Gołąbek zmiennobarwny
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąbek zmiennobarwny |
| Nazwa systematyczna | |
| Russula risigallina (Batsch) Sacc. Fl. ital. crypt., Hymeniales (Genoa) 1: 430 (1915) | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
Gołąbek zmiennobarwny, gołąbek żółty (Russula risigallina (Batsch) Sacc.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1]. Jest to mały żółty gołąbek, opisywany jako jadalny i smaczny, ale trudny do identyfikacji spośród wielu wizualnie podobnych grzybów. Grzyb ten można spotkać w różnych krajach Europy[2].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1786 r. August Johann Georg Karl Batsch, nadając mu nazwę Agaricus risigallinus. Obecną nazwę nadał mu Pier Andrea Saccardo w 1915 r.[1]
Ma około 50 synonimów. Niektóre z nich:
- Russula chamaeleontina (Lasch) Fr. 1838
- Russula vitellina Gray 1821[3].
Polskie nazwy nadała Alina Skirgiełło w 1991 r.[4] (dla nazwy naukowej Russula chamaleontina[5]).
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 4–4,5 cm, rzadko większy, początkowo wypukły, ale szubko rozpościerający się, z niewielkim garbkiem lub wklęsłością na środku. Powierzchnia gładka, w stanie wilgotnym błyszcząca, w stanie suchym matowa, lekko porysowana, zazwyczaj morelowa, czasem pomarańczowa lub ceglastoczerwona, na środku żółta, rzadko z morelowym brzegiem. Brzeg tępy, gładki, u starszych okazów karbowany. Skórka daje się oderwać prawie całkowicie[5].
Wolne, dosyć rzadkie, o równej długości, czasami rozwidlone, przy brzegu zaokrąglone początkowo jasnożółte, potem żółte do ochrowożółtych[5].
Wysokość 2,5–6 cm, grubość 0,7–1,5 cm, walcowaty, czasami ze zgrubiałą podstawą, kruchy, początkowo pełny, potem watowaty, na koniec pusty. Powierzchnia gładka, u starszych okazów jedwabista, bardzo rzadko z różowawym odcieniem[5].
Dość ścisły, miękki, kruchy, biały o słabym, morelowym zapachu. i łagodnym smaku[5].
Wyraźnie żółty lub żółtoochrowy[5].
- Cechy mikroskopowe
Bazydiospory 7–9 × 7–7,5 µm, o kształcie od jajowatego do szeroko elipsoidalnego, pokryte pojedynczymi, dość licznymi, amyloidalnymi, małymi, średnimi i dużymi brodawkami. Podstawki 30–40 × 10–12 µm. Cystydy 40–65 × 6,5–10 µm, o kształcie od walcowatego do wrzecionowatego, z kończykiem, w sulfowanilinie czerniejące w górnej części[5].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji, Afryce. W Europie jest szeroko rozprzestrzneiony, występuje od Morza Śródziemnego po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego i od Islandii po Azję[6]. W Polsce Władysław Wojewoda w 2003 r. przytoczył wiele stanowisk[4], wiele stanowisk podano także w późniejszych latach[7].
Naziemny grzyb mykoryzowy. Występuje w lasach liściastych, iglastych i mieszanych. Owocniki tworzy głównie od lipca do listopada[4]. Preferuje tereny trawiaste[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-07-09] (ang.).
- ↑ Russula risigallina (Batsch) Sacc. 1915 [online], Encyclopedia of Life.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-07-09] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 612, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g h Alina Skirgiełło, Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 127, ISBN 83-01-09137-1.
- ↑ Występowanie Russula risigallina na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-04-21] (ang.).
- ↑ Taksony z referencjami w bibliografii grzybowej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-01-03] (pol.).