De Rat (IJlst)
53°00′46″N 5°37′37″E/53,012778 5,626944 nr rej. 39880
| |
 De Rat | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Sneekerpad, 16 |
| Typ budynku | |
| Kondygnacje |
3 |
| Rozpoczęcie budowy |
1711 |
| Ważniejsze przebudowy |
1828 |
Położenie na mapie Fryzji  | |
Położenie na mapie Holandii  | |
| 53°00′46″N 5°37′37″E/53,012778 5,626944
| |
| Strona internetowa | |
De Rat (z nider. Szczur) – wiatrak holenderski w IJlst w prowincji Fryzja, w północnej Holandii. Obiekt został wpisany do holenderskiego rejestru zabytków[1]. Pełni funkcję tartaku[2]. Organizowane są w nim także pokazy edukacyjno-szkoleniowe[3] w ramach funkcjonowania organizacji Gild Fryske Mounders[4].
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Wiatrak początkowo znajdował się w Zaandam i początkowo nazywany był The Walrot (pl. karczownik ziemnowodny) lub po prostu De Rot. Do niedawna przyjmowano, że wzniesiono go w 1683 r., lecz przeprowadzone w 2011 r.[1] badania wskazują na to, iż zbudowano go dopiero w 1711 r., na miejscu starszego wiatraka. W okresie wojen napoleońskich obiekt wyszedł z użycia. W 1828 r. został przeniesiony do IJlst, we Fryzji. Miało to związek z rozwojem rolnictwa w tym regionie i rosnącym zapotrzebowaniem na budowle, takie jak wiatraki[1].
W 1859 r. wiatrak znajdował się w posiadaniu rodziny Oppedijk. W 1918 r. został wyposażony w silnik elektryczny. Niedługo później usunięto skrzydła. W 1950 r. wiatrak został zamknięty. Przez pewien czas istniało zagrożenie, że budowla zostanie poddana rozbiórce. Udało się tego uniknąć przy wsparciu gminy IJlst. W latach 1966–67 ponownie zamontowano skrzydła i inne brakujące elementy konstrukcji, stosując przy tym wiele elementów pochodzących z rozbiórek innych tego typu obiektów[1]. Kołpak i górne koło kołnierzowe pochodzą z rozebranego w 1959 r. wiatraka w Scheemderzwaag, w prowincji Groningen. Wał skrzydłowy był niegdyś częścią wiatraka Monniksmolen w Sint Jansklooster, w prowincji Overijssel. W latach 1976–80 został poddany renowacji, która doprowadziła go do stanu używalności. 19 kwietnia 2005 r. zamontowano na nim nowy kołpak[1].
Konstrukcja
[edytuj | edytuj kod]Młyn ma trzy piętra, przy czym powstał na trzypiętrowej platformie. Kołpak jest kryty strzechą. Skrzydła mają rozpiętość 21,48 metrów. Żeliwny wał skrzydłowy napędza górne koło kołnierzowe o 59 trybach[1]. Dolne koło kołnierzowe ma 29 trybów i znajduje się na szczycie wału głównego. Poniżej koło zębate z 43 trybami napędza wał korbowy[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g IJlst, Fryslân. Nederlandse Molendatabase. [dostęp 2015-07-22]. (niderl.).
- ↑ HOUTZAAGMOLEN DE RAT IJLST. Strona oficjalna tartaku. [dostęp 2015-07-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-25)]. (niderl.).
- ↑ Nationale Molendag op molen De Rat IJlst 1. groot sneek, 5 maja 2015. [dostęp 2015-07-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-25)]. (niderl.).
- ↑ Lesmolens. Gild Fryske Mounders. [dostęp 2015-07-25]. (niderl.).
|
