Franciszek Bartoszak
mat | |
Data i miejsce urodzenia |
2 stycznia 1908 |
---|---|
Data śmierci |
16 stycznia 1993 |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1928–1947 |
Siły zbrojne |
Marynarka Wojenna (II RP) |
Jednostki | |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
|
Franciszek Bartoszak (ur. 2 stycznia 1908 w Zielonogórze, zm. 16 stycznia 1993) – mat Polskiej Marynarki Wojennej, członek załogi i obrońca Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte w wojnie obronnej 1939, w 1990 mianowany podporucznikiem w stanie spoczynku.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Zielonogórze, jako syn Józefa (pilota barki rzecznej) i Antoniny z domu Napierało. Ukończył siedem klas szkoły powszechnej i dwie klasy gimnazjum w Szamotułach. W 1928 wstąpił ochotniczo do Marynarki Wojennej. Początkowo służył w Świeciu nad Wisłą, a następnie w Gdyni. 12 maja 1938 został przydzielony na Westerplatte jako mat zawodowy. Był kierownikiem motorówki będącej w dyspozycji Komisariatu Generalnego RP w Gdańsku. W połowie sierpnia 1939 uczestniczył w incydencie ostrzelania motorówki, na pokładzie której znajdował się płk Wincenty Sobociński z małżonką[1]. W czasie obrony był na placówce „Łazienki”. Drugiego dnia obrony Bartoszak zgłosił się na ochotnika, że popłynie kajakiem lub wpław do Gdyni i sprowadzi pomoc dla obrońców. Dowódcy obrony Westerplatte nie wyrazili zgody na realizację pomysłu Bartoszaka[2]. W trakcie walk został ranny w rękę i lewą nogę[3].
Po kapitulacji Westerplatte był jeńcem Stalagu I A Stablack w Prusach Wschodnich. 20 grudnia 1941 zwolniony do domu z powodu choroby. Dołączył do rodziców w Jędrzejowie (dokąd zostali przesiedleni). Do końca wojny pracował w Jędrzejowie jako magazynier w mleczarni. Wstąpił do AK. Brał udział w akcjach we Włoszczowie, Nagłowicach, Szczekocinach. W marcu 1945 po rozwiązaniu się oddziału partyzanckiego wrócił do służby w Marynarce Wojennej. Przyjechał do Gdańska–Nowego Portu i został podkomendnym kpt. Franciszka Dąbrowskiego. 3 marca 1947 zgodnie z rozkazem (nr 992/VII) stawił się w Ministerstwie Obrony Narodowej Departament Personalny w Warszawie, gdzie otrzymał natychmiastowe zwolnienie ze służby wojskowej. Od 30 kwietnia 1947 do 30 kwietnia 1971 pływał jako kapitan na jednostkach rybackich PPDiR „Dalmor” w Gdyni, „Odra” w Świnoujściu, „Gryf” w Szczecinie. Po przejściu na emeryturę od 1974 do 1992 oprowadzał wycieczki po wnętrzach wartowni nr 1 na Westerplatte. W 1990 otrzymał rentę inwalidy wojennego oraz nominację na stopień podporucznika w stanie spoczynku. Brał udział w spotkaniach z młodzieżą, uroczystościach związanych z wręczaniem sztandarów szkołom im. Obrońców Westerplatte[4].
Był żonaty z Felicytą, miał dwoje dzieci[5].
Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Sopocie[6] (kwatera N2-1-10)[7].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]- Tablica na Westerplatte z nazwiskiem Bartoszaka[8]
- W filmie Westerplatte Stanisława Różewicza z 1967 roku w postać Franciszka Bartoszaka wcielił się Roman Wilhelmi[9].
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Srebrny Krzyż Orderu Virtuti Militari (1945)
- Order Sztandaru Pracy, II klasy (1964)
- Odznaka Grunwaldzka (1946)
- Medal za Odrę, Nysę i Bałtyk (1946)
- Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939" (1982)
- Złota Odznaka Zasłużony Pracownik Morza - dwukrotnie (1956 i 1969)
- Srebrna Odznaka Zasłużony Pracownik Morza - dwukrotnie (1958 i 1963)
- odznaka honorowa „Za zasługi dla Miasta Gdańska” (1984)
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jak westerplatczyk ze Szczecina usadził szkopa, „gk24.pl” [dostęp 2018-10-29] (pol.).
- ↑ Piotr Derdej , Westerplatte, Oksywie, Hel 1939, Bellona, 2009, s. 97 .
- ↑ Lekarz z reduty straceńców [online] [dostęp 2018-10-29] (pol.).
- ↑ Historia szkoły - Zespół Szkół w Choczu [online], www.zschocz.szkolna.net [dostęp 2018-10-29] (pol.).
- ↑ Westerplatte - Biogramy westerplatczyków [online], westerplatte.pl [dostęp 2018-10-17] .
- ↑ Andrzej Kuligowski , 07 11 Cmentarze sopockie [online], kologrodzkie.gdansk.pttk.pl [dostęp 2018-10-29] (pol.).
- ↑ śp. Franciszek Bartoszak
- ↑ [OSR] Cmentarze i pomniki wojny obronnej (1939r.) : Gdańsk [online], www.rowery.olsztyn.pl [dostęp 2018-10-14] (pol.).
- ↑ fdb.pl, Westerplatte [online], fdb.pl [dostęp 2018-10-29] .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zbigniew Flisowski, Westerplatte, Warszawa, 1978, ISBN 978-83-11-07694-5.
- Obrońcy Westerplatte
- Polscy jeńcy niemieckich obozów jenieckich
- Kombatanci mianowani oficerami III Rzeczypospolitej
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari
- Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy II klasy
- Odznaczeni Medalem za Odrę, Nysę, Bałtyk
- Odznaczeni medalem „Za udział w wojnie obronnej 1939”
- Odznaczeni Odznaką Grunwaldzką
- Odznaczeni odznaką honorową „Zasłużony Pracownik Morza”
- Pochowani na Cmentarzu Komunalnym w Sopocie
- Urodzeni w 1908
- Zmarli w 1993