej. Przemieszczając się w kierunku Włodawy osiągnęli swój największy sukces militarny zdobywając Pińsk 26 września, gdzie wzięli do niewoli 2400 bolszewickich jeńców włączając w to sztab 4 armii.

Rozkazem Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego z 28 września 1920 wojska gen. Bułak-Bałachowicza zostały określone jako Ochotnicza Sprzymierzona Armia, uzyskując status odrębnej sojuszniczej armii. Generał nazwał ją Rosyjską Ludową Armią Ochotniczą (Russkaja Narodnaja Dobrowolczeskaja Armia, RNDA), która osiągnęła liczbę ok. 20 tys. żołnierzy. Mimo zawarcia rozejmu między Polską a stroną sowiecką w Rydze 12 października 1920 r., armia gen. Stanisława Bułak-Bałachowicza od 5 listopada 1920 r. podjęła samodzielne działania bojowe na obszarze Białorusi zajętym przez bolszewików, zdobywając 10 listopada Mozyrz. W Mozyrzu gen. Bułak-Bałachowicz ogłosił niepodległość Białorusi i powołał rząd Republiki Białoruskiej, lecz po kilku dniach i kontrofensywie oddziałów bolszewickich, jego armia została zmuszona do wycofania do Polski. Gen. Stanisław Bułak-Bałachowicz przekroczył granicę Polski 28 listopada, w ślad za głównymi siłami swojej armii, która następnie została w Polsce internowana.

Armia ochotnicza dowodzona przez Stanisława Bułak-Bałachowicza, tzw. "bałachowcy", była oskarżana o gwałty, bandytyzm i ekscesy antysemickie[2].

Stanisław Bułak-Bałachowicz nie został przyjęty do Wojska Polskiego, wobec czego nie został zweryfikowany w stopniu generała brygady. Mimo tego przez całe dwudziestolecie międzywojenne występował w mundurze wyjściowym oficera Wojska Polskiego z oznakami stopnia generała brygady.

Po wojnie polsko-bolszewickiej, gen. Bałachowicz osiadł w Warszawie, prowadząc działalność polityczną. W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. dowodził zorganizowanym przez siebie oddziałem ochotniczym. Oddział ten walczył w obronie Warszawy. Zginął podczas próby aresztowania przez Gestapo 10 maja 1940 r. na ul. Paryskiej na Saskiej Kępie w Warszawie.

Rodzina

Był synem Nikodema Michała i Józefy z Szafranów oraz wnukiem Sylwestra Bałachowicza i Michaliny Jasińskiej. Miał trzech braci i sześć sióstr. W młodości pracował jako administrator w majątku Platerów. Jego pierwsza żona zmarła w 1915 r. Drugą żoną była Hertha von Gerhart.

Jedyni spadkobiercy nazwiska to żyjący obecnie Maciej Bułak-Bałachowicz, Rafał Bułak-Bałachowicz, Ernest Bułak-Bałachowicz, obecnie najmłodszy z Bałachowiczów.

Pisma autorstwa gen. St. Bułak-Bałachowicza

  • Stanisław Bułak-Bałachowicz, Wojna będzie, czy nie będzie?, Warszawa 1931 r.
  • Stanisław Bułak-Bałachowicz, Precz z Hitlerem! czy Niech żyje Hitler!, Warszawa 1933 r.[3]

Zobacz też

  1. ↑ Witold Sienkiewicz, Niepokonani, Wyd. Demart 2010/2011 r.
  2. ↑ Kontrowersyjny generał ma być patronem ulicy gazeta.pl, 13 lutego 2008 [dostęp 2011-11-03]
  3. ↑ Informacje o publikacjach gen. Bułak-Bałachowicza w bazie Biblioteki Narodowej

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Bułak-Bałachowicz&oldid=39108434”