Klejniki (gmina)

Klejniki
*Кленикская волость*
	gmina wiejska
	1861–1915 i 1952–1954
Państwo	Polska
Województwo	1861–1915: gub. grodzieńska; 1952–1954: białostockie
Powiat	1861–1915: bielski; 1952–1954: bielski
Data powstania	1 stycznia 1861;; 1 lipca 1952
Data likwidacji	1915 (I WŚ);; 29 września 1954
Siedziba	Klejniki
Populacja (1890); • liczba ludności	; 7199
Szczegółowy podział administracyjny (1890)
Liczba gromad	26
Liczba miejscowości	31
	Położenie na mapie Polski w latach 1951–1975 Klejniki; Кленикская волость
	52°50′N 23°24′E/52,839722 23,395556

Klejniki (ros. Кленикская волость, lit. Kleinikų valsčius) – dawna gmina wiejska istniejąca w dwóch odsłonach: w latach 1861–1915 oraz 1952–1954 na Białostocczyźnie. Siedzibą gminy były Klejniki^[2]^[3].

Pierwsza odsłona

Imperium Rosyjskie

Gmina zbiorowa Klejniki powstała w wyniku reformy struktur administracyjnych państwa rosyjskiego w 1861 roku. Była częścią powiatu bielskiego należącego (od 1843) do guberni grodzieńskiej. W 1890 roku gmina Klejniki obejmowała 31 miejscowości i zamieszkiwało ją 7199 osób^[2].

I wojna światowa

Podczas I wojny światowej gmina wraz z powiatem bielskim należała do okupowanego przez Niemcy Ober-Ostu (w okręgu Białystok)^[4], gdzie znacznie zmieniono granice oraz podział administracyjny powiatu bielskiego. Spośród jego 15 gmin, zachowano 9 i zniesiono 6, ponadto utworzono 10 nowych; zmieniły się też granice gmin. W związku z tym, gmina Klejniki została zniesiona, po czym^[5]^[6]^[7]:

jej południową część włączono do gminy Łosinka,
jej północno-zachodnią część włączono do gminy Pasynki,
jej północno-wschodnią część włączono do nowej gminy Narew.

Podział ten zachowano, kiedy powiat bielski przeszedł w sierpniu 1919 pod administrację polską^[8].

Druga odsłona

Gminę reaktywowano 1 lipca 1952, w znacznie mniejszej odsłonie, w powiecie bielskim w województwie białostockim, w związku z kolejną wielką restrukturyzacją administracyjną powiatu. W jej skład weszły^[3]:

z części (niezniesionej) gminy Narew – gromady Gorodczyno, Gradoczno, Istok, Janowo, Klejniki, Koźliki, Lachy i Tyniewicze,
z części zniesionej gminy Bielsk – gromady Hukowicze i Kożyno.

W dniu powołania gmina składała się zatem z 10 gromad: Gorodczyno, Gradoczno, Hukowicze, Istok, Janowo, Klejniki, Koźliki, Kożyno, Lachy i Tyniewicze^[9].

1 stycznia 1954 od gminy Klejniki odłączono gromadę Kożyno, włączając ją do gminy Pasynki w powiecie bielskim (redukując tym samym liczbę gromad do 9)^[10], po czym gmina Klejniki weszła w skład nowo utworzonego powiatu hajnowskiego^[11].

Gminę zniesiono ostatecznie 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[12]:

Osobny artykuł: Klejniki (gromada).

Osobny artykuł: Janowo (gromada w powiecie hajnowskim).

Osobny artykuł: Tyniewicze Duże (gromada).

Jednostki nie przywrócono 1 stycznia 1973 w związku z kolejnym reaktywowaniu gmin^[13]^[14].

Przypisy

↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. białostockiego; 1861–1915 poza administracją polską.
↑ ^a ^b Volosts and communes of 1890. St. Petersburg: Central Statistical Committee of the Ministry of Internal Affairs, 1892. - (Statistics of the Russian Empire).
↑ ^a ^b Dz.U. z 1952 r. nr 16, poz. 97
↑ Deutsche Arbeit in den Verwaltungsgebieten Kurland, Litauen und Bialystok-Grodno. Kowno (Verlag der Presseabteilung Ober Ost) 1917.
↑ Befehl- und Verordnungsblatt des Oberbefehlshabers Ost (Dziennik rozkazów i rozporządzeń Głównodowodzącego Wschodu) Nr 1-96
↑ Rocznik statystyki Rzeczypospolitej Polskiej. R. 1, 1920/21
↑ Jemielity W. (2002). Podziały administracyjne powiatów sokólskiego i dąbrowskiego w latach 1919-2000. "Studia Łomżyńskie", 13, 2002, s. 119-146.
↑ Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Dz.U. z 1953 r. nr 41, poz. 192
↑ Dz.U. z 1953 r. nr 46, poz. 223
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
↑ Uchwała Nr XXI/72/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 9 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 stycznia 1973, Nr 1, Poz. 1).

[1] Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. białostockiego; 1861–1915 poza administracją polską.

[volost-2] Volosts and communes of 1890. St. Petersburg: Central Statistical Committee of the Ministry of Internal Affairs, 1892. - (Statistics of the Russian Empire).

[reakt-3] Dz.U. z 1952 r. nr 16, poz. 97

[oberost-4] Deutsche Arbeit in den Verwaltungsgebieten Kurland, Litauen und Bialystok-Grodno. Kowno (Verlag der Presseabteilung Ober Ost) 1917.

[befehl-5] Befehl- und Verordnungsblatt des Oberbefehlshabers Ost (Dziennik rozkazów i rozporządzeń Głównodowodzącego Wschodu) Nr 1-96

[rocznik-6] Rocznik statystyki Rzeczypospolitej Polskiej. R. 1, 1920/21

[jem-7] Jemielity W. (2002). Podziały administracyjne powiatów sokólskiego i dąbrowskiego w latach 1919-2000. "Studia Łomżyńskie", 13, 2002, s. 119-146.

[admin-8] Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395

[9] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[10] Dz.U. z 1953 r. nr 41, poz. 192

[11] Dz.U. z 1953 r. nr 46, poz. 223

[12] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[13] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

[start-1973-BS-14] Uchwała Nr XXI/72/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 9 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 stycznia 1973, Nr 1, Poz. 1).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Przynależność wojewódzka	Prusy: departament białostocki (1795–1807) Rosja: obwód białostocki (1807–42) gubernia grodzieńska (1842–1915) II RP: woj. białostockie (1919–39) ZSRR: obwód białostocki (1939–40) III Rzesza: okręg białostocki (1941–44) PRL: woj. białostockie (1945–75)
Miasta (1795–75)	Bielsk Podlaski Boćki (do 1875 i 1919–34) Brańsk (do 1892 i od 1919) Ciechanowiec (← 1843–92 i 1919–52 →) Drohiczyn (← 1843–92 i 1919–52 →) Hajnówka (1951–53 →) Kleszczele (do 1875 i 1919–50*) Mielnik (← 1843–92 i 1919–34) Narew (do 1892 i 1919–34) Niemirów (← 1843–1875) Orla (do 1875 i 1919) Rudka (1795–1800) Siemiatycze (← 1843–92 i 1919–52 →)
Miasteczka (1795–1934)	Boćki (1875–1919) Brańsk (1892–1919) Ciechanowiec (1892–1919) Drohiczyn (1892–1919) Kleszczele (1892–1919) Mielnik (1892–1919) Milejczyce (← 1919-1934) Narew (1892–1919) Niemirów (1875-1934) Orla (1875-1919 i 1919-34) Siemiatycze (1892–1919)
Gminy wiejskie (1861–1954 i 1973–75)	Augustowo (1952–54) Białowieża (← 1922–53 →) Bielsk (Podlaski) (1934–52 i 1973–75) Boćki (1934–52 i 1973–75) Brańsk (1934–52 i 1973–75) Chraboły (1952–54 i 1973–75) Ciechanowiec (1934–52) Czeremcha (1952–53 →) Czyże (1952–53 →) Dobromil (1952–54) Domanowo (1915–34 i 1952–54) Drohiczyn (1934–52 i 1973–75) Dubiażyn (1861–1934) Dubicze Cerkiewne (1952–53 →) Grodzisk (1861–1952 →) Hajnówka (1929–30 i 1934–53) Holonki (1952–54) Kąty (1915–34) Klejniki (1861–1915 i 1952–53 →) Kleszczele (1915–53 →) Klukowicze (1945–52 →) Łosinka (1861–1934 i 1952–53 →) Łubin (Kościelny) (1915–34 i 1952–54) Malesze (1861–1915) Masiewo (← 1922–44) Mielnik (1934–52 →) Milejczyce (1915–52 →) Narew (1915–53 →) Narewka (1944–53 →) Narojki (1861–1934) Nowoberezowo (1861–1915) Oleksin (1861–1915) Orla (1861–1954 i 1973–75) Pasynki (1861–1934 i 1952–54) Pawły (1861–1915) Policzna (1952–53 →) Radziwiłłówka (Aleksandrówka) (1861–1934) Rajsk (1861–1915) Rudka (1915–34, 1952–54 i 1973–75) Ryboły (1952–54) Siemiatycze (1861–1952) Skórzec (1861–1934) Suchopol (← 1922–26 →) Śnieżki (1952–54) Topczewo (1915–34 i 1952–54) Widowo (1952–54) Widźgowo (1915–34) Wyszki (1915–54 i 1973–75)
Gromady (1954–72)	Andryjanki (1954–72) Augustowo (1954–68) Bielsk Podlaski (1969–72) Boćki (1954–72) Brańsk (1969–72) Chraboły (1959–72) Domanowo (1954–72) Falki (1954–59) Gregorowce (1959–72) Haćki (1954–59) Hodyszewo (1954–68) Holonki (1954–72) Hołody (1959–68) Kalnica (1959–68) Kiersnowo (1954–59) Klichy (1954–59) Kotły (1954–59) Lubieszcze (1954–59) Łubin Kościelny (1954–72) Malesze (1954–59) Malinowo (1954–59) Mokre (1954–59) Moskiewce (1954–59) Mulawicze (1954–61) Nurzec (1954–68) Oleksin (1954–59) Olszewo (1954–59) Orla (1954–72) Parcewo (1954–59) Pasynki (1954–72) Paszkowszczyzna (1954–59) Pawły (1954–59) Pietrzykowo-Gołąbki (1954–59) Piliki (1959–72) Ploski (1954–59) Popławy (1959–68) Rudka (1954–72) Ryboły (1954–72) Strabla (1954–72) Szczyty-Dzięciołowo (1954–57) Śnieżki (1954–72) Świrydy (1954–59) Topczewo (1954–72) Wyszki (1954–72) Zubowo (1954–59)
Legenda	de facto skasowane w 1941, de jure w 1950

Przynależność wojewódzka	woj. białostockie
Miasta	Hajnówka (←)
Gminy wiejskie (1954 i 1973–75)	Białowieża (←) Czeremcha (←) Czyże (←) Dubicze Cerkiewne (←) Hajnówka (od 1973) Klejniki (← do 1954) Kleszczele (←) Lewkowo Stare (1954) Łosinka (← do 1954) Narew (←) Narewka (←) Nowoberezowo (1954) Policzna (← do 1954)
Gromady (1954–72)	Białowieża (1954–72) Czeremcha (1954–72) Czyże (1954–72) Dasze (1954–59) Dubicze Cerkiewne (1954–72) Dubiny (1954–71) Janowo (1954–59) Klejniki (1954–72) Kleszczele (1954–72) Kuraszewo (1954–59) Lewkowo Stare / Stare Lewkowo (1954–72) Łosinka (1954–72) Łuka (1954–59) Narew (1954–72) Narewka (1954–72) Nowoberezowo (1954–72) Olchówka (1954–59) Orzeszkowo (1954–72) Policzna (1954–72) Saki (1954–59) Siemianówka (1954–71) Stary Kornin (1954–71) Trześcianka (1954–72) Tyniewicze Duże (1954–59) Waniewo (1954–59) Waśki (1954–59)