Więzienie przy ul. Mikołowskiej w Katowicach
 nr rej. A/1270/23 z 20 października 2023[1]
| |
 widok od ul. Mikołowskiej, 2020 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Mikołowska 10a |
| Typ budynku |
więzienie |
| Styl architektoniczny |
eklektyzm |
| Inwestor | |
| Ukończenie budowy |
XIX-XX w. |
| Ważniejsze przebudowy |
1897, 1909, 1912 |
| Pierwszy właściciel |
Królewskie Pruskie Więzienie |
| Obecny właściciel | |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′21,0″N 19°00′47,9″E/50,255833 19,013306
| |
| Strona internetowa | |
Więzienie przy ul. Mikołowskiej w Katowicach – zabytkowy zespół aresztu śledczego z przełomu XIX-XX w., zlokalizowany w katowickim śródmieściu.
Historia kompleksu
Po utworzeniu w Katowicach sądu grodzkiego w 1878 roku, utworzono pierwszy areszt, dla którego wzniesiono obecny pawilon mieszkalny „D”, stanowiący najstarsza część kompleksu architektonicznego. Obok budynku kozy miejskiej, od 1891 roku powstawały kolejne budynki Królewskiego Pruskiego Więzienia. Główny budynek więzienny pochodzi sprzed 1897 roku. Kolejne przebudowy następowały w latach 1909 i 1912. Po przejęciu więzienia przez władze II Rzeczypospolitej w 1922 roku, zakwalifikowano je do więzień I klasy. W klasie tej były więzienie o pojemności powyżej 450 miejsc. W czasie II wojny światowej więzienie było miejscem kaźni, w którym Niemcy zgilotynowali 552 osoby. W okresie stalinowskim w więzieniu na Mikołowskiej przetrzymywani byli żołnierze Armii Krajowej i członkowie organizacji niepodległościowych. W 2. poł XX wieku w obiektach funkcjonowało: Centralne Więzienie w Katowicach, Wojewódzki Areszt Śledczy, Rejonowy Areszt Śledczy. Obecnie w zabudowaniach ma swoją siedzibę Areszt Śledczy Katowice, którego pojemność wynosi 438 miejsc[2].
Struktura obiektu
Na objęty opieką konserwatorską zespół składają się następujące budowle: 2 budynki penitencjarne, 2 budynki gospodarcze oraz 2 domy mieszkalne (obecnie siedziby biur). Największa budowla, wielokondygnacyjna, na planie litery Y, składa się z trzech skrzydeł (pawilony „A”, „B” i „C”). Kompleks otoczony jest murem z wieżami strażniczymi. Poza murem, od strony ul. Mikołowskiej, znajduje się dawna willa naczelnika i dom dla służby więziennej[1][2].
Osadzeni
Wśród osób więzionych podczas II wojny światowej:
- ks. Franciszek Blachnicki (1941–1942)
- ks. Jan Macha (1942, zgilotynowany)
- Konrad Mańka (1942, zgilotynowany)
- Józef Pukowiec (1942, zgilotynowany)
- Janina Klatt (1942)
- Wincenty Wajda (1944, zgilotynowany)
-
Fragment fasady od strony sądu
-
Tablica pamiątkowa
Przypisy
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2024-07-12].
- ↑ a b Artur Piszczek: Opis jednostki. sw.gov.pl. [dostęp 2024-07-12].