[go: nahoru, domu]
Przejdź do zawartości

FSO Polonez

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy polskiego samochodu. Zobacz też: inne znaczenia słowa polonez.
FSO Polonez
Ilustracja
FSO Polonez 1500 LE (MR’83) z 1985 roku
Producent

FSO (1978–1996)
Nasr (1983–1992)
Daewoo-FSO (1996–2002)
FSO-ZSD/Nysa Motor (1988–2003)
Dongfanghong (1990–1995)
Karnasuta General Assembly Co.

Zaprezentowany

listopad 1977

Okres produkcji

3 maja 1978 – 22 kwietnia 2002

Miejsce produkcji

Polska Warszawa
Polska Nysa
Egipt Kair
Luoyang
Tajlandia Bangkok

Poprzednik

Polski Fiat 125p

Dane techniczne
Segment

C[1][2] / D[3][4]

Napęd

tylny

Multimedia w Wikimedia Commons

FSO Polonez – samochód osobowy produkowany przez Fabrykę Samochodów Osobowych w Warszawie od 3 maja 1978 roku do 22 kwietnia 2002 roku[5][6]. Powstał jako następca Polskiego Fiata 125p, który był jednak produkowany równolegle aż do 1991 roku. Samochód przeszedł kilka większych modernizacji, wprowadzono także kolejne odmiany.

Samochód odziedziczył po poprzedniku większość rozwiązań technicznych, w tym: układ przeniesienia napędu, zmodyfikowane silniki, układ hamulcowy oraz zawieszenie. Nowością było 5-drzwiowe nadwozie typu hatchback. W 1988 roku wprowadzono wersję użytkową Poloneza nazwaną Truck. W 1991 roku przeprowadzono gruntowną modernizację, wprowadzając wersję Caro z mocno odświeżonym nadwoziem. Od 1996 roku dostępna była wersja sedan – Atu, rok później przeprowadzono ostatnią poważniejsza modyfikację Poloneza, wprowadzając modele Caro i Atu Plus. Od 1999 roku dostępna była także wersja Kombi. Produkcję zawieszono 22 kwietnia 2002 roku, łącznie z zestawami montażowymi wyprodukowano 1 061 807 egzemplarzy modelu w różnych wersjach[5]. W 2021 roku w Polsce było zarejestrowanych około 33 000 egzemplarzy pojazdu[7].

FSO Polonez

[edytuj | edytuj kod]
FSO Polonez
Ilustracja
FSO Polonez 1500 MR’78
Inne nazwy

FSO Polski
FSO Prima
FSO Cruzado
FSO Alize 1500
FSO Piedra
FSO Mistral 1600
Nasr Polonez

Producent

FSO
Nasr
FSO-ZSD

Zaprezentowany

listopad 1977
kwiecień 1988 (MR’89)

Okres produkcji

Polska: 3 maja 1978 – 1991
Egipt: 1983 – 1992

Miejsce produkcji

Polska Warszawa
Polska Nysa (Truck)
Egipt Kair
Tajlandia Bangkok

Poprzednik

Polski Fiat 125p

Następca

FSO Polonez Caro

Dane techniczne
Segment

C / D

Typy nadwozia

3- i 5-drzwiowy hatchback
3-drzwiowe coupé
2-drzwiowy pick-up (Truck)

Silniki

R4 OHV 1,3 l
R4 OHV 1,5 l
R4 OHV 1,6 l
R4 Fiat DOHC 2,0 l
R4 Pinto 2,0 l
R4 VM 2,0 l TD

Skrzynia biegów

4- i 5-biegowa manualna

Napęd

tylny

Długość

4272 mm
4322 mm (MR’89)[8]

Szerokość

1650 mm

Wysokość

1420 mm

Rozstaw osi

2509 mm

Masa własna

1115–1140 kg

Zbiornik paliwa

45 l

Liczba miejsc

5

Bagażnik

300/1070 l

Ładowność

400 kg

Dane dodatkowe
Pokrewne

FSO Polonez Truck
Polski Fiat 125p

Konkurencja

Dacia 1320/1420
Fiat Ritmo
Hyundai Pony
Lancia Delta I
Łada Samara
Moskwicz 2141 Aleko
Opel Kadett D/E
Renault 11
Simca 1307
Škoda Favorit
Talbot Horizon
Volkswagen Golf I/Golf II
Volkswagen Passat B1
Volvo 340

Multimedia w Wikimedia Commons

Historia

[edytuj | edytuj kod]
FSO Polonez 1500 MR’78
FSO Polonez 1500 MR’78 – tył nadwozia

Historia Poloneza rozpoczyna się wraz z końcem 1972 roku, kiedy to na najwyższym szczeblu partyjnym ustalono linię rozwoju produktów FSO. Zaplanowano wprowadzenie następcy dla modelu 125p[9]. Pierwsze konkretne decyzje w sprawie nowego auta zapadły 17 września 1974[10] roku, kiedy to została podpisana umowa między Pol-Motem a włoskim koncernem FIAT mówiąca o powierzeniu prac konstrukcyjnych nad nowym samochodem stronie włoskiej. Zgodnie z umową polska strona miała przedstawić własne wytyczne dotyczące nadwozia i norm bezpieczeństwa nowego auta. Warunki postawione włoskim konstruktorom zakładały, że samochód będzie spełniał bieżące i przyszłe normy zderzeniowe, a poziom emisji spalin ma pozwolić na sprzedaż samochodu w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych[11]. Jeszcze w tym samym roku w Centro Stile Fiat z udziałem polskich stylistów i inżynierów zaczęto prace projektowe nad nadwoziem oraz wnętrzem nowego modelu marki FSO. Pierwsze trzy prototypy samochodu – we wszystkich trzech wersjach nadwoziowych, z czego egzemplarz w wersji trzydrzwiowej zachował się do dziś – oznaczonego jako 125PN (Polacco Nuova – Polski Nowy) zostały stworzone już w 1975 roku[9]. W latach 1975–1977 trwały prace konstrukcyjne i testowe nad prototypami oraz przygotowujące fabrykę do rozpoczęcia produkcji nowego auta, dla którego stworzono zautomatyzowaną linię montażową, rozbudowano spawalnię oraz zbudowano nową halę tłoczni. W 1976 roku sprowadzono do Polski egzemplarz w srebrnym kolorze, który został przedstawiony w Biurze Konstrukcyjnym Przemysłu Motoryzacyjnego[11]. Po pozytywnej opinii wydanej przez premiera Piotra Jaroszewicza projekt zaakceptowano i skierowano do produkcji. Modernizacji wymagała fabryka, unowocześniono tłocznię oraz spawalnię[11]. Pierwsze siedem egzemplarzy, zmontowanych jeszcze w Turynie, trafiło do Polski 20 września 1977 roku, montaż rozpoczął się 26 września tego samego roku[12].

Od stycznia 1978 roku montowano kilka egzemplarzy dziennie, do początku kwietnia gotowych było około 300 sztuk[12]. Produkcję seryjną nowego modelu rozpoczęto 3 maja 1978 roku[13], trwała ona jednak tylko przez kilka tygodni, w lipcu ogłoszono przerwę remontową, montaż wznowiono 14 sierpnia[12]. Nazwa została wybrana w wyniku plebiscytu czytelników „Życia Warszawy” w 1978 roku, już po wdrożeniu samochodu do produkcji seryjnej, pierwsze egzemplarze nosiły nazwę i oznaczenia „FSO Polski 1300/1500”[5][14][15]. W pierwszym roku seryjnej produkcji powstało 3506 egzemplarzy Poloneza[12].

FSO Polonez 1500 MR’83
FSO Polonez MR’83 w wersji zubożonej „C”
FSO Polonez 1.5 LS MR’83 – tył pojazdu

Ze względów oszczędnościowych FSO Polonez skonstruowany został na płycie podłogowej samochodu Polski Fiat 125p, z którego przejęto również inne rozwiązania techniczne[9][13][16]. Z tego powodu samochód odziedziczył po poprzedniku większość jego wad: słaby przestarzały silnik, mały rozstaw osi oraz duży promień skrętu[16]. Polonez był jednak lepiej wyposażony od Polskiego Fiata, montowano w nim wygodniejsze fotele oraz bogatszą tablicę rozdzielczą[13]. Podzespoły mechaniczne poddano modyfikacjom, inne zmodernizowano. Przy projektowaniu samochodu nacisk położono na bezpieczeństwo pasażerów, w porównaniu z 125p zwiększono sztywność oraz wytrzymałość nadwozia[9]. Samą produkcję planowano przeprowadzić dwuetapowo[6]. Etap I przewidywał uruchomienie produkcji auta opartego na zmodernizowanych podzespołach modelu 125p. Etap II przewidywał uruchomienie produkcji rodziny zupełnie nowych silników benzynowych OHC na licencji firmy FIAT (1.6, 1.8, 2.0 oraz na bazie licencji własne opracowanie 2.0 D), przeprowadzenie zmian w elementach jezdnych auta (głównie zawieszenia tylnego) oraz zwiększenie produkcji do poziomu 160 000 egzemplarzy w skali roku. Do realizacji Etapu II nigdy nie doszło i mimo że rozpoczęto nawet prace przygotowawcze do budowy fabryki silników nad Kanałem Żerańskim, do napędu użyto silników znanych z Polskiego Fiata 125p, co prawda wraz z upływem czasu ciągle ulepszanych i modernizowanych[17].

Nowe nadwozie samonośne[18] typu hatchback odznaczało się jak na owe czasy nowoczesną estetyką i sporym poziomem bezpieczeństwa biernego, współczynnik oporów powietrza wynosił 0,352[19]. Zastosowane przez włoskich konstruktorów rozwiązania w zakresie bezpieczeństwa biernego nie miały odzwierciedlenia w żadnym dotychczas zbudowanym w Turynie samochodzie. W Polonezie zastosowano kontrolowane strefy zgniotu z przodu i z tyłu pojazdu, wzmocnienia boczne drzwi, a zawiasy maski, inaczej niż w Polskim Fiacie 125p, zamocowane zostały w okolicach podszybia, co w przypadku kolizji zapobiega wbijaniu się maski do wnętrza pojazdu[9][20]. Zastosowano również bezwładnościowe pasy bezpieczeństwa. Wszystko to razem wówczas nie należało do standardowego wyposażenia w dziedzinie bezpieczeństwa w samochodach[20]. Rozwiązania w zakresie bezpieczeństwa spowodowały zwiększenie masy własnej pojazdu, szczególnie w stosunku do Polskiego Fiata 125p (90 kg)[19]. Samochód był stosunkowo bogato wyposażony już w standardowej wersji, w skład której wchodziły m.in.: welurowa tapicerka, obrotomierz, zegar, ogrzewanie tylnej szyby wraz z wycieraczką, światła przeciwmgłowe, zapalniczka, regulowana kolumna kierownicy oraz przednie bezwładnościowe pasy bezpieczeństwa[10][20].

Poloneza wyposażono w klasyczny układ napędowy – silnik z przodu, napęd na koła tylne przenoszony poprzez wał napędowy[21]. Zdecydowano się na montaż silników pochodzących z Polskiego Fiata 125p – czterocylindrowych silników rzędowych chłodzonych cieczą[22] w układzie OHV o pojemnościach 1,3 oraz 1,5 l[13]. Zostały one jednak poddane modyfikacjom: otrzymały głowicę o zmienionym kształcie komór spalania, kolektor dolotowy o innym zarysie, nowy termostat z ulepszonym układem chłodzenia, zastosowano inny typ gaźnika oraz układ rozrządu napędzany paskiem, po wszystkich zmianach jednostka napędowa różniła się od pierwowzoru w prawie 150 punktach[6][20][23]. Zostały także ulepszone układy: smarowania, chłodzenia oraz przewietrzania. Wał korbowy nadal podparty był na trzech łożyskach, co ograniczało żywotność silnika[24]. Zmian doczekał się także układ przeniesienia napędu, zmodyfikowano konstrukcję sprzęgła (sterowane mechanicznie ze sprężyną centrującą) oraz skrzyni biegów (przystosowano ją do montażu V biegu), nieznacznie zmieniono układ hamulcowy oraz wał napędowy[23]. Układ kierowniczy oraz zawieszenie zaadaptowano bez zmian z Polskiego Fiata 125p. Dodano także możliwość regulacji kolumny kierownicy w płaszczyźnie pionowej. W porównaniu z poprzednikiem FSO bogatszy był również o możliwość składania tylnej kanapy (od 1981 roku) oraz regulacji lusterek bocznych z wnętrza kabiny (od 1985 roku)[13]. Poziom produkcji w dalszej przyszłości szacowano na 160 000 egzemplarzy rocznie[23].

Wnętrze FSO Poloneza MR’78
Zestaw wskaźników FSO Poloneza produkowanego od roku 1979

Od 1979 roku produkowane były także krótkie serie Polonezów z silnikiem Fiat DOHC o pojemności 1995 cm³ i mocy 112 KM z Fiata 132[5][9] – głównie na potrzeby milicji i rządowych instytucji[20]. Wersja wyposażona była w 5-biegową skrzynię biegów i rozwijała prędkość maksymalną 170 km/h, od 0 do 100 km/h samochód mógł rozpędzić się w około 12 sekund[9]. Oprócz standardowych silników 1300 i 1500 dostępne były także ich odprężone wersje przystosowane do pracy na paliwie o liczbie oktanowej 78 o mocy maksymalnej odpowiednio 61 i 70 KM[23].

FSO Polonez MR’83 1.5 L

W 1980 roku wprowadzono do produkcji model tzw. wzmocniony, wyposażony we wzmocniony do 82 KM silnik oraz standardową pięciobiegową skrzynię biegów. W 1981 roku wprowadzono rozkładaną tylną kanapę do produkcji seryjnej[25]. W latach 1980–1985 fabrykę opuszczało co roku około 30–32 tysięcy Polonezów.

W październiku 1980 roku[26] ze względu na trudności w dostawach kooperacyjnych wprowadzono do oferty Polonezy w zubożonej wersji wyposażeniowej „Popular”[20]. Z listy wyposażenia usunięto: kołpaki kół, ozdobne listwy wykończenia ścianki przedniej, zewnętrzne listwy drzwiowe, metalowe listwy ozdobne na zderzakach wraz z gumowymi nakładkami zderzaków, spryskiwacz i wycieraczkę tylnej szyby, ogrzewanie tylnej szyby, instalację radiową, światła przeciwmgłowe, wewnętrzne listwy ozdobne, zagłówki foteli, kieszenie w drzwiach, rozkładaną tylną kanapę, zapalniczkę i popielniczki tylne, lampki oświetlenia wnętrza, bagażnika i schowka, światła awaryjne, programator przerwy pracy wycieraczek, obrotomierz, wskaźnik ciśnienia oleju oraz wygłuszenie komory silnika[27], statyczne pasy bezpieczeństwa, ceratową tapicerkę oraz wykładzinę bagażnika z Polskiego Fiata 125p zakrywającą jedynie podłogę. Oprócz tego oferowano także standardową wersję Poloneza (bez zmian w stosunku do pierwszego rocznika) oraz bogatszy wariant „Lux” wyposażony we wzmocniony silnik 1.5, 5-biegową skrzynię i tylny most o przełożeniu 4,1, radioodtwarzacz Skald, prostokątne reflektory przednie, tylny spoiler i oznaczenie Lux czy też programator pracy wycieraczek[26]. Od 1980 roku rozpoczęto wysyłać w systemie CKD pojazdy do montowni w Egipcie (Nasr)[28].

Do 1982 roku w samochodzie montowano skrzynie 4-biegowe, w późniejszym okresie używano również 5-biegowych, gdzie piąty bieg o przełożeniu 0,88 pełnił funkcję nadbiegu[19][23]. 11 lutego 1983 roku fabrykę opuścił 100-tysięczny Polonez[28]. Przekładnia w Polonezie charakteryzowała się innymi przełożeniami dla biegów 2. i 3. – pozwalała na uzyskanie na nich większej prędkości[19].

Od końca lat 70. rozważano w FSO możliwość zastosowania do napędu Poloneza silnika wysokoprężnego. W latach 1980–1984 projektowano nowy motor w oparciu o benzynowe jednostki Fiata (1.6 i 2.0)[20][29]. Pierwszy skonstruowany silnik generował z pojemności 1995 cm³ moc maksymalną 62 KM (46 kW), Polonez w niego wyposażony zużywał średnio 7,8 l/100 km[29]. Wadą konstrukcji było łatwe przegrzewanie, problem rozwiązano w 1983 roku, prezentując ulepszoną wersję jednostki[29]. Prędkość maksymalna wynosiła 135 km/h, silnik nie trafił jednak do produkcji seryjnej[29].

Wnętrze FSO Polonez 1500 z 1980 roku

Polonezy z pierwszych lat produkcji (1978–1986) nazywane są potocznie „Borewiczami” za sprawą polskiego serialu 07 zgłoś się. Główny bohater, porucznik Sławomir Borewicz, zasiadał przez większość odcinków za kierownicą Poloneza[30][31].

MR’83 i MR’86

[edytuj | edytuj kod]
FSO Polonez MR'86 we Francji
Deska rozdzielcza FSO Poloneza MR'86

W 1983 roku postanowiono dokonać pierwszej głębszej modernizacji Poloneza, w której ramach odmłodzony pojazd otrzymał:

  • gumowy spoiler na klapie bagażnika,
  • plastikowy chwyt powietrza na masce (dostępny już wcześniej w bogatszych wersjach wyposażeniowych),
  • plastikowe małe kołpaki zamiast metalowych,
  • polski elektroniczny zapłon silnika (wersje CE i LE),
  • zawieszenie tylne z resorami o dwóch piórach.

Wraz z tą modernizacją postanowiono zastosować zarówno w Polonezie, jak i w FSO 125p nowy, wzorowany na Fiacie system oznaczania wersji wyposażeniowych. W 1984 roku wyprodukowano serię około 100 egzemplarzy Poloneza z włoskim silnikiem VM Turbodiesel o pojemności 1995 cm³ i mocy 84 KM (62 kW) przy 4300 obr./min oraz momencie obrotowym 162 Nm przy 2500 obr./min[9][32]. Jednostka ta cechowała się czterema głowicami – po jednej na każdy cylinder. Samochód z tym silnikiem do 80 km/h rozpędzał się w 13 s, do 100 km/h w 20 s, osiągał prędkość maksymalną równą 145 km/h[9][33]. Zużycie paliwa na 100 km wynosiło 7,1 l przy prędkości 90 km/h, 10,6 l przy 120 km/h i 10 l w cyklu miejskim[32]. Nowy silnik wymusił także inne zmiany konstrukcyjne, średnicę tarczy sprzęgła powiększono z 200 do 215 mm, zastosowano 5-biegową skrzynię biegów (V bieg o przełożeniu 0,86) oraz tylny most o przełożeniu 3,72[32]. Oprócz tego zastosowano akumulator o większej pojemności, z deski rozdzielczej usunięto obrotomierz[32]. Zakładano poziom produkcji na poziomie 3000–5000 egzemplarzy rocznie, z powodu wysokiej ceny detalicznej (ówczesne 5600 $) plan nie został osiągnięty[32]. Problemem była również niewytrzymałość nadwozia na niszczące drgania jakie generował ten ciężki silnik. W tym samym roku wprowadzono opcjonalnie zapłon z modułem elektronicznym[23]. Istniały następujące wersje: 1.3C, 1.3CE, 1.3L, 1.3 LE, 1.5C, 1.5CE, 1.5L, 1.5 LE, 1.5 LS, 1.5X, 2000[9].

Oznaczenia wersji (od 1983 do 1987)

  • C – podstawowa wersja wyposażenia, brak ozdobnych listew bocznych
  • L – wersja wzbogacona
  • E – silnik z zapłonem elektronicznym
  • S – wzmocniony silnik (82 KM)
  • X – wersja z najbogatszym wyposażeniem
  • 2000 – wersja napędzania silnikiem FIAT 2000 DOHC

Na Międzynarodowych Targach Poznańskich w 1985 roku zaprezentowano samochód, który charakteryzował się przednią częścią nadwozia wydłużoną o 50 mm, przejętą z wersji Coupé, lusterkami regulowanymi od wewnątrz, blokadą tylnych drzwi oraz zmianami w układzie dolotowym silnika (nowy gaźnik, kolektor, filtr powietrza z termostatem) i nowym kształtem siedzeń przednich[9][28]. Model posiadający wszystkie te zmiany nazwano MR'86[34].

Wersja trzydrzwiowa

[edytuj | edytuj kod]
Trzydrzwiowy FSO Polonez 1500 X ze zbiorów Muzeum Motoryzacji i Techniki w Opaczy Kolonii

Wersja trzydrzwiowa w całości oparta była na pięciodrzwiowym Polonezie. Produkowana była w latach 1979–1981, powstało prawdopodobnie około 300 egzemplarzy łącznie z Coupe[9]. Silnik wraz z przeniesieniem napędu przeniesiono bez zmian z wariantu pięciodrzwiowego. Dzięki usunięciu tylnych drzwi wzrosła sztywność nadwozia, a w efekcie bierne bezpieczeństwo samochodu[35]. Drzwi boczne były o 165 mm dłuższe niż w standardowym Polonezie (później były montowane w Polonezie Truck), co miało zapewnić pasażerom tylnej kanapy komfortowe wsiadanie. W tym celu zastosowano też składane przednie fotele. Zdecydowano się także na montaż małego spojlera na klapie bagażnika, zmieniono boczne szyby[9]. Nadwozie stało się bardziej przeszklone, co zwiększało pole widzenia kierowcy i pasażerów[9]. Jeden z zachowanych egzemplarzy znajduje się w Muzeum Motoryzacji i Techniki w Opaczy Kolonii[36].

Coupé

[edytuj | edytuj kod]
FSO Polonez Coupé 1.5 X
FSO Polonez Coupé 1.5 X z 1983 roku w kolorze, jaki oryginalnie nie występował w tym modelu
 Osobny artykuł: FSO Polonez Coupé.

W latach 1981 (kilka egzemplarzy[15],) i 1983 wyprodukowano serie informacyjną trzydrzwiowej odmiany FSO Poloneza o nazwie Coupé[29]. Odróżniała się ona od trzydrzwiowego Poloneza z lat 1979–1981: zmodernizowanym pasem przednim z tzw. noskiem (później zastosowanym w pięciodrzwiowych modelach MR’86), szerszym, chromowanym słupkiem bocznym, przetłoczeniami bocznymi, uchylnymi tylnymi szybami, dłuższymi o 17 cm drzwiami bocznymi oraz niewielkim spojlerem na klapie bagażnika[15][37]. Wewnątrz zastosowano inne koło kierownicy oraz brązowe obicia deski rozdzielczej[20]. W 2019 roku wiadomo o co najmniej 10 zachowanych egzemplarzach[38], nieznana jest dokładna liczba powstałych Polonezów Coupé, najprawdopodobniej było to kilkadziesiąt sztuk[15][20]. Pas przedni nadwozia zastosowano w późniejszej wersji Poloneza – MR’86[37].

MR’87

[edytuj | edytuj kod]
FSO Polonez MR’87 1.6 SLE z 1988 roku
FSO Polonez MR’87 1.5 SLE z klasyczną przednią częścią nadwozia
FSO Polonez MR’87 SLE – tył pojazdu

Na Międzynarodowych Targach Poznańskich w 1986 roku zaprezentowano znacząco odmieniony model. Poza zmianami wprowadzonymi już w MR'86, najbardziej zauważalną i w największym stopniu poprawiającą użytkowanie modelu zmianą było pojawienie się na słupkach „C” małych okien mających na celu poprawę widoczności, dzięki czemu model zyskał potoczne określenie „akwarium”[39]. Zastosowano też przedni pas z modelu Coupé (w ofercie była także wersja z przednią częścią nadwozia starszego typu). W tym samym roku do produkcji wszedł drugi silnik CB o pojemności zwiększonej do 1598 cm³ i mocy 87 KM, wersja z tym silnikiem nosiła oznaczenie 1.6 LE[23][39]. W 1987 roku dokonano kolejnej zmiany, zamiast tylnego plastikowego spojlera znanego już z MR’83, pojawiło się przetłoczenie na tylnej klapie[9]. Wraz z tą modernizacją postanowiono zmienić oznaczenie wersji wyposażeniowych:

  • S – nowy typ nadwozia z oknami w słupkach tylnych
  • C – podstawowa wersja wyposażenia
  • L – wersja ze wzbogaconym wyposażeniem
  • E – silnik z zapłonem elektronicznym
  • TURBO – silnik z turbodoładowaniem

Najpopularniejsze wersje tego modelu to 1.5 SLE i 1.6 SLE, a także bardzo rzadko spotykanymi: 1.3 SCE, 1.3 SL, 1.3 SLE, 1.5 SCE (głównie produkowanej na eksport), 1.5 SL, 2.0 SLE (jeszcze z silnikiem FIAT DOHC). Modele MR’87 oferowane były również ze starszym typem przedniej części nadwozia z odmiany MR’78. Samochody w takiej kompletacji przeznaczone były głównie na rynki eksportowe, a zastosowanie starszej stylizacji przedniej części nadwozia spowodowane było chęcią odróżnienia podstawowej wersji wyposażeniowej od pozostałych, bogatszych odmian. Podyktowane to było chęcią zróżnicowania cen[40].

1 stycznia 1988 roku rozpoczęto produkcję dostawczej wersji Poloneza – Truck[41].

MR’89

[edytuj | edytuj kod]
FSO Polonez MR’89 1.5 SLE
FSO Polonez MR'89 2.0 SLE (silnik Forda) – konsola środkowa z inaczej umieszczonym lewarkiem skrzyni biegów

W maju 1989 roku rozpoczęto produkcję modelu MR’89 (premiera w kwietniu 1988), w którym znaczącej zmianie poddana została tylna część nadwozia[28]. Pojazd ten otrzymał nowe zespolone lampy tylne projektu Mirosława Kowalczuka (stosowane później w Caro) oraz tylną klapę bagażnika, której krawędź dolna sięgała do zderzaka[28]. Dzięki przeprojektowaniu tylnej części nadwozia udało się obniżyć próg załadunku z 95 do 66 cm[9]. Kierunkowskazy boczne zostały przemieszczone w miejsce na błotniku (bliżej drzwi), poziomo. Zmieniono także kształt i położenie tylnej wycieraczki[9]. We wnętrzu pojawiły się nowe materiały wykorzystywane do obić boczków drzwiowych oraz siedzeń.

Od roku 1990 rozpoczęto sprzedaż niewielkiej serii pojazdów, w której źródłem napędu był silnik SOHC o pojemności 1993 cm³ i mocy 105 KM, pochodzący z zapasów magazynowych europejskiego Forda[42]. Poloneza z tym silnikiem reklamowano hasłem „Nowe serce dla Poloneza [...] Większy komfort jazdy i poczucie ministerialnej ważności!”[43]. Wyprodukowano ok. 500-600 Polonezów (także Caro) z silnikiem Forda, potocznie nazywanych „poldofordami”[44]. Wersja ta odróżniała się tunelem środkowym z pionowo umieszczoną dźwignią skrzyni biegów[45].

Silniki

[edytuj | edytuj kod]
Wersja: Silnik: Układ zasilania: Średnica cylindra × skok tłoka: St. sprężania: Moc maksymalna: Maks. moment obrotowy: 0–100 km/h: V-max:
Silniki benzynowe
1300 BA[46] R4 1,3 l (1295 cm³), OHV gaźnik Weber typ 34DCMP 72 × 79,5 mm 9:1 65 KM (47,8 kW) przy 5600 obr./min 93,2 N·m przy 3400 obr./min 22 s 140 km/h
1300 BB[46] R4 1,3 l (1295 cm³), OHV gaźnik Weber typ 34DCMP 72 × 79,5 mm 7,5:1 60 KM (44,2 kW) przy 5500 obr./min 95,5 N·m przy 3000 obr./min b.d. 135 km/h
1500 AA[46] R4 1,5 l (1481 cm³), OHV gaźnik Weber typ 34DCMP 77 × 79,5 mm 9,2:1 75 KM (55,2 kW) przy 5200 obr./min 114,7 N·m przy 3200 obr./min 17,5 s 145/150 km/h
1500 AC[46] R4 1,5 l (1481 cm³), OHV gaźnik Weber typ 34DCMP 77 × 79,5 mm 7,2:1 70 KM (51,5 kW) przy 5200 obr./min 106 N·m przy 3400 obr./min b.d. 143 km/h
1500 AB[46] R4 1,5 l (1481 cm³), OHV gaźnik Weber typ 34DCMP 77 × 79,5 mm 9,2:1 82 KM (60,4 kW) przy 5200 obr./min 113,8 N·m przy 3400 obr./min 15 s 155/160 km/h
1500 Turbo N[47] R4 1,5 l (1481 cm³), OHV gaźnik 34DCMPT 77 × 79,5 mm 8,5:1 106 KM (76 kW) przy 6000 obr./min 180 N·m przy 3200 obr./min 11 s 180 km/h
1500 Turbo A[47] R4 1,5 l (1481 cm³), OHV gaźnik 34DCMPT 77 × 79,5 mm 8,5:1 190 KM (140 kW) przy 7000 obr./min 240 N·m przy 3200 obr./min 8,5 s 220 km/h
1500 Turbo[8] R4 1,5 l (1481 cm³), OHV, turbo wtrysk paliwa 77 × 79,5 mm b.d. 95 KM (70 kW) przy 5500 obr./min 155 N·m przy 3500 obr./min 13,0 s 165 km/h
1600[8] R4 1,6 l (1598 cm³), OHV gaźnik 80 × 79,5 mm 9,5:1 87 KM (65 kW) przy 5400 obr./min 130 N·m przy 4000 obr./min 14,9 s 163 km/h
2000[46] R4 2,0 l (1995 cm³), DOHC gaźnik Weber typ 34 ADF 84 × 90 mm 9:1 112 KM (82,4 kW) przy 5600 obr./min 157,9 N·m przy 3000 obr./min 12 s 165/175 km/h
2000 SLE[8] R4 2,0 l (1993 cm³), SOHC gaźnik 86 × 86 mm 10,3:1 105 KM (77 kW) przy 5500 obr./min 170 N·m przy 3000 obr./min 12,4 s 165/170 km/h
Silniki wysokoprężne
2.0 D Turbo[33][48] R4 2,0 l (1995 cm³), VM 488 HT/2 pompa wtryskowa Bosch 88 × 82 mm 22:1 84 KM (62 kW) przy 4300 obr./min 162 N·m przy 2500 obr./min 20 s 145 km/h

FSO Polonez Caro MR’91 i MR’93

[edytuj | edytuj kod]
FSO Polonez Caro
Ilustracja
FSO Polonez Caro MR'93 1.4 GLI 16V
Inne nazwy

FSO Prima
FSO Caro

Producent

FSO
FSO-ZSD

Projektant

Antoni Kasznicki i Zbigniew Kowalczyk

Zaprezentowany

10 czerwca 1991

Okres produkcji

31 lipca 1991 – kwiecień 1997

Miejsce produkcji

Polska Warszawa
Polska Nysa (Truck)

Poprzednik

FSO Polonez MR’89

Następca

Daewoo-FSO Polonez Caro Plus

Dane techniczne
Segment

C

Typy nadwozia

5-drzwiowy hatchback
4-drzwiowy sedan (Atu)
2-drzwiowy pick-up (Truck)
5-drzwiowy kombivan (Cargo)

Silniki

R4 14K16 MPI 1,4 l
R4 OHV 1,5 l
R4 OHV 1,6 l
R4 Pinto 2,0 l
R4 XUD9A 1,9 l diesel

Skrzynia biegów

5-biegowa manualna

Napęd

tylny

Długość

4318 mm[49]

Szerokość

1650 mm[49]

Wysokość

1420 mm[49]

Rozstaw osi

2509 mm[49]

Masa własna

1115 kg[49]
1135 kg Diesel[49]

Zbiornik paliwa

45 l

Liczba miejsc

5

Bagażnik

300/1070 l

Dane dodatkowe
Pokrewne

FSO Polonez Atu
FSO Polonez Cargo
FSO Polonez Truck

Konkurencja

Dacia 1325 Liberta
Dacia Nova
Daewoo Nexia
Hyundai Pony
IŻ-2126 Oda
Łada Samara
Moskwicz 2141 Aleko
Opel Kadett E
Škoda Favorit
Volkswagen Golf II
Yugo Florida

Multimedia w Wikimedia Commons
FSO Polonez Caro MR’91 1.6 GLE z 1993 roku.
FSO Polonez Caro MR’91 1.6 GLE

W połowie lat 80. rozpoczęto prace nad nową wersją Poloneza, przygotowano kilka szkiców i projektów, autorem jednego z nich był Cezary Nawrot. Kierownikiem projektu był Jan Politowski, ostateczną wersję nadwozia zaprojektowali Antoni Kasznicki i Mirosław Kowalczuk[50]. 31 lipca 1991 roku rozpoczęto produkcję seryjną modelu Caro[41]. Nazwę zaproponował Jarosław Dubaniewicz[51]. Wprowadzono w niej prawie 270 zmian[50] konstrukcyjnych i stylistycznych, znacząco zmodernizowano nadwozie – m.in. zastosowano nowe przednie reflektory i inaczej wyprofilowane zderzaki, w układzie wydechowym zastosowano tłumik środkowy[25][50][51]. We wnętrzu zmieniono m.in. kierownicę oraz dodano regulację wysokości mocowania pasów przednich. Powiększono także znacznie listę wyposażenia dodatkowego, w jego skład wchodziły m.in.: obręcze kół ze stopów metali lekkich, szyberdach, autoalarm, sportowe fotele Inter Groclin, elektrycznie sterowane szyby przednie, centralny zamek, radioodbiornik, głośniki, lakier metalizowany[25]. Nabywca miał do wyboru różne wersje silnikowe, tylne mosty o różnych przełożeniach oraz wyposażenie dodatkowe[21]. Polonez Caro spełniał europejskie normy bezpieczeństwa ECE[18]. Od roku 1991 gwałtownie zaczął wzrastać poziom produkcji Poloneza[52].

W 1991 roku do palety silników dołączył diesel XUD9A / XUD9A/L o pojemności 1905 cm³ i mocy 70 KM (51 kW)[53] produkcji francuskiego koncernu PSA[25][54]. Inny silnik wymusił także zmianę układu zasilania, chłodzenia, rozrusznika oraz alternatora[54].

W 1992 roku rozszerzono ofertę o silniki 1.5/1.6 z układem jednopunktowego wtrysku paliwa i katalizatorem (wersje oznaczone jako GLI)[55]. Można było również wybrać wersję wtryskową bez katalizatora. Silniki przystosowane zostały do pracy na benzynie bezołowiowej. Wprowadzono zmodernizowany wał kierownicy. Został on skonstruowany tak, aby w czasie zderzenia skracał się oraz zniekształcał, pochłaniając energię, chroniąc tym samym kierowcę. Polonez Caro zyskał w Polsce wysoką popularność, w 1992 roku sprzedano ponad 80 000 egzemplarzy modelu[50].

W nagrodę za zdobycie srebrnego medalu na letnich Igrzyskach Olimpijskich w Barcelonie w 1992 roku reprezentanci Polski w piłce nożnej otrzymali od władz FSO Polonezy Caro w limitowanej wersji w kolorze złotym[56].

MR’93

[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza seria FSO Poloneza Caro MR'93, która charakteryzowała się m.in. szerszym rozstawem kół i przetłoczeniem na masce, ale nadal występował na niej plastikowy uchwyt, metalowym podszybiem i wnętrzem takim jak w modelu MR'91. MR'93 w takiej kompletacji produkowano tylko od kwietnia do września 1993 roku. Na zdjęciu wersja na rynek brytyjski.
FSO Polonez Caro z roku 1995
FSO Polonez Caro 1.6 GLI z 1996 roku, wyposażony w pakiet stylistyczny Orciari i felgi Riale
Tył modelu Caro 1.6 GLI z pakietem stylistycznym Orciari
Zestaw wskaźników FSO Poloneza Caro MR'93 z silnikiem OHV

W 1993 roku miało miejsce kilka modernizacji samochodu: w pierwszej połowie roku poszerzono rozstaw kół o 59 mm, co poprawiło stateczność auta[21]. Na jesieni miała miejsca kolejna seria zmian: z maski silnika zniknął plastikowy chwyt powietrza, którego rolę przejął nowy plastikowy pas podszybia w miejsce metalowego, zmodernizowano instalację elektryczną, ulepszono mechanizm wycieraczek, zastosowano nowy zestaw wskaźników i podświetlenie diodowe wszystkich przełączników oraz przesunięto obie osie ramion wycieraczki w lewo o około 60 mm[21]. Poprawiono także ogrzewanie i wentylację wnętrza poprzez montaż czterech nawiewów w kabinie pasażerskiej (jednocześnie zmieniono ich kształt), dodano regulację wysokości świateł z wnętrza kabiny, wyłącznik czasowy oświetlenia kabiny pasażerskiej i inne[25][57]. Oświetlenie wnętrza kabiny włączało się teraz automatycznie wraz z otwarciem drzwi i gasło po uruchomieniu silnika lub po około 15–20 sekundach od zamknięcia drzwi. Jako opcjonalne wyposażenie pojawiło się m.in. hydrauliczne wspomaganie kierownicy, klimatyzacja, centralny zamek, elektrycznie sterowane szyby, elektrycznie regulowane i podgrzewane lusterka, pakiet stylistyczny Orciari (w wersji lakierowanej i nielakierowanej)[21], fotele kubełkowe Inter Groclin (z opcją podgrzewania)[25]. Modyfikacjom poddawany był także silnik: zastosowano nowe pierścienie tłokowe, w wersji 1.6 nowe tłoki. W 1994 roku sprzedano ponad 100 000 egzemplarzy Poloneza Caro[50].

Podczas całego okresu produkcji Poloneza Caro MR’93 co roku lub nawet częściej wprowadzano kolejne mniejsze czy większe modyfikacje, m.in.: zmiana mocowania zacisków przednich hamulców w celu zmniejszenia promienia zawracania, nowy układ hamulcowy typu LUCAS[57] (najpierw jako opcja, a w drugiej połowie 1995 roku jako standard (oprócz samochodów z silnikiem diesla)), termiczny włącznik ogrzewania tylnej szyby (wcześniej ogrzewanie włączało się automatycznie niezależnie od temperatury zewnętrznej), dodatkowe wywietrzniki w tylnych drzwiach (1996), nowy typ podsufitki (1996), nowy typ osłony wewnętrznej maski silnika (1996) i wiele innych. W 1995 roku wycofano z Poloneza silniki 1.5, pozostawiono w ofercie wyłącznie jednostki wyposażone we wtrysk paliwa i katalizator[58].

Od grudnia 1993 do 1998 (włącznie) roku produkowano również wersję z nowoczesnym silnikiem DOHC z wtryskiem wielopunktowym 1.4 16v (seria K16 MPI) firmy Rover osiągającym moc maksymalną 103 KM (76 kW) z pojemności 1398 cm³[25][59]. Samochód z tym silnikiem miał także inne sprzęgło, zawieszenie silnika, układ wydechowy, zasilania, chłodzenia oraz aparat zapłonowy. Nowy motor wymusił przeprojektowanie poprzeczki zawieszenia przedniego oraz przeniesienie akumulatora z prawej na lewą stronę[60]. Polonez wyposażony w tę jednostkę napędową charakteryzował się znacznie lepszymi osiągami, według danych producenta rozwijał prędkość maksymalną 160 km/h, przyspieszając od 0 do 100 km/h w 13,8 s[61].

W tym okresie opcjonalne były również cztery wersje obręczy kół ze stopów metali lekkich: „szprychowa”, z trzema ramionami, które produkowane były we Włoszech oraz dwie wersje pięcioramienne – jedna produkowana na zlecenie FSO przez firmę „RIAL” oraz druga Tip-Top, która produkowana była w Polsce.

W połowie lat 90. Polonez Caro był najchętniej kupowanym nowym samochodem w Polsce[62].

Oznaczenia dostępnych wersji

[edytuj | edytuj kod]

Oznaczenie wersji samochodu (maksymalnie trzyliterowe) oraz pojemności skokowej umieszczano na klapie bagażnika nad prawą lampą. Stosowane symbole to[63]:

  • G – zmodernizowany typ nadwozia przygotowany dla wersji Caro
  • L – luksusowe wykończenie, wszystkie Polonezy Caro powstawały w tej specyfikacji
  • D – samochód z silnikiem o zapłonie samoczynnym
  • E – silnik gaźnikowy ekonomiczny o zapłonie elektronicznym
  • I – silnik benzynowy z wtryskiem paliwa

Wyposażenie dodatkowe

[edytuj | edytuj kod]
FSO Polonez Caro MR’93
FSO Polonez Caro MR’93 1.6 GLI – tył pojazdu
Wnętrze FSO Poloneza Caro MR’93 (1996)
Wnętrze FSO Polonez Caro z dodatkowym wyposażeniem
Zestaw wskaźników FSO Poloneza Caro MR’93 z silnikiem OHV
Silnik 1,6 GLI 1600 CE z instalacją LPG
  • centralny zamek (trzy warianty: Patrol, Agent i Sikura)[49]
  • układ hamulcowy Lucas (do połowy 1995 r.)
  • autoalarm[49]
  • elektryczna regulacja uchylenia szyb przednich[49]
  • pakiet stylistyczny Orciari (wersja lakierowana lub nie)[64]
  • fotele Inter Groclin Auto (trzy warianty: Standard, Relax, Akupresura)[64]
  • lakier metalizowany[64]
  • alufelgi[64]
  • wspomaganie kierownicy[64]
  • klimatyzacja[64]
  • szyberdach
  • blokada skrzyni biegów Multi-Lock
  • elektrycznie sterowane i podgrzewane lusterka[64]
  • owiewki HEKO
  • przyciemniane szyby
  • podgrzewane przednie siedzenia
  • skórzana kierownica i gałka zmiany biegów

Silniki

[edytuj | edytuj kod]

W tabelce podano dane dla samochodu z 4 osobami i 50 kg bagażu na pokładzie

Wersja: Silnik: Układ zasilania: Średnica cylindra × skok tłoka: St. sprężania: Moc maksymalna: Maks. moment obrotowy: 0–100 km/h: V-max: Przełożenie mostu[65]:
Silniki benzynowe
1500 AB[66] R4 1,5 l (1481 cm³), OHV gaźnik Weber typ 34S2C 12/100 77 × 79,5 mm 9,2:1 82 KM (60,5 kW) przy 5200 obr./min 114 N·m przy 3400 obr./min 18,0 s 150 km/h 10/41
1600 CB[66] R4 1,6 l (1598 cm³), OHV gaźnik Weber typ 34S2C 16/100 80 × 79,5 mm 9,5:1 87 KM (64 kW) przy 5200 obr./min 132 N·m przy 3800 obr./min 16,3 s 155 km/h 11/43
1500 AE[a][66] R4 1,5 l (1481 cm³), OHV wtrysk Multec TBI 700 77 × 79,5 mm 9,2:1 76 KM (56 kW) przy 5400 obr./min 115 N·m przy 2800 obr./min 17,5 s 150 km/h 10/41
1600 CE[a][66] R4 1,6 l (1598 cm³), OHV wtrysk Multec TBI 700 80 × 79,5 mm 9,5:1 80 KM (59 kW) przy 5000 obr./min 125 N·m przy 3200 obr./min 15,0 s 155 km/h 11/43
1500 AF[b][66] R4 1,5 l (1481 cm³), OHV wtrysk Multec TBI 700 77 × 79,5 mm 9,2:1 77 KM (57 kW) przy 5400 obr./min 115 N·m przy 2800 obr./min 17,5 s 152 km/h 10/41
1600 CF[b][66] R4 1,6 l (1598 cm³), OHV wtrysk Multec TBI 700 80 × 79,5 mm 9,5:1 81 KM (60 kW) przy 5200 obr./min 125 N·m przy 3200 obr./min 15,0 s 156 km/h 11/43
1400 EL[61][67] R4 1,4 l (1398 cm³), DOHC wtrysk 75 × 79 mm 10.5:1 103 KM (76 kW) przy 6000 obr./min 127 N·m przy 5000 obr./min 13,9 s 160 km/h 10/43
2000 GLE[43] R4 2,0 l (1993 cm³), SOHC gaźnik 91 × 97 mm 9,2:1 105 KM (77 kW) przy 5200 obr./min 157 Nm przy 4000 obr./min 12,0 s 165 km/h 11/43
Silniki wysokoprężne
1900 EJ[53] R4 1,9 l (1905 cm³), PSA XUD9A, SOHC pompa wtryskowa Bosch 83 × 88 mm 23:1 70 KM (51 kW) przy 4600 obr./min 120 N·m przy 2000 obr./min 19,0 s 140 km/h 11/41[68]

Atu

[edytuj | edytuj kod]
FSO Polonez Atu 1.4 GLI 16V
FSO Atu 1.4 GLI 16V z 1996 roku, wyposażony w pakiet stylistyczny Orciari, w lakierze nr A23 (tabliczka znamionowa) potocznie zwany „Limited”. Kilkadziesiąt Polonezów Atu w podobnej konfiguracji stało na parkingu przy torze FSO jeszcze przed oficjalną premierą.
 Osobny artykuł: FSO Polonez Atu.

Prototyp Poloneza w wersji sedan zaprezentowano 30 kwietnia 1994 roku na Międzynarodowych Targach Motoryzacyjnych w Poznaniu[41]. Spotkał się on z entuzjastycznym przyjęciem publiczności i w rezultacie skierowany został do produkcji seryjnej, rozpoczęła się ona 3 sierpnia 1996 roku[41][69]. Wersja produkcyjna, montowana w latach 1996–1997, znacznie różniła się od prototypu. Różnica polegała na większej o prawie 20% sztywności nadwozia, większym bagażniku, lepszym wygłuszeniu kabiny pasażerskiej, kształcie tylnej półki oraz podsufitki[70]. Zmieniono także szereg detali w kabinie pasażerskiej, kształt tylnych lamp oraz położenie tylnych amortyzatorów[70]. W Atu seryjnie montowano układ hamulcowy firmy Lucas[64]. Model dostępny był z silnikami 1.6 GLI, 1.4 GLI 16v oraz 1.9 GLD[70]. Pojemność bagażnika wynosiła 300 l, po złożeniu tylnej kanapy zaś 1070 l[64]. Od momentu premiery do przejęcia FSO przez Daewoo sedan nosił nazwę FSO Atu. W 1997 roku został zastąpiony modelem Atu Plus[70].


Daewoo-FSO Polonez Caro Plus MR’97

[edytuj | edytuj kod]
Daewoo-FSO Polonez Caro Plus
Ilustracja
Daewoo-FSO Polonez Caro Plus 1.6 GSI z lat 1998–2002
Producent

Daewoo-FSO
Daewoo-FSO ZSD/Nysa Motor

Zaprezentowany

21 marca 1997

Okres produkcji

1 kwietnia 1997 – 22 kwietnia 2002

Miejsce produkcji

Polska Warszawa
Polska Nysa (Truck Plus)

Poprzednik

FSO Polonez Caro

Następca

brak

Dane techniczne
Segment

C

Typy nadwozia

5-drzwiowy hatchback
4-drzwiowy sedan (Atu Plus)
2- i 4-drzwiowy pick-up (Truck Plus)
5-drzwiowe kombi (Kombi)
5-drzwiowy kombivan (Cargo Plus)

Silniki

R4 K16 MPI 1,4 l
R4 GLI 1,6 l
R4 GSI 1,6 l
R4 XUD9A 1,9 l diesel

Skrzynia biegów

5-biegowa manualna

Napęd

tylny

Długość

4369 mm[71]

Szerokość

1650 mm[71]

Wysokość

1420 mm[71]

Rozstaw osi

2509,6 mm[71]

Masa własna

1120–1160 kg[71]

Zbiornik paliwa

45 l

Liczba miejsc

5

Bagażnik

330/1070 l

Dane dodatkowe
Pokrewne

Daewoo-FSO Polonez Atu Plus
Daewoo-FSO Polonez Cargo Plus
Daewoo-FSO Polonez Kombi
Daewoo-FSO Polonez Truck Plus

Konkurencja

Dacia Nova/SupeRNova
Daewoo Lanos
Daewoo Nexia
Fiat Uno II
IŻ-2126 Oda
Łada 110/111/112
Łada Samara 2114
Moskwicz 2141 Swiatogor
Opel Astra Classic
Renault 19
Škoda Felicia
Zastava Florida In

Multimedia w Wikimedia Commons
Daewoo-FSO Polonez Caro Plus 1.6 GSI – tył pojazdu
Daewoo-FSO Polonez Caro Plus 1.4 GTI 16V z lat 1997–1998
Zubożona wersja Poloneza Caro Plus 1.6 GLi.

W kwietniu 1997 roku do produkcji trafił Polonez zmodernizowany zgodnie z linią „Plus”. Różnił się on przede wszystkim nową deską rozdzielczą, lakierowanymi zderzakami, czy nowym typem jednopunktowego wtrysku Bosch[72]. Wprowadzono także standardowo hydrauliczne wspomaganie kierownicy (wcześniej oferowane w opcji)[17]. Nowe okrąglejsze zderzaki spełniały wymogi bezpieczeństwa na uderzenia skośne i czołowe przy prędkościach odpowiednio 5 i 7 km/h[73]. W zawieszeniu zmieniono geometrię przednich kół aby poprawić ich przyczepność, a w zawieszeniu tylnym zastosowano ukośne amortyzatory na miejsce prostych co pozwoliło zwiększyć pojemność bagażnika[1]. W silnikach OHV zastosowano również hydrauliczne popychacze zaworowe, bimetaliczne zawory wydechowe, spawany kolektor wydechowy oraz drugi wentylator chłodnicy, po wszystkich modernizacjach jednostka spełniała normę emisji spalin Euro II[1][73][74]. Wewnątrz samochodu zmodernizowano: układ przewietrzania wnętrza, który zapewniał cichszą pracę dmuchawy, dokładniejszą regulację temperatury powietrza, realizację funkcji „obiegu wewnętrznego” oraz współpracę z układem klimatyzacji (opcja), deskę rozdzielczą, mieszek dźwigni zmiany biegów, pokrycie tapicerskie drzwi[1]. Zastosowano nowe kołpaki kół[73]. Nowe oznakowanie graficzne wersji nadwozia, typu i pojemności silnika na spojlerze klapy bagażnika zaprojektowali Mirosław Kowalczuk i Piotr Wodzisławski. W wyposażeniu standardowym znalazł się także kontroler przepalenia żarówek świateł zewnętrznych, kontrolujący także przepalenie którejkolwiek z żarówek holowanej przyczepy. Wycieraczka szyby tylnej (w modelu Caro Plus) została wzbogacona o tryb programowanej pracy czasowej (praca co 15 sekund), oraz automatyczne osuszanie szyby po użyciu spryskiwacza. Instalacja elektryczna wersji „Plus” przewidywała również podłączenie elektrycznie podgrzewanych foteli przednich. Jako opcję w wersjach z silnikami GLi oferowano także instalację LPG, kompletowaną na zlecenie FSO przez firmę Bedini, butla LPG montowana była w miejscu koła zapasowego. W 1997 roku sprzedano 61 915 egzemplarzy modelu (w tym 11 335 sztuk wersji pochodnych od osobowej)[1].

Od kwietnia 1998 roku montowano do silników 1.6 wtrysk wielopunktowy Multec firmy Delphi (oznaczenie GSi), równolegle z wtryskiem jednopunktowym (GLi)[1][74]. Pierwszy z silników osiągał moc maksymalną 84 KM, drugi 76 KM[72]. Samochód otrzymał nowe zamki drzwi oraz jeden kluczyk do zapłonu i drzwi[1][72]. Na wyposażeniu standardowym samochodu z silnikiem GSi znalazł się także immobiliser transponderowy firmy Megamos, powiązany i elektronicznie „sparowany” z komputerem sterującym pracą silnika[74].

W 1998 roku przeprowadzono modernizację skrzyni biegów: zredukowano masę części wirujących, poprawiono kąty daszkowania zębów oraz zmniejszono luzy. Wprowadzone zmiany ułatwiały załączanie poszczególnych biegów[75].

W 1999 i 2000 roku, sprzedawana była zubożona wersja Poloneza Caro Plus. Cechowała się ona przede wszystkim brakiem wspomagania układu kierowniczego, poza tym usunięto przednie światła przeciwmgłowe, obrotomierz, instalację radiową i oświetlenia bagażnika. Zewnętrznie samochody tej wersji różniły się brakiem lakierowanych zderzaków, listew bocznych, klamek oraz lusterek. Wersja ta oferowana była wyłącznie z silnikiem 1.6 GLi. Wyprodukowano około 400 egzemplarzy Poloneza w tej kompletacji. Oszczędność względem zwykłej wersji 1.6 GLi wynosiła ok. 1700 zł.[76]

Produkcję osobowych Polonezów serii Plus zakończono 22 kwietnia 2002 roku. Ostatnim wyprodukowanym egzemplarzem był model Kombi w kolorze niebieskim[77]. Egzemplarz ten przekazano charytatywnie dla Rady Polek, która następnie sprezentowała go Warszawskiemu Hospicjum Onkologicznemu. Obecnie ostatni osobowy Polonez znajduje się w Muzeum Motoryzacji Wena w Oławie[7].

Silniki

[edytuj | edytuj kod]

Podstawowymi jednostkami były dotychczas stosowane w Polonezach silniki OHV, lecz zmodernizowne – 1.6 GLi z jednopunktowym wtryskiem Bosch i od 1998 roku 1.6 GSi z wielopunktowym wtryskiem Delphi, które mogły osiągnąć prędkości maksymalne odpowiednio 150 km/h i 155 km/h, przyspieszenie 0–100 km/h zajmowało przy tym 18,1 s w przypadku wersji GLi, bądź 16,5 s w wersji GSi/MPi[74]. Średnie zużycie paliwa w cyklu miejskim wynosiło odpowiednio dla GLi 11,1 l/100 km, dla MPi 10,6 l/100 km

Polonez Caro Plus oraz Atu Plus, od początku produkcji oferowany był również z silnikiem Rovera o pojemności 1.4 16v o mocy 103 KM (oznaczenie GTI). Egzemplarze z tą jednostką napędową wyposażone były w most napędowy o zmienionym przełożeniu przekładni głównej (10/43), co pozwoliło jeszcze bardziej poprawić przyspieszenie niż wynikałoby to z parametrów samego silnika, bez ujemnych skutków dla pozostałych parametrów samochodu ze względu na szerszy niż w innych silnikach zakres obrotów użytecznych, oraz moc niezależnie od wybranego przełożenia nie pozwalającą autu na rozwinięcie prędkości wyraźnie większej niż 175 km/h[78]. Polonezy z tą jednostką napędową nie miały wspomagania układu kierowniczego. Ostatnie egzemplarze Poloneza Plusa z tym silnikiem opuściły fabrykę w pierwszych miesiącach roku 1998, cechowały się one już zmodernizowanymi klamkami zewnętrznymi.

Wersja: Silnik: Układ zasilania: Średnica cylindra × skok tłoka: St. sprężania: Moc maksymalna: Maks. moment obrotowy: 0–100 km/h: V-max:
1.4 MPi/GTi 16v[79] R4 1,4 l (1398 cm³), DOHC wielopunktowy wtrysk paliwa 75 × 79 mm 10:1 103 KM (76 kW) przy 6000 obr./min 127 N·m przy 5000 obr./min 11,9 s 160 km/h[61]
1.6 GLi[74] R4 1,6 l (1598 cm³), OHV jednopunktowy wtrysk paliwa (Bosch) 80 × 79,5 mm 9,5:1 76 KM (56 kW) przy 5000 obr./min 121 N·m przy 3600 obr./min 18,1 s[74] 154 km/h[74]
1.6 GSi[74] R4 1,6 l (1598 cm³), OHV wielopunktowy wtrysk paliwa

(Delco electronics)

80 × 79,5 mm 9,5:1 84 KM (62 kW) przy 5000 obr./min 130 N·m przy 3800 obr./min 16,5 s[74] 158 km/h[74]

Atu Plus

[edytuj | edytuj kod]
Daewoo-FSO Polonez Atu Plus 1.6 GSI
 Osobny artykuł: FSO Polonez Atu.

Była to zmodernizowana wersja sedan Poloneza, produkowana w latach 1997–2002[80]. Zmianom zostało poddane wnętrze pojazdu, zderzaki (malowane pod kolor nadwozia), zaczęto montować seryjnie hydrauliczne wspomaganie kierownicy. W późniejszym okresie produkcji zmieniono również paletę silników.

Kombi

[edytuj | edytuj kod]
Daewoo-FSO Polonez Kombi 1.6 MPI/GSI
Deska rozdzielcza Poloneza Caro Plus z 1999 roku
Konsola centralna wersji Plus z układem klimatyzacji
Zestaw wskaźników dla silnika OHV
 Osobny artykuł: Daewoo-FSO Polonez Kombi.

Pierwsze prototypy Poloneza z nadwoziem typu kombi zaprezentowano na Międzynarodowych Targach Motoryzacyjnych w Poznaniu 30 kwietnia 1994 roku[41]. Samochód zaprezentowano wówczas w dwóch wersjach. Montaż Poloneza Kombi rozpoczęto 5 lipca 1999 roku[41] i trwał on do roku 2002[81]. Samochód powstał poprzez doklejenie laminatowej nadbudówki tylnej części nadwozia do standardowego Poloneza, górna część została usztywniona przy pomocy metalowych elementów[82]. Polonez Kombi był w stanie przewieźć 5 osób oraz 220 kg bagażu lub 2 osoby i 430 kg ładunku w wersji Van (resory o trzech piórach, wzmocniony tylny most)[83]. Pojemność bagażnika wynosiła 450 l, zaś po złożeniu tylnej kanapy wzrastała do 1500 l[82]. Kombi napędzane było silnikiem 1.6 MPi o mocy 84 KM. Razem z modelem kombi wprowadzono kilka kosmetycznych zmian również w pozostałych wersjach, m.in. nowe podłokietniki z przodu, nowa kierownica (tylko w Kombi i Truck Plus), nowy wzór tapicerki, drobne zmiany w zestawie wskaźników (cyfry oznaczające temperaturę i poziom paliwa trafiły na zewnątrz wskaźnika)[81]. W tylnym zawieszeniu zastosowano stabilizator poprzeczny[82]. Prędkość maksymalna wynosiła 155 km/h, średnie spalanie w cyklu miejskim około 12 l/100 km[84].

Dane techniczne

[edytuj | edytuj kod]
  • Podwozie
    • zawieszenie przednie: wahacz poprzeczny, sprężyna śrubowa, amortyzator, drążek stabilizatora
    • zawieszenie tylne: oś sztywna, resor piórowy, amortyzator, drążki reakcyjne, drążki stabilizatora (wersja kombi)
    • hamulce przód/tył: tarczowe/tarczowe później tarczowe/bębnowe (LUCAS)
    • koła z obręczą: 5J x 13"[49]
    • ogumienie: 165 R13 82S lub 185/70 R13 84S o niskim profilu[49]
  • Wymiary
    • rozstaw kół przód: 1375 mm[49]
    • rozstaw kół tył: 1352 mm[49]
    • zwis przedni: 816 mm[49]
    • zwis tylny: 993 mm[49]
    • pojemność bagażnika: 330/1295 l (Caro/Caro Plus), 360/1230 l (Atu/Atu Plus), 450/1600 l (Kombi)
    • pojemność zbiornika paliwa: 45 l
  • Masy
    • masa całkowita maksymalna: 1540 kg (1560 kg Diesel)[49]
    • dopuszczalne obciążenie osi przedniej: 720 kg[49]
    • dopuszczalne obciążenie osi tylnej: 900 kg[49]
    • masa użytkowa: 425 kg[85]
    • maksymalna masa przyczepy bez hamulców: 500 kg[85]
    • maksymalna masa przyczepy z hamulcami: 1000 kg[85]
    • maksymalne obciążenie bagażnika dachowego: 75 kg[22]
  • Dana użytkowe
    • najmniejsza średnica zawracania: 10 800 mm (przed grudniem ’94)/9500 mm (od stycznia ’95)[85]
    • hałas przy 100 km/h 70 dB
    • napięcie instalacji elektrycznej: 12 V[22]

Wersje użytkowe

[edytuj | edytuj kod]

FSO Polonez produkowany był w dwóch wersjach użytkowych: Cargo oraz Truck.

Daewoo-FSO Polonez Truck Plus w wersji DC

Truck/Truck Plus

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: FSO Polonez Truck.

Prace nad następcą Fiata 125p pick-up rozpoczęto w 1985 roku, kiedy to zlecono wykonanie prototypu Przemysłowemu Instytutowi Motoryzacji[86]. Planowo nowy model miał mieć ładowność 1000 kg, prototyp zaprezentowano w 1986 roku[87]. W konstrukcji nadwozia wykorzystano drzwi boczne z wersji coupé, były one szersze od standardowych, przez co ułatwiały wsiadanie[88]. W roku 1991 do oferty dodano wersję LB z wydłużonym o 30 cm rozstawem osi i 52 cm skrzynią ładunkową[88]. Rok później wprowadzono wariant DC (Double Cab) z 5-osobową kabiną pasażerską i paką ze standardowej wersji ST, w tym samym czasie wprowadzono do Trucka silnik 1.9 diesel[88]. W 1995 roku silniki 1.6 OHV stosowane w Trucku były wyposażone we wtrysk paliwa i katalizator[88]. W 1997 roku produkcję Trucka przeniesiono w całości z Warszawy do zakładów FSO-ZSD[88]. Od września tego samego roku oferowany był Truck Roy – zastosowano w nim przestrzeń pasażerską z osobowego Poloneza, z tyłu zamontowano krótką pakę o ładowności 510 kg[88]. W czerwcu 2002 roku zawieszono produkcję tego modelu, by ponownie uruchomić ją w listopadzie[89]. Po raz drugi produkcja została wznowiona w marcu 2003 roku, powstało wówczas 288 samochodów[90]. Jako źródło napędu służyły silniki: 1.6, 1.6i oraz 1.9 diesel[88].

Daewoo-FSO Polonez Cargo Plus

Cargo/Cargo Plus

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: FSO Polonez Cargo.

Polonez Cargo był to lekki samochód dostawczy lub sanitarka bazujące na samochodzie osobowym Polonez Caro produkowany w latach 1993–2001. Bazował on na Polonezie Caro MR’93, w założeniu miał to być samochód osobowo-towarowy. Do napędu służyły silniki 1.6 GLE, 1.6 GLI oraz 1.9 GLD. Nadwozie standardowego Caro wysyłane było do zakładów ZTS Grójec, gdzie montowano wyższą część nadwozia z laminatu oraz wyposażenie dodatkowe[88]. Ładowność wersji Cargo to 2 pasażerów + 300 kg ładunku lub 5 pasażerów i 80 kg bagażu[88]. W 1998 r. dokonano modernizacji modelu, zmieniając oznaczenie na Cargo Plus – nadwozie upodobniono do Caro/Atu Plus[91].

FSO Polonez Cargo w wersji ambulans

Wersje specjalne

[edytuj | edytuj kod]

Sanitarka

[edytuj | edytuj kod]

Sanitarka opracowana na bazie Poloneza Cargo i Cargo Plus różniła się od wersji cywilnej wielofunkcyjnej światłami alarmowymi na dachu, tylnymi szybami oraz wyposażeniem wnętrza. Kolor nadwozia dostosowany został do przepisów międzynarodowych[21][88]. W samochodzie montowano wyłącznie silnik 1600 CB, pozwalał on na osiągnięcie prędkości maksymalnej 140 km/h i przyspieszenie 0–100 km/h w 15,5 s[92]. Masa własna samochodu wynosiła 1190 kg[92]. Sanitarki na bazie Poloneza były produkowane równolegle w dwóch zakładach: FSO ZTS-Grójec (Zakład Tapicerki Samochodowej) w Grójcu (woj. mazowieckie) oraz Autoform Jerzy Kuc w Mysłowicach (woj. śląskie). Obie konstrukcje różniły się przede wszystkim wyglądem zewnętrznym, długością przedziału medycznego i konstrukcją dachu. Sanitarka FSO Polonez Cargo przekazana przez Świętokrzyskie Centrum Ratownictwa Medycznego i Transportu Sanitarnego znajduje się w zbiorach Muzeum Ratownictwa w Krakowie.

Radiowóz

[edytuj | edytuj kod]
Daewoo-FSO Polonez Caro Plus – radiowóz

Pierwsze milicyjne Polonezy z lat 70. i 80. miały silniki 2.0 DOHC Fiata zblokowane z 5-biegową skrzynią biegów, co pozwalało na osiągnięcie prędkości maksymalnej dochodzącej do 200 km/h[93]. Później stosowano także silniki: 1.5 OHV, 2.0 SOHC Forda, a także 1.6 OHV ze sportowym wałkiem rozrządu[17]. Używano również samochodów z silnikami 1.4 i 1.6 16v Rovera[17][94]. Polonezy przerabiane były na radiowozy w Łodzi[17]. Oprócz policyjnej radiostacji, od której wzięła się nazwa radiowóz i niebieskiej lampy sygnalizacyjno-ostrzegawczej zamocowanej na dachu, tylna kanapa była pokryta wytrzymałym i łatwym do utrzymania w czystości skajem, często dodatkowo mocowano pomiędzy przednimi fotelami a tylną kanapą szybę z przezroczystego pleksiglasu. Do połowy roku 2009 wycofane zostały wszystkie Polonezy służące w polskiej policji, następcą została Kia cee’d[95]. Jeden z zachowanych egzemplarzy został przekazany przez Komendę Wojewódzką Policji w Krakowie do Muzeum Ratownictwa w Krakowie.

Straż pożarna

[edytuj | edytuj kod]

Powstała wersja Poloneza Trucka przygotowana specjalnie dla Ratownictwa Drogowego. Była ona produkowana w latach 80. i 90. XX wieku dla straży pożarnej, za słupkiem przednich drzwi znajdował się obszerny przedział na sprzęt typu: nożyco-rozpierak, piła do stali i drewna, gaśnice, zestaw pierwszej pomocy i agregat prądotwórczy. Półki zasuwane były metalowymi żaluzjami. W straży pożarnej używane były także osobowe Polonezy jako pojazdy operacyjne do transportu strażaków i kadry dowódczej na miejsce zdarzenia[96].

Polonez w sporcie

[edytuj | edytuj kod]
FSO Polonez Coupé 1600

Polonezy brały udział w zmaganiach sportowych od lutego 1978 roku[23].

FSO Polonez 2000 Rally

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: FSO Polonez 2000 Rally.
Replika FSO Poloneza 2000 gr. B

Powstał w oparciu Poloneza 2000, wykorzystano laminatowe elementy nadwozia i elementy konstrukcyjne z Fiata 131 Abarth[20]. Homologowany w grupach: IV, II, B. Wyposażony w silnik DOHC 2.0 z dwoma gaźnikami Weber IDF 44 generujący moc 180 KM; cechował się m.in.: układem napędowym Colotti ze szperą wałeczkową i kłową skrzynią biegów oraz silentblockami systemu uniball (łożyska ślizgowe)[97][98]. Pojazd zadebiutował w Rajdzie Monte Carlo 1979[20]. Stosowano felgi magnezowe o średnicy 13 i szerokości 6 cali (szuter) lub 7–8 cali (asfalt), zaciski hamulcowe pochodziły od Porsche 911 RS[20]. Przy krótkich przełożeniach skrzyni biegów przyspieszenie od 0 do 100 km/h zajmowało około 6 s[20].

Samochód wystawiono w Rajdowych Mistrzostwach Świata 1979. W 26. Rajdzie Akropolis załoga Andrzej Jaroszewicz i Ryszard Żyszkowski zajęła 3. pozycję w grupie IV i 12. w klasyfikacji generalnej, ekipa Tomasz Ciecierzyński i Jacek Rózański nie ukończyła rajdu z powodu awarii silnika[99]. Na 47. Rajd Monte Carlo wystawiono trzy załogi, Włodzimierz Groblewski i Jacek Różanski ukończyli go na 51. miejscu, Andrzej Jaroszewicz i Ryszard Żyszkowski na 53., zaś Adam Smorawiński i Ewald Pauli na 138.[100] W 29. Rajdzie Tysiąca Jezior 41. pozycję w klasyfikacji generalnej i 9. w swojej grupie zajęła załoga Maciej Stawowiak i Ryszard Żyszkowski, za nimi na 45. miejscu i 10. w grupie ulokowali się Włodzimierz Groblewski/Januariusz Czerwoniec[101].

Pojazd wystawiono także w Rajdowych Mistrzostwach Świata 1980. W 14. Rajdzie Portugalii załoga Maciej Stawowiak i Ryszard Żyszkowski zajęła 10. lokatę w klasyfikacji generalnej, zdobywając punkty, Tomasz Ciecierzyński/Jacek Różański i Włodzimierz Groblewski/Jacek Lewandowski nie ukończyli rajdu[20][102]. W 27. Rajdzie Akropolis udział wziął zespół Stawowiak/Żyszkowski, zajęli oni 17. pozycję w klasyfikacji generalnej[103].

W następnym roku Polonez 2000 (grupa II) brał udział w 31. Rajdzie Tysiąca Jezior (Stawowiak/Żyszowski 31. pozycja, Finowie Marja-Liisa Korpi i Eija Heiniö 38. pozycja, Teemu Tahko i Erkki Tahko nie ukończyli rajdu)[104]. W 30. Rajdzie Lombard RAC załoga Stawowiak/Żyszkowski zajęła 25. lokatę w klasyfikacji generalnej[105]. W Rajdowych Mistrzostwach Świata Polonez 2000 wystartował w 32. Rajdzie Tysiąca Jezior – Ciecierzyński/Żyszkowski zajęli 48. lokatę w klasyfikacji generalnej[106]. Rok później dwie załogi wzięły udział w 32. Rajdzie Wielkiej Brytanii, Bublewicz/Żyszkowski, jak i Brytyjczycy Mike Stuarts i Alistair Roberts nie ukończyli rajdu[107].

Polonez 2000 brał także udział w Rajdach Polski. W 1985 roku ekipa Szerla/Baran zajęła 10. pozycję w klasyfikacji generalnej i 9. w grupie B[108]. W Rajdzie Polski 1986 załoga Szerla/Oziębło zajęła Polonezem 2000 3. miejsce w klasyfikacji generalnej i 12. w grupie B[109].

FSO Polonez 2500 Racing

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Stratopolonez.
FSO Polonez 2500 Racing „Stratopolonez” na torze Poznań w 1979 r.
FSO Polonez 2500 Racing „Stratopolonez” w warszawskim Muzeum Przemysłu

„Stratos” lub „Stratopolonez” – wersja wyścigowa, zamiast podłogi Poloneza zastosowano ramę Lancii Stratos, na której centralnie umieszczono silnik V6 o pojemności 2,4 l i mocy 250 KM, znany z Ferrari Dino czy Lancii Stratos[110], ale dzięki zabiegom polskich konstruktorów, którzy wyposażyli silnik w podciśnieniowy układ wydechowy i ulepszony układ zasilania, poprawiono jeszcze włoską jednostkę napędową, ostatecznie osiągając moc 285 KM[111]. Powstał z myślą u startach w rajdowej Grupie B[111].

Pojazd powstał po tym, jak podczas Rajdu Polski 1977 Andrzej Jaroszewicz rozbił Lancię Stratos HF, naruszając mocno konstrukcję nadwozia[111]. Postanowiono wykorzystać silnik i nieuszkodzone elementy przy konstrukcji nowego pojazdu. Nowy samochód oparto na mocno zmodyfikowanej płycie podłogowej i nadwoziu Poloneza, w tylną część wpasowano półramę od Lancii[111]. Centralnie zamontowano silnik V6 pochodzący od Stratosa. W celu zapewnienia odpowiedniego chłodzenia, a jednocześnie by dociążyć przód samochodu, wykorzystano chłodnicę od Stara, która umieszczona została pod maską, w miejscu standardowego silnika, obok zamontowano zbiornik paliwa[110][111]. Zawieszenie i hamulce zaadaptowano w całości z Lancii Stratos, zastosowano opony Michelin o szerokości 350 mm z tyłu i 250 mm z przodu[111]. Przednia maska i tylna klapa zostały wyposażone we wloty powietrza poprawiające cyrkulację[111]. Po bokach nadwozia, przed fabrycznymi wywietrznikami, umieszczono wloty powietrza do komory silnika. We wnętrzu zastosowano trójramienną, sportową kierownicę oraz zmodyfikowaną deskę rozdzielczą. Samochód rozpędzał się maksymalnie do 250 km/h, przyśpieszenie od 0 do 100 km/h wynosiło około 5 s, zużycie paliwa kształtowało się na poziomie 50 l/100 km[111][112]. Samochodem startowali w latach 1978–1984 m.in.: Andrzej Jaroszewicz, Adam Polak, Marian Bublewicz czy też Maciej Stawowiak[111][113]. W 1985 roku pojazd trafił do Muzeum Techniki w Warszawie[111].

FSO Polonez 2000 Turbo

[edytuj | edytuj kod]

Skonstruowany w roku 1984, nadwozie coupé lub 5-drzwiowe (jeden egzemplarz), nigdy nie otrzymał homologacji. Wyposażony w turbodoładowany silnik 2.0 z mechanicznym wtryskiem paliwa Kugel-Fischer, moc maksymalna w zależności od ciśnienia doładowania wahała się od 230 do 270 KM[97]. Pojazd nigdy nie uzyskał homologacji, startował jedynie w polskich imprezach rajdowych[97]. Samochód brał udział w rajdach w Polsce w latach 1984–1987 – kierowcą był Marian Bublewicz, w 1984 zajął 1. pozycję w Rajdzie Elmot i Rajdzie Krakowskim, rok później ukończył jako pierwszy Rajd Wisły, Rajd Krakowski oraz Zimowy Rajd Dolnośląski, w 1986 zwyciężył Rajd Elmot, Rajd Kormoran oraz Zimowy Rajd Dolnośląski, zaś w 1987 roku Zimowy Rajd Dolnośląski[114].

FSO Polonez 1600C

[edytuj | edytuj kod]

Pojazd ze wzmocnionym silnikiem 1.5 OHV rozwierconym do pojemności 1,6 l. Osiągał moc maksymalną około 130 KM[115]. Polonez 1600C został wystawiony tylko jeden raz do rajdu rangi WRC, był to Rajd Akropolu 1987[116]. Wystartowały wówczas dwie polskie załogi, obie w grupie A (klasa 6). Marian Bublewicz i Ryszard Żyszkowski zajęli 2. pozycję w swojej klasie oraz 18. w klasyfikacji generalnej, druga ekipa, Janusz Szerla i Marek Oziębło nie ukończyli rajdu z powodu wypadku[116].

Polonez 1600C startował także w Rajdach Polski. W roku 1987 załoga Przybylski/Wisławski zajęła 8. pozycję w klasyfikacji generalnej i 7. w grupie A[117]. W Rajdzie Polski 1988 załoga Szerla/Oziębło zajęła Polonezem 1600 8. miejsce w klasyfikacji generalnej[118]. W kolejnym Rajdzie Polski ekipa Sadowski/Gac zajęła 25. pozycję w klasyfikacji i 19. w grupie A[119]

FSO Polonez 1.5C Turbo

[edytuj | edytuj kod]

Pracę nad turbodoładowanym Polonezem dla grup A i N rozpoczęto w 1986 roku, pierwszy prototyp przedstawiono rok później[47]. Przy stopniu sprężania 8,5 silnik generował moc 190 KM (140 kW) przy 7000 obr./min dla grupy A oraz 106 KM (76 kW) przy 6000 obr./min. dla grupy N, maksymalny moment obrotowy wynosił odpowiednio 240 i 180 Nm[47]. Do doładowania użyto turbosprężarki WSK-PZL Rzeszów B3G 198K[47]. Pojazdy grupy A cechowały się metalową tarczą sprzęgła, kłową niesynchronizowaną skrzynią biegów o pięciu przełożeniach oraz mechanizmem różnicowym o ograniczonym poślizgu[47]. Prędkość maksymalna wynosiła 220 km/h, przyspieszenie od 0 do 100 km/h 8,5 s (dla grupy N odpowiednio 180 km/h i 11 s)[47]. Samochodem startowali w rajdach m.in.: Krzysztof Hołowczyc[120], Marian Bublewicz[114] czy też Paweł Przybylski[121].

FSO Polonez Caro (FSO Prima) 1.4 MPI 16v

[edytuj | edytuj kod]

Samochód został wyposażony w silnik 1.4 MPI 16v firmy Rover z wielopunktowym, elektronicznym wtryskiem paliwa o mocy 125 KM, pozwalał on rozpędzić samochód do 205 km/h, przyśpieszenie 0–100 km/h zajmowało około 8 s[122]. Masa własna pojazdu wynosiła 925 kg. Nadwozie zostało zmodyfikowane zgodnie z wymogami FIA. W samochodzie zamontowano również automatyczne zabezpieczenie przeciwpożarowe. Pojazd używany był tylko w Holandii, został przygotowywany z inicjatywy tamtejszego importera[122].

Prototypy

[edytuj | edytuj kod]
FSO Polonez Analog „4”

FSO Polonez Analog

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: FSO Polonez Analog.

Wersja Poloneza przystosowana do jazdy w terenie, pierwsza wersja powstała w roku 1994. Projektem nadwozia późniejszego prototypu zajął się Cezary Nawrot. 30 kwietnia 1994 roku na Międzynarodowych Targach Poznańskich zaprezentowano „Analoga 4”[41]. Był to 5-drzwiowy pick-up o ładowności 400 kg ze stałym napędem na oś przednią i dołączanym na tylną[123]. Jako źródło napędu wykorzystano silnik 1.6 OHV zblokowany z 5-biegową skrzynią biegów o krótkich przełożeniach[123]. Badania nad terenowym Polonezem wstrzymano, gdy nowym właścicielem FSO zostało południowokoreańskie Daewoo[5][29][123].

FSO Polonez Sedan

[edytuj | edytuj kod]

Prototyp Poloneza w wersji sedan zaprezentowano w 1982 roku. Jego bazą był model 1300, 1500. W 1994 r. zaprezentowano kolejny prototyp na bazie modelu Caro. Auto weszło do produkcji dwa lata później jako Polonez Atu[124].

FSO Polonez Long

[edytuj | edytuj kod]

7-drzwiowy prototyp limuzyny zbudowany w 1979 roku na bazie 5-drzwiowego modelu, w którym wydłużono dach i podłogę oraz zastosowano boczne drzwi i dodatkowe 2 fotele. Mimo silnika 1.5 samochód charakteryzował się nieznacznie gorszymi osiągami od krótszej wersji, mógł się rozpędzić do 143 km/h, zużycie paliwa było przy tym wyższe średnio o 1,5 l[29]. Masa własna wynosiła 1264 kg, rozstaw osi powiększono do 3400 mm, zaś długość do 5120 mm, średnica zawracania wzrosła do 13,3 m. Powstał tylko jeden egzemplarz[29].

FSO Polonez Pick-up trzyosiowy

[edytuj | edytuj kod]

Projekt powstał w 1981 roku we współpracy z Zakładami Sprzętu Gospodarstwa Domowego i Turystycznego w Niewiadowie[125]. Samochód miał trzy osie, napędzana była środkowa, ładowność tej wersji wynosiła około 900 kg[29][125].

FSO Polonez / PF 125p pickup

[edytuj | edytuj kod]
Polonez Truck Kemping

Projekt powstał w 1981 roku, przednia część pochodziła od Poloneza, tył od Polskiego Fiata 125p w wersji pickup. Rozstaw osi powiększony został do 2709 mm[126]. Nowy pojazd powstał z myślą o rolnikach, zbudowano także dedykowaną dla niego 3-metrową przyczepę o dwóch osiach. Zestaw zaprezentowano w listopadzie 1981 roku podczas Związkowej Rady Przedsiębiorstwa Związku Zawodowego Metalowców, przyczepa została przyjęta pozytywnie, samochód skrytykowany za wygląd[127].

FSO Polonez Kemping

[edytuj | edytuj kod]

Powstał poprzez umieszczenie zabudowy kempingowej o długości 3,6 m na podwoziu Trucka. Prototyp miał 5,23 m długości i 2,8 m wysokości[29].

Polonez Truck Kemping

FSO Polonez 4x4

[edytuj | edytuj kod]

Model opracowywany przez Przemysłowy Instytut Motoryzacji (PIMOT) w latach 1987–1988 w oparciu o standardowego Trucka[86]. W pojeździe wzmocniono podłogę kabiny i zmieniono konstrukcję podłużnic, w tylnym zawieszeniu zastosowano stabilizator poprzeczny. Do napędu użyto silnika 1.5 o mocy 75 KM (55 kW) zblokowanego z 5-biegową skrzynią biegów. Moment obrotowy przekazywany był dalej na jednobiegową skrzynię rozdzielczą z planetarnym mechanizmem różnicowym wyposażonym w blokadę[86]. W samochodzie zastosowano koła o rozmiarze 185 SR15 z Tarpana[128]. Przy masie całkowitej pojazdu równej 1310 kg prędkość maksymalna wynosiła 117 km/h, przyspieszenie 0–100 km/h zaś 32,3 s[86]. Samochód zaprezentowano podczas pochodu 1-majowego w 1988 roku[86].

Testy drogowe i krytyka

[edytuj | edytuj kod]

Samochód krytykowany był głównie za słabe i przestarzałe silniki (OHV 1.5 i 1.6), których korzenie sięgały lat 50. XX wieku[5][16][129]. Słabą ich stroną była kultura pracy, poziom hałasu, duże zużycie paliwa oraz mała elastyczność[16]. Poniżej przeciętnej oceniono także ich trwałość, zdarzało się, że egzemplarze o przebiegu kilkudziesięciu tysięcy kilometrów wymagały generalnego remontu[16]. Samochód krytykowany był także za uciążliwe drobne awarie uniemożliwiające jazdę (m.in. problemy z instalacją elektryczną – cewki[130]), częste wycieki z silnika i skrzyni biegów[130][131] oraz łatwo korodujące nadwozie, czego przyczyną była niska jakość stosowanych lakierów, złe przygotowanie blachy poszycia nadwozia[16][129][130][131], oraz zbyt duża liczba punktów zgrzewczych blach[7]. Kłopotów przysparzał także hałasujący układ rozrządu – zawory wymagały częstej regulacji luzu (objawem był charakterystyczny klekot silnika), problem został rozwiązany dopiero w 1997 roku, kiedy zaczęto stosować hydraulicznie sterowane popychacze zaworowe[130]. Kolejnym mankamentem był układ przeniesienia napędu – często zdarzające się wycieki z mostu napędowego, niska była też jego trwałość (stąd charakterystyczne „wycie”), niską trwałością charakteryzowały się też przeguby krzyżakowe[130][132]. Słabą stroną Poloneza były do roku 1995 także hamulce, w tym hamulec postojowy, które pochodziły z Polskiego Fiata 125p. Były one za słabe do cięższego o prawie 100 kg samochodu, często również zapiekały się tylne zaciski[16]. Newralgicznym punktem konstrukcji były także końcówki drążków kierowniczych oraz zawieszenie – było zbyt miękkie przez co samochód wykazywał tendencję do „nurkowania” podczas gwałtownego hamowania[16]. Archaiczne było także tylne zawieszenie oparte na resorach piórowych, układ zawieszenia przygotowany został z myślą o drogach gorszej jakości, przez co samochód krytykowany był na rynkach zachodnioeuropejskich za złe właściwości trakcyjne na dobrych jakościowo nawierzchniach[129]. Bagażnik w wersji hatchback miał pojemność około 330 litrów, przestrzeń ładunkowa była jednak dość płytka przez co nie można było w pełni wykorzystać stosunkowo dużej objętości[24]. Wadą pierwszych generacji Poloneza był brak składanej tylnej kanapy[129]. Na początku lat 90. pojawiło się na liście dodatkowego wyposażenia wspomaganie kierownicy, co pozwalało rozwiązać problem ciężkiej pracy koła kierownicy[16][133].

Daewoo-FSO Polonez Caro Plus 1.6 GSI (OHV) z oryginalnym przebiegiem blisko 440 tys. km (bez remontu silnika)

Zaletami modelu były: niska cena części zamiennych i zakupu samochodu, łatwość napraw i serwisowania, stosunkowo niskie koszty utrzymania oraz przestronne wnętrze[5][13][16][130][131]. Dość pozytywne oceny zebrała wersja z silnikiem wysokoprężnym. Dzięki jego zastosowaniu wyeliminowano znaczną część mankamentów układu napędowego, przede wszystkim wysokie spalanie, nieistotnie spadły także osiągi[52].

Ostatnia generacja Poloneza, Plus, krytykowana była za mocno przestarzałą już konstrukcję[134]. Dzięki pomocy Daewoo samochody były jakościowo lepiej wykończone[62]. Samochód pomimo sporych jak na swój segment wymiarów nadwozia charakteryzował się małą ilością miejsca dla pasażerów na tylnej kanapie. Nowego Poloneza chwalono także za szeroką gamę wersji nadwozia, mimo to nawet opcjonalnie nie można było zamówić systemu ABS czy też poduszek powietrznych[134].

We wrześniu 1994 roku redakcja magazynu „Auto Sukces” przeprowadziła test drogowy Poloneza Caro MR’93 z silnikiem 1.4 16v Rovera. Pochwalono właściwości jezdne pojazdu, zwłaszcza w porównaniu z wersjami z lat ubiegłych z silnikami 2.0 i wąskim tylnym mostem[135]. Zmierzona prędkość maksymalna wyniosła 178 km/h (190 km/h według wskazań prędkościomierza)[135]. Średnie zużycie paliwa na 100 km wyniosło 9,4 l, maksymalna osiągnięta wartość to 10,7 l w cyklu miejskim[135].

W latach 90. XX wieku Polonez był najczęściej kradzionym samochodem w Polsce[136].

Poziom produkcji

[edytuj | edytuj kod]
Produkcja FSO Poloneza w FSO pod koniec lat 70. XX wieku
Rok Produkcja Rok Produkcja Rok Produkcja Rok Produkcja Rok Produkcja
1978 3 506 1983 26 743 1988 51 665 1993 69 659 1998 30 041
1979 21 190 1984 29 367 1989 56 800 1994 86 870 1999 13 273
1980 32 220 1985 30 771 1990 52 016 1995 69 802 2000 8 975
1981 20 624 1986 34 520 1991 34 034 1996 63 439 2001 3 163
1982 18 641 1987 39 846 1992 75 338 1997 48 431 2002 83

Powyższe dane[137] nie obejmują egzemplarzy produkowanych przedseryjnie oraz wersji użytkowych – Polonez Truck.

Eksport

[edytuj | edytuj kod]
FSO Polonez MR'86 we Francji
FSO Polonez MR’87 w Lahti (Finlandia)
FSO Polonez MR’87 w Utrechcie (Holandia)
FSO Polonez MR’87 w Chile
FSO Polonez Caro 1.5 GLI w wersji na rynek brytyjski
Daewoo-FSO Polonez Caro Plus w Serbii

Stosunkowo bogate wyposażenie oraz wysoki stopień bezpieczeństwa sprawiły, że od początku produkcji Polonez cieszył się dużym zainteresowaniem w krajach Europy Zachodniej. Polonezy eksportowano do prawie 40 krajów świata, m.in.: Egiptu, Wielkiej Brytanii, Chin, Finlandii, Grecji, Kolumbii, RFN, Holandii, Belgii, Hiszpanii czy też Jugosławii[9][23][57]. W 1988 r. belgijskie przedsiębiorstwo Piedra wyposażyło krótką serię Polonezów w silnik wysokoprężny z turbodoładowaniem o pojemności 1,4 litra i mocy 60 KM włoskiej firmy FNM, która zajmowała się produkcją silników do łodzi motorowych[138].

Po wprowadzeniu na rynek modelu Caro planowano jego eksport m.in. do: Chin, Białorusi, Holandii, Wielkiej Brytanii, Belgii, Izraela, Brazylii, Urugwaju, Kolumbii, Ukrainy i Francji[51]. W 1992 roku rozpoczęto eksport Polonezów Caro pod nazwą FSO Prima (Holandia)[139][140] i FSO Caro (Francja, Wielka Brytania)[141]. Eksportowe wersje Poloneza wyposażone były w silniki 1.6 z jednopunktowym wtryskiem paliwa, 1.4 produkcji firmy Rover oraz dieslem 1.9[139]. Na rynku holenderskim auto występowało w dwóch wersjach wyposażeniowych SLXi i GLXi (GLI 16V dla silnika 1.4), diesel występował w wersji GLD odpowiadającej wyposażeniem kompletacji SLXi. W czerwcu 1997 roku eksport zatrzymano, jednak samochód był w sprzedaży do stycznia 1998 roku[139]. Oprócz tego model Atu eksportowano pod nazwą FSO Celina[142]. Polonezy serii Plus (poza Truckami) nie były oficjalnie eksportowane, lecz pewna ich liczba oferowana była w Serbii[143].

Ogółem w latach 1978–1997 wyeksportowano 226 966 egzemplarzy samochodu[9]. W latach 90. XX wieku chiński producent Dongfanghong produkował kopie polskiego Poloneza z lat 80[9][144]. Polonez w przeciwieństwie do swojego poprzednika, 125p, nigdy nie odniósł eksportowego sukcesu[11].

Eksport według kraju

[edytuj | edytuj kod]

Źródło[145]:

Kraj Liczba egzemplarzy Kraj Liczba egzemplarzy
 Chiny 41 335  Liban 86
 Wielka Brytania 29 785  Ukraina 77
 Egipt 17 134  Haiti 52
 Francja 15 009  Arabia Saudyjska 41
 Jugosławia 8540  Turcja 41
 Dania 5413  Jemen Północny 38
 Holandia 5248  Paragwaj 37
 Belgia 4261  Sudan 36
 Finlandia 4093  Zambia 35
 Hiszpania 3916  Senegal 32
 RFN 3455  Liberia 31
 Syria 1245  Południowa Afryka 30
 Grecja 1115  Malta 23
 Kolumbia 803  Zimbabwe 23
 Boliwia 636  Ekwador 22
 Urugwaj 595  ZSRR 22
 Jordania 511  Angola 21
 Chile 500  Kuba 20
 Argentyna 482  Włochy 18
 Norwegia 437  Kazachstan 14
 Kuwejt 400  Madagaskar 12
 Macedonia Północna 245  Austria 11
 Węgry 216  Maroko 10
 Islandia 215  Algieria 9
 Bułgaria 212  Łotwa 9
 Tajlandia 193  Komory 9
 Izrael 187  Burkina Faso 6
 Nigeria 186  Fidżi 6
 Nowa Zelandia 167  Litwa 6
 Panama 151  Albania 5
 Libia 135  Etiopia 5
 Ghana 115  Peru 5
 Korea Północna 107  Wenezuela 4
 Słowenia 107  Brazylia 3
 Cypr 104  Kostaryka 3
 Singapur 96 pozostałe 13

Nasr

[edytuj | edytuj kod]
Nasr Polonez MR'83

Polonezy były w 1983–1992 montowane przez egipską firmę Nasr[146]. Do Egiptu wysyłane były gotowe zestawy (system CKD), powstało w ten sposób ponad 17 tysięcy egzemplarzy[146]. Gotowe pojazdy otrzymywały nazwę Nasr Polonez 1500[146]. Wykorzystywane były one głównie jako taksówki (czarno-białe malowanie nadwozia)[146].

Dongfanghong

[edytuj | edytuj kod]

Dongfanghong to znany chiński producent ciężarówek, traktorów oraz maszyn budowlanych z miasta Luoyang. W latach 80. przedsiębiorstwo wytwarzało części zamienne do Polonezów importowanych z Polski. Z początkiem lat 90. rozpoczęli produkcję własnych Polonezów z „piracko” tłoczonym nadwoziem. Samochody wychodziły pod marką Dongfanghong oraz Yituo w wariantach sedan (LT5022) oraz kombi (LT5021). Do napędu użyto rodzimej 4-cylindrowej jednostki o pojemności 1.5L z Fabryki Silników w Pekinie. Front pojazdu został zastąpiony pasem przednim z Volkswagen Santana[147].

Koniec produkcji i dalsze losy

[edytuj | edytuj kod]

Mimo przeprowadzanych modernizacji Polonez pod koniec produkcji był już samochodem przestarzałym w swoim segmencie względem samochodów zachodnich, jednak nie względem konkurentów z innych krajów Europy Wschodniej[23]. 22 kwietnia 2002 roku produkcję zawieszono, ale ostatecznie zakończono ją, gdyż pozbyto się wszystkich wytłoczników niezbędnych do produkcji tego auta (płyty podłogowej, boków nadwozia), powstało 1 061 807 egzemplarzy modelu w różnych wersjach (bez dostawczych Trucków)[5]. Nie przygotowano następcy[12].

Egzemplarze z pierwszych lat produkcji zyskują na wartości, najwyższą cenę osiągają egzemplarze 3-drzwiowe oraz Coupé[148].

Polonez w kulturze masowej

[edytuj | edytuj kod]
  • W serialu 07 zgłoś się porucznik Borewicz korzystał z Polonezów wyprodukowanych w latach 1978–1987. Od tego wzięła się ich potoczna nazwa „Borewicz”[149].
  • W filmie „Goryl, czyli ostatnie zadanie...” szef wraz z ochroniarzem i kierowcą poruszają się Polonezem MR'87, w jednej ze scen uciekają milicji, która ich ściga nieoznakowanym Polonezem MR'83.
  • Polonezem Atu poruszał się taksówkarz Jerzy Kiler.
  • W serialu Blok Ekipa główni bohaterowie poruszali się między innymi stuningowanym Polonezem MR'83, któremu nadano nazwę „Szerszeń”.
  • Wiele odmian Polonezów pojawiło się też w filmie Psy.
  • Polonezy występowały również w filmach zagranicznych, głównie chińskich, egipskich, jugosłowiańskich, węgierskich oraz włoskich.
  • W filmie Biała sukienka z 2003 roku w reżyserii Michała Kwiecińskiego Rysiek Suszko (Bogdan Kalus) jedzie do kościoła niebieskim polonezem[150].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Wersja z katalizatorem.
  2. ↑ a b Wersja bez katalizatora.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g Dlaczego warto kupić Poloneza. „Auto-Technika Motoryzacyjna”. 5/1998. s. 22–25. ISSN 0239-6440. 
  2. ↑ FSO Polonez versions & types. automobile-catalog.com. [dostęp 2012-11-01]. (ang.).
  3. ↑ „Motor” nr 25 z 24 czerwca 1979.
  4. ↑ CD katalog „Samochody Świata 1999” wyd. „Impresja”.
  5. ↑ a b c d e f g h Michał Kij: FSO Polonez – Niedoszły ambasador. 2005-09-24. [dostęp 2009-08-09].
  6. ↑ a b c Andrzej Glajzer. Dostojny jubilat. „Auto-Technika motoryzacyjna”, maj 2008. ISSN 0239-6440. [dostęp 2009-08-09]. 
  7. ↑ a b c Dziś to kultowe auto. Oto niezwykłe fakty z historii Poloneza [online], motoryzacja.interia.pl [dostęp 2021-04-30] (pol.).
  8. ↑ a b c d Samochody Świata 1991.
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Włodzimierz Bukowski: Samochody PRL-u. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2009, s. 20–21. ISBN 978-83-61253-47-1.
  10. ↑ a b Adam Zakrzewski: Auto-Moto PRL. Warszawa: Demart SA, 2010, s. 254. ISBN 978-83-7427-484-5.
  11. ↑ a b c d Robert Przybylski: Polonez: trzydzieści lat minęło. zw.com.pl, 2008-05-06. [dostęp 2012-10-31].
  12. ↑ a b c d e Zbigniew D. Skoczek. Narodziny byczego wozu. „Motor”. s. 44–45. ISSN 0580-0447. 
  13. ↑ a b c d e f Mariusz Kamiński. Polonez – Samochód marzeń dla polskich rodzin. „Auto Świat”, 2007-02-12. ISSN 1234-0294. [dostęp 2009-08-09]. [zarchiwizowane z adresu]. 
  14. ↑ Michał Szukalski: Historia motoryzacji w Polsce: Polonez – w stronę nowoczesności – historia modelu do końca lat 80.. autocentrum.pl, 2010-09-23. [dostęp 2012-11-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-02)].
  15. ↑ a b c d Adam Włodarz. Polonez 1.5 X Coupé. „Auto Świat”, 2006-05-08. ISSN 1234-0294. [dostęp 2009-08-08]. [zarchiwizowane z adresu]. 
  16. ↑ a b c d e f g h i j Marcin Klonowski. FSO Polonez Caro – Znikający punkt. „Auto Świat”, 2000. [dostęp 2009-08-09]. 
  17. ↑ a b c d e Paweł Rygas: Marny koniec poloneza. motoryzacja.interia.pl, 2009-05-12. [dostęp 2012-10-31]. (pol.).
  18. ↑ a b Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 277. ISBN 83-206-1297-7.
  19. ↑ a b c d Polonez, samochód nowoczesny. „Motor”. 21/1978. s. 6–9. ISSN 0580-0447. 
  20. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Polonez. Patryk Mikiciuk (prowadzący). Legendy PRL-u. TVN Turbo. Odcinek 20, sezon 1.
  21. ↑ a b c d e f Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 9. ISBN 83-206-1297-7.
  22. ↑ a b c Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 22. ISBN 83-206-1297-7.
  23. ↑ a b c d e f g h i j Andrzej Glajzer: Barwna historia Poloneza. moto.onet.pl, 2010-02-08. [dostęp 2012-10-31].
  24. ↑ a b Piotr Burchard. Polonez Caro Plus 1.6 GSI, Skoda Felicia 1.3 LX – Pieniądze nie są najważniejsze?. „Auto Świat”, 2001-02-28. ISSN 1234-0294. [dostęp 2009-08-09]. 
  25. ↑ a b c d e f g Historia FSO. fso-sa.com.pl. [dostęp 2012-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-16)].
  26. ↑ a b Zubożone, ale nie dla ubogich. „Motor”. 1499, s. 6–7, 18 stycznia 1981. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0580-0447. 
  27. ↑ Konspekt FSO – FSO Polonez Popularny II.
  28. ↑ a b c d e Zdzisław Podbielski. Poloneza czas kończyć. „Motor”. 39/2002, s. 4–7, 2002-09-28. ISSN 0580-0447. 
  29. ↑ a b c d e f g h i j Włodzimierz Bukowski: Samochody PRL-u. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2009, s. 45–48. ISBN 978-83-61253-47-1.
  30. ↑ 1978 FSO Polonez 1500 [B01 in „07, zglos sie, 1976–1987”]. [dostęp 2010-07-06]. (ang.).
  31. ↑ Ranking 10. najbardziej kultowych klasyków!. „Auto Świat”, 2009-10-19. ISSN 1234-0294. [dostęp 2010-07-07]. 
  32. ↑ a b c d e Adam Sierakowski. Polonez z silnikiem turbo. „Motor”. 44/1983, 1983-10-30. magazynauto.pl. ISSN 0580-0447. [dostęp 2012-11-24]. 
  33. ↑ a b Folder FSO Polonez 2.0 D Turbo.
  34. ↑ Motor nr 10, 9 marca 1986 r., FSO Polonez model '86. magazynauto.interia.pl. [dostęp 2019-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 września 2020)].
  35. ↑ Jerzy Metelski: Trzydrzwiowy Polonez. magazynauto.pl, 2013-06-06. [dostęp 2013-08-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-14)].
  36. ↑ Tomasz Graczyk: FSO Warszawa Polski 1500X, czyli Polonez 3D (nie coupe). [dostęp 2017-05-03].
  37. ↑ a b Zbigniew D. Skoczek. Kulisy polskiej motoryzacji – Pechowe trzydrzwiowe. „Motor”, 2007-06-04. ISSN 0580-0447. 
  38. ↑ Bartosz Pokrzywiński: Polonez – historia, odmiany i rzadkie wersje. autokult.pl, 2011-11-10. [dostęp 2019-07-16].
  39. ↑ a b Akwarium – Polonez 1.6 SLE. „Classicauto”. 83, s. 26–27, październik 2012. ISSN 1895-2976. 
  40. ↑ Sławomir Kaleta. Modernizacja Poloneza. „Fakty – magazyn załogi FSO”. 1830, s. 2–3, 12 maja 1989. Warszawa: FSO. 
  41. ↑ a b c d e f g Kalendarium. fso-sa.com.pl. [dostęp 2012-10-31].
  42. ↑ FSO Polonez. „Auto International”. 9/1995. s. 46. ISSN 1230-8145. 
  43. ↑ a b Biuletyn reklamowy FSO, tylna okładka AUTO 1/1991.
  44. ↑ Lekki powiew zmian, „Auto Świat Katalog Classic” (1), Ringier Axel Springer Polska, 2019, s. 18, ISSN 2544-1302.
  45. ↑ Lekki powiew zmian, „Auto Świat Katalog Classic” (1), Ringier Axel Springer Polska, 2019, s. 19, ISSN 2544-1302.
  46. ↑ a b c d e f Edward Morawski: Polonez. Budowa, eksploatacja, naprawa. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1987, s. 31–34. ISBN 83-206-0422-2.
  47. ↑ a b c d e f g mgr inż. Jacek Bartoś, mgr inż. Witold Michta. FSO Polonez 1,5 Turbo. „AUTO – Technika Motoryzacyjna”. 3/90, s. 3–5, 1990. ISSN 0239-6440. 
  48. ↑ 1983 FSO POLONEZ 2.0 D TURBO specifications & performance data. automobile-catalog.com. [dostęp 2012-10-09]. (ang.).
  49. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r FSO Polonez 1.5/1.6 – 1.5i/1.6i – 1.9 D – Instrukcja obsługi. s. 65.
  50. ↑ a b c d e Bartosz Zienkiewicz: Polonez Caro 1.6 GLE: dał się lubić. moto.onet.pl, 2010-12-27. [dostęp 2012-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-11)].
  51. ↑ a b c Zbigniew D. Skoczek: Ratunkowe caro z FSO. motoryzacja.interia.pl, 2010-09-23. [dostęp 2012-10-31].
  52. ↑ a b Polonez z francuskim sercem. „Auto Świat”, 2002-03-20. [dostęp 2009-08-09]. [zarchiwizowane z adresu]. 
  53. ↑ a b Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 338. ISBN 83-206-1297-7.
  54. ↑ a b Edward Morawski: POLONEZ Budowa Naprawa Eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 333. ISBN 83-206-1297-7.
  55. ↑ Czy warto sporo dopłacić?. „Auto Świat”. 14/03, 2004-02-03. ISSN 1234-0294. 
  56. ↑ emetro.pl: Piłkarz, fotograf, doradca. [dostęp 2010-03-05].
  57. ↑ a b c Paweł Rygas: To już 10 lat bez poloneza! Jak wspominasz to auto?. motoryzacja.interia.pl, 2012-04-22. [dostęp 2012-10-31].
  58. ↑ Używane – Polonez da się lubić... „Auto Świat”, s. 45–47, 1997-05-28. ISSN 1234-0294. 
  59. ↑ Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 358. ISBN 83-206-1297-7.
  60. ↑ Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 355. ISBN 83-206-1297-7.
  61. ↑ a b c Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 357. ISBN 83-206-1297-7.
  62. ↑ a b Marcin Matus. Na miarę swej osobowości. „Auto Świat”, s. 46, 2005-03-14. [dostęp 2010-07-07]. 
  63. ↑ Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 20–21. ISBN 83-206-1297-7.
  64. ↑ a b c d e f g h i Prospekt reklamowy Polonez Atu, Daewoo-FSO.
  65. ↑ Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 13. ISBN 83-206-1297-7.
  66. ↑ a b c d e f Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 37. ISBN 83-206-1297-7.
  67. ↑ Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 360. ISBN 83-206-1297-7.
  68. ↑ Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 334. ISBN 83-206-1297-7.
  69. ↑ Artur Kuśmierzak: Polonez Caro/Caro Plus [awarie i problemy]. autokult.pl, 2011-04-22. [dostęp 2013-08-25].
  70. ↑ a b c d Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 385. ISBN 83-206-1297-7.
  71. ↑ a b c d e Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 409. ISBN 83-206-1297-7.
  72. ↑ a b c Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 406. ISBN 83-206-1297-7.
  73. ↑ a b c Zdzisław Podbielski. „Młody Technik”, 1997. ISSN 0462-9760. 
  74. ↑ a b c d e f g h i j K. Golec, Z. Majerowski (Gieda Samochodowa, nr 76/1998 (339)): Mity i rzeczywistość – Wrażenia z jazdy Polonezem Caro 1.6 GSI. admoto.pl, 1998-10-11. [dostęp 2012-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-01)].
  75. ↑ Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 141. ISBN 83-206-1297-7.
  76. ↑ Daewoo-FSO Polonez cennik 2000.04.10 [online], 10 kwietnia 2000 [zarchiwizowane z adresu 2000-04-10].
  77. ↑ Pojazdy [online], muzeummotoryzacjiprl.pl [dostęp 2018-05-06] (pol.).
  78. ↑ FSO Prima 1.4 GLi [online], AutoWeek [dostęp 2017-05-12] (niderl.).
  79. ↑ Tygodnik Motor nr 6/2006, Polonez Atu Plus – „Nadal ma atuty”. ISSN 0580-0447.
  80. ↑ Zbigniew D. Skoczek: Tak powstał polonez atu. motoryzacja.interia.pl, 2010-10-02. [dostęp 2012-10-31].
  81. ↑ a b Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 437. ISBN 83-206-1297-7.
  82. ↑ a b c Marcin Klonowski. Polonez 1.6 GSI Kombi – Tym razem kombi. „Auto Świat”. 26/00, 2000-06-28. ISSN 1234-0294. [dostęp 2012-11-25]. 
  83. ↑ Spóźnione kombi. motoryzacja.interia.pl, 2007-07-01. [dostęp 2012-10-31].
  84. ↑ Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 440. ISBN 83-206-1297-7.
  85. ↑ a b c d Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 21. ISBN 83-206-1297-7.
  86. ↑ a b c d e S. Drążkiewicz. Polonez pick-up w inny sposób. „Auto-Technika motoryzacyjna”. 5/1990. s. 35–36. ISSN 0239-6440. 
  87. ↑ Zbigniew D. Skoczek: Jak powstał polonez truck. motoryzacja.interia.pl, 2007-03-31. [dostęp 2012-10-31].
  88. ↑ a b c d e f g h i j Stanisław Szelichowski. Polonez: Rozwojowa rodzina. „Auto-Technika motoryzacyjna”. 7/1998. s. 19–22. ISSN 0239-6440. 
  89. ↑ Grzegorz Hilarecki: Poloneza czas zacząć. Admoto, 10 grudnia 2002. [dostęp 2009-06-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-19)].
  90. ↑ Grzegorz Hilarecki: Polonez Truck od nowa?. Admoto, 16 marca 2003. [dostęp 2009-06-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].
  91. ↑ Bartosz Pokrzywiński: Polonez – historia, odmiany i rzadkie wersje – Polonez Cargo i Cargo Plus. autokult.pl. [dostęp 2012-11-27].
  92. ↑ a b Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 23. ISBN 83-206-1297-7.
  93. ↑ Polonez to już złom. motoryzacja.interia.pl, 2009-05-09. [dostęp 2012-10-31]. (pol.).
  94. ↑ wiadomosci.wp.pl: W policji zostały już tylko 4 polonezy. 2009-07-06. [dostęp 2009-08-09].
  95. ↑ Policyjne Polonezy definitywnie do lamusa. auto-motor-i-sport.pl, 2009-02-04. [dostęp 2012-11-23].
  96. ↑ motofakty.pl: 30 lat Poloneza. 2008-05-26. [dostęp 2010-03-05].
  97. ↑ a b c Polskie auto w cenie Subaru. „Auto Tuning Świat”, s. 86–89, 8/2007. ISSN 1643-2002. 
  98. ↑ Gdy wszyscy bali się poloneza. motoryzacja.interia.pl, 2010-03-24. [dostęp 2012-10-31].
  99. ↑ Tjeerd van der Zee: 26th Acropolis Rally. rallybase.nl. [dostęp 2012-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  100. ↑ Tjeerd van der Zee: 47ème Rallye Automobile de Monte-Carlo. rallybase.nl. [dostęp 2012-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  101. ↑ Tjeerd van der Zee: 29th 1000 Lakes Rally. rallybase.nl. [dostęp 2012-10-31]. (ang.).
  102. ↑ Tjeerd van der Zee: 14º Rallye de Portugal Vinho do Porto. rallybase.nl. [dostęp 2012-10-31]. (ang.).
  103. ↑ Tjeerd van der Zee: 27th Acropolis Rally. rallybase.nl. [dostęp 2012-10-31]. (ang.).
  104. ↑ Tjeerd van der Zee: 31st 1000 Lakes Rally. rallybase.nl. [dostęp 2012-10-31]. (ang.).
  105. ↑ Tjeerd van der Zee: 30th Lombard RAC Rally. rallybase.nl. [dostęp 2012-10-31]. (ang.).
  106. ↑ Tjeerd van der Zee: 32nd 1000 Lakes Rally. rallybase.nl. [dostęp 2012-10-31]. (ang.).
  107. ↑ Tjeerd van der Zee: 32nd Lombard RAC Rally. rallybase.nl. [dostęp 2012-10-31]. (ang.).
  108. ↑ Tjeerd van der Zee: 42 Rajd Polski. rallybase.nl. [dostęp 2012-10-31]. (ang.).
  109. ↑ Tjeerd van der Zee: 43 Rajd Polski. rallybase.nl. [dostęp 2012-10-31]. (ang.).
  110. ↑ a b Auto Świat nr 51 – Legendy Motoryzacji: Polskie Samochody Wyścigowe.
  111. ↑ a b c d e f g h i j Wojciech Jurecki, Krzysztof M. Niedoszła B-grupa. „Classicauto”. 3 (5/2006). s. 34–41. ISSN 1895-2976. 
  112. ↑ StratoPolonez. [dostęp 2009-08-10].
  113. ↑ Zbigniew D. Skoczek. Kulisy polskiej motoryzacji / Stratopol – jedyny taki Polonez. „Motor”, 2006-11-13. ISSN 0580-0447. 
  114. ↑ a b Marian Bublewicz. toprally.pl. [dostęp 2012-10-31].
  115. ↑ FSO Polonez 1600 Rally. RaceBook.pl. [dostęp 2012-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-12)].
  116. ↑ a b Tjeerd van der Zee: 34th Acropolis Rally. rallybase.nl. [dostęp 2012-10-31]. (ang.).
  117. ↑ Tjeerd van der Zee: 44 Rajd Polski. rallybase.nl. [dostęp 2012-10-31]. (ang.).
  118. ↑ Tjeerd van der Zee: 45 Rajd Polski. rallybase.nl. [dostęp 2012-10-31]. (ang.).
  119. ↑ Tjeerd van der Zee: 46 Rajd Polski. rallybase.nl. [dostęp 2012-10-31]. (ang.).
  120. ↑ Krzysztof Hołowczyc. toprally.pl. [dostęp 2012-10-31].
  121. ↑ Paweł Przybylski. toprally.pl. [dostęp 2012-10-31].
  122. ↑ a b Folder reklamowy FSO „Sportowy Polonez na torze wyścigowym...”.
  123. ↑ a b c Polonez z napędem na 4 koła. motoryzacja.interia.pl, 2010-10-12. [dostęp 2012-10-31].
  124. ↑ Piotr Żmuda: Polonez – król polskiej motoryzacji jakiego nie znacie. autokult.pl, 2010-07-06. [dostęp 2013-08-26].
  125. ↑ a b Polonez z trzema osiami.... motoryzacja.interia.pl, 2010-09-05. [dostęp 2012-10-31].
  126. ↑ Zbigniew D. Skoczek: Polonez był zbyt luksusowy. motoryzacja.interia.pl, 2007-03-24. [dostęp 2012-10-31].
  127. ↑ Zbigniew D. Skoczek. Kulisy polskiej motoryzacji – Brzydkie kaczątko. „Motor”, 2007-02-12. ISSN 0580-0447. 
  128. ↑ Mgr inż. Wojciech Karwas. ... i szkoda że nie mamy takiego własnego. „Auto-Technika motoryzacyjna”. 4/1992. s. 18–19. ISSN 0239-6440. 
  129. ↑ a b c d Craig Cheetham: World’s Worst Cars. The Rosen Publishing Group, 2008, s. 30–31. ISBN 1-4042-1844-0. ISBN 978-1-4042-1844-4.
  130. ↑ a b c d e f FSO Polonez Caro (1993–2002). [w:] Auto Świat [on-line]. [dostęp 2010-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  131. ↑ a b c FSO Polonez Caro. „Auto Świat”, 2009-02-23. [dostęp 2009-08-09]. [zarchiwizowane z adresu]. 
  132. ↑ Uciążliwe usterki w FSO Polonez. [w:] autocentrum.pl [on-line]. [dostęp 2010-05-03]. (pol.).
  133. ↑ Edward Morawski: Polonez. Budowa, naprawa, eksploatacja. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o., 1999, s. 34. ISBN 83-206-1297-7.
  134. ↑ a b Czy warto sporo dopłacić?. „Auto Świat”, s. 40, 2003-04-02. [dostęp 2010-07-07]. [zarchiwizowane z adresu]. 
  135. ↑ a b c Marek Kawecki. Transplantacja. „Auto Sukces”. 46, s. 17–18, 09/1994. 
  136. ↑ „Poldek” – luksusowy tylko jako składak. [w:] TVP Info [on-line]. [dostęp 2018-07-14]. (pol.).
  137. ↑ Zbigniew Boniewski: ...Jest u nas fabryka w Warszawie... Opowieść o FSO. Warszawa: Daewoo-FSO Motor Sp. z.o.o., 1999, s. 154. ISBN 83-909310-0-1. A także z czasopism: AUTO – Technika Motoryzacyjna, nr 5/1991, 4/1992, 5/1993, 5/1994, 4/1995, 4/1996, 4/1997, 3/1998, 3/1999, 3/2000 na podstawie materiałów otrzymanych od producentów, montowni, przedstawicielstw. „Tygodnik Motor” nr 14/2001 na podstawie materiałów otrzymanych od producentów, montowni, przedstawicielstw (dla lat: 1999, 2000). „Tygodnik Motor” nr 24/2002 na podstawie materiałów otrzymanych od producentów, montowni, przedstawicielstw (dla lat: 2000, 2001). Artykuły te zawierają również dane o sprzedaży Poloneza w latach 1994–2001.
  138. ↑ FSO Polonez (1978-2003) – Giugiarova trvalka. 2020-05-01. [dostęp 2020-05-04]. (cz.).
  139. ↑ a b c autoweek.nl: Test FSO Prima. [dostęp 2009-08-10].
  140. ↑ Характеристики FSO Prima (Эф-Эс-О Прима). avtomarket.ru. [dostęp 2012-11-01]. (ros.).
  141. ↑ Характеристики FSO Caro (Эф-Эс-О Каро). avtomarket.ru. [dostęp 2012-11-01]. (ros.).
  142. ↑ Autotests - FSO Celina 1.6 GLi (1996). autoweek.nl. [dostęp 2012-11-01]. (niderl.).
  143. ↑ Polonez. polovniaautomobili.com. [dostęp 2018-05-06]. (serb.).
  144. ↑ Tycho de Feyter: History Updated: were the Dongfanghong Yituo cars copies of the FSO Polonez?. carnewschina.com, 2012-05-12. [dostęp 2012-10-30]. (ang.).
  145. ↑ Piotr Lebioda: Samochody osobowe, dostawcze i prototypy FSO Polonez. Warszawa: Wydawnictwo ZP, 2014, s. 49. ISBN 978-83-63829-49-0.
  146. ↑ a b c d Maciej Tumulec: Kariera poloneza i żuka pod piramidami. dziennikwschodni.pl, 2012-12-25. [dostęp 2013-03-11].
  147. ↑ Historia: samochody Dongfanghong z Chin. carnewschina.com, 2012-05-04. [dostęp 2015-11-20].
  148. ↑ Krzysztof Zalas: Poloneza ze świecą szukać.... moto.onet.pl, 2011-04-01. [dostęp 2012-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-26)].
  149. ↑ FSO Polonez in „07 zglos sie”, „IMCDb.org” [dostęp 2017-10-05].
  150. ↑ Biała sukienka [online], FilmPolski [dostęp 2020-02-04] (pol.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Samochody produkowane i montowane w FSO/Daewoo-FSO/FSO-ZSD/Nysa Motor
Samochody osobowe produkowane w FSO
Samochody osobowe montowane w FSO
Samochody dostawcze
Prototypy samochodów z FSO
Samochody wyścigowe
Samochody produkowane i montowane w Polsce
Obecnie produkowane i montowane
samochody osobowe
Historyczne samochody
osobowe produkowane w Polsce
Historyczne samochody
osobowe montowane w Polsce
Obecnie produkowane samochody
dostawcze, ciężarowe i autobusy
Historyczne samochody dostawcze,
ciężarowe, terenowe i autobusy
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=FSO_Polonez&oldid=75139744”