Wywiadownia gospodarcza

Wywiadownia gospodarcza – wyspecjalizowana instytucja zajmująca się odpłatnie pozyskiwaniem informacji gospodarczych dotyczących sytuacji gospodarczej przedsiębiorstw, sprawdzaniem wiarygodności i wypłacalności partnera w interesach. Wywiadownia gospodarcza na zlecenie przygotowuje raporty gospodarcze (handlowe, o moralności płatniczej firm), których celem jest zminimalizowanie ryzyka związanego ze współpracą z niesolidnym przedsiębiorcą. Raporty gospodarcze mogą zawierać również analizę firmy na tle branży, powiązania danej firmy z innymi podmiotami lub osobami, a także wskaźnik prawdopodobieństwa upadku, czy indeks zdolności płatniczej.

Wywiadownia gospodarcza pozyskuje dane stosując zwykle biały wywiad. Pojęcia wywiadu i szpiegostwa gospodarczego, choć często mylone, nie mają tego samego znaczenia. Przez wywiad gospodarczy należy rozumieć działania uzyskiwania, przetwarzania i przekazywania informacji o innych podmiotach gospodarczych zgodnie z prawem i etyką, ze źródeł ogólnie dostępnych np. rejestrów sądowych i ewidencji dotyczących przedsiębiorców, publikatorów urzędowych, mass mediów, katalogów branżowych itd. W przypadku szpiegostwa gospodarczego mamy do czynienia przy pozyskiwaniu informacji z łamaniem prawa i norm etycznych.

Pozyskiwanie informacji gospodarczych istniało od wieków, jednakże dopiero druga połowa XIX w wraz z rozwojem przemysłowym, przyniosła wzrost zapotrzebowania na profesjonalne informacje gospodarcze a w konsekwencji – rozwój wywiadowni gospodarczych, początkowo zwanych biurami informacyjnymi. Pierwsze na świecie biuro informacyjne, pod taką właśnie nazwą – Le bureau des renseignements (biuro informacyjne), świadczyło usługi śledcze i kredytowe. Założył je w 1833r. w stolicy Francji – Paryżu, Eugene – François Vidocq, były przestępca, a także właściciel wielu patentów i szef francuskiej policji kryminalnej Sûreté Nationale. Osiem lat później, w 1941r. w Stanach Zjednoczonych, kupiec jedwabiu, Lewis Tappan, uruchomił w Nowym Jorku pierwszą na świecie agencję udzielającą informacji wywiadu gospodarczego – Mercantile Agency Lewis Tappan & Co (Agencja Handlowa Lewis Tappan i spółka). Po kilku przekształceniach własnościowych w latach 1859 – 1933 zmieniono nazwę na R.G. Dun & Co. Drugą firmę wywiadowczą w USA – Mercantile Agency J.M. Bradstreet & Son, w 1849r. założył kupiec tekstylny i jurysta, John M. Bradstreet. Obie firmy połączyły swoje siły w 1933r. i do chwili obecnej działają pod marką Dun & Bradstreet. Kolejnym biurem branży wywiadu gospodarczego była, powstała w 1862 r. w Amsterdamie, i tak, jak w przypadku firm amerykańskich – założona przez kupca, W.J.J. Gompertza, funkcjonująca do dziś, firma Wys Muller Company. Jako drugie w Europie, z inicjatywy grupy miejscowych kupców i przemysłowców, pod przewodnictwem Adama Hafenrichtera, w 1870r. rozpoczęło działalność w Wiedniu Creditorenverein zum Schutz der Forderung von Insolvenzen (Stowarzyszenie Wierzycieli do ochrony roszczeń przed niewypłacalnością). Po fuzji z Nordbömimischen Kreditorenverein w 1941 r., nazwę zmieniono na Kreditschutzverband von 1870 (Stowarzyszenie Ochrony Kredytów), obecnie KSV 1870. Dwa lata później, w 1872r. w Berlinie, powstało następne biuro informacyjne – Auskunftei W. Schimmelpfeng. Jego założyciel, również kupiec, Wilhelm Schimmelpfeng, wkrótce otworzył filie w Wiedniu, Budapeszcie, Paryżu, Londynie, Amsterdamie, Moskwie, Odessie, Poznaniu, Wrocławiu, Warszawie, Kairze i Sydney.

W Polsce po 1894r., oprócz filii biura W. Schimmelpfenga, zaczęły powstawać inne biura wywiadu gospodarczego, jak Biuro Handlowo-Informacyjne Adolfa Rosenthala, założone w 1896 r. Biuro Informacyjno-Komisowe S. Klaczkina czy Wywiadownia Handlowa Kazimierza Piechockiego. Jednocześnie grupa prawników, kupców i bankowców w 1898r. rozpoczęła prace nad ustawą o biurach infomacji handlowych, która weszła w życie w 1905r. Odzyskanie przez Polskę niepodległości przyniosło dalszy rozwój wywiadowni gospodarczych, jak Biuro Kredytowo-Informacyjnego „Wywiad” Sp. z o.o. we Lwowie (w skład zarządu wchodzili przedstawiciele Związku Banków w Polsce) czy Międzynarodowe Biuro Informacyjne Providentia Bronisława Abramowicza z którego usług korzstała także firma Wedel. Pojawili się także pierwsi prywatni detektywi, a ich działalność nie była licencjonowana jak obecnie. Przeciwnie do wywiadowni gospodarczych, wówczas koncesjonowanych a do uruchomienia których wymagana była kaucja. Okres II Wojny Światowej naturalnie zahamował rozwój wywiadowni gospodarczych i dopiero po zakończeniu wojny, zaczęły postawać nowe i jedną z pierwszych powojennych wywiadowni była założona w 1990 r. firma InfoCredit. Obecnie w Polsce funkcjonują różnej wielkości krajowe wywiadownie i globalne koncerny. Ponadto wiele firm, zwłaszcza międzynarodowych, doceniając szczególne znaczenie informacji gospodarczej w zarządzaniu przedsiębiorstwem, posiada w swoich strukturach własne komórki wywiadu gospodarczego, choć często nie są tak wprost nazywane. Najczęściej „ukrywa się” je w działach marketingu, badań i rozwoju, informacji zarządczej lub strategicznej, prawnym, sprzedaży, public relations i oczywiście – bezpieczeństwa korporacyjnego, a nawet biura zarządu.

Przykładowa zawartość raportu gospodarczego

Podstawowy raport o firmie zawiera:

• dane teleadresowe
• dane rejestrowe, forma prawna
• przedmiot działalności
• struktura własności
• skład rady nadzorczej
• skład kierownictwa, uprawnienia do reprezentacji
• kapitał, nieruchomości
• obroty, import, eksport
• dostawcy i odbiorcy,
• bilans, wskaźniki
• wypłacalność, ocena płatności, postępowanie windykacyjne
• banki obsługujące
• ocena możliwości kredytowania i wiarygodności płatniczej
• zatrudnienie
• inwestycje
• historia

Dane gospodarcze firm udostępniane są również dzięki serwisom internetowym wywiadowni przez 24 godziny na dobę.