Powiat suraski (departament białostocki)
Powiat suraski (niem. Kreis Suracz) – jednostka administracyjna na ziemiach zabranych istniejąca w latach 1795–1807. Należała do Królestwa Prus (do departamentu białostockiego Prus Nowowschodnich). Siedzibą władz powiatu był Brańsk[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]16 listopada 1794 upadło powstanie kościuszkowskie, w rok później upadła I Rzeczpospolita. Po trzecim rozbiorze tereny północno-wschodniej Polski weszły w skład państwa pruskiego, które utworzyło z nich nową prowincję Prusy Nowowschodnie z podziałem na dwa departamenty: białostocki i płocki. Departament białostocki podzielono na dziesięć powiatów (dystryktów) – jednym z nich był powiat suraski[2][3].
Powiat suraski utworzono z obszarów zniesionych powiatów: a) brańskiego (okolice Brańska), b) suraskiego (okolice Suraża) i c) tykocińskiego (okolice Tykocina), istniejących w latach 1513–1795 w ziemi bielskiej województwa podlaskiego I Rzeczypospolitej[4] z siedzibą w Tykocinie. Sam starosta mieszkał w Żędzianach. Powiat suraski był jednym z 10 w departamencie białostockim. Aż 40% mieszkańców stanowiła drobna szlachta (6942 z 17 066). 382 osoby zaliczono do szlachty nieosiadłej[1]. Powiat suraski objął 3 miasta: Brańsk, Suraż, Tykocin[5][6].
Powiat suraski zniesiono w związku na mocy traktatu tylżyckiego z 1807 roku, kiedy to część jego terytorium odłączono od Prus i przekazano Rosji[2], gdzie weszło w skład obwodu białostockiego: okolice Suraża włączono do powiatu białostockiego, a Brańska i Topczewa do powiatu bielskiego[7]. Natomiast okolice Tykocina weszły w skład Księstwa Warszawskiego, państwa polskiego związanego unią personalną z Królestwem Saksonii.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b J. Maroszek, Dzieje powiatu Wysokie Mazowieckie 1866-2006. Białystok 2008, s. 59-61, 64-67.
- ↑ a b Jan Wąsicki, Ziemie polskie pod zaborem pruskim. Prusy Nowowschodnie (Neuostpreussen) 1799-1806, Poznań 1963, s. 130-148
- ↑ Witold Jemielity, Podziały administracyjne powiatów białostockich i monieckiego w latach 1919-1990, "Studia Teologiczne Białostocko-Drohiczyńsko-Łomżyńskie" t. 11, 1993, s. 308
- ↑ A. Cz. Dobroński, Od rozbiorów do końca lat dwudziestych XIX w., rozdział XI Historia Województwa Podlaskiego, Instytut Wydawniczy Kreator, Białystok 2010, s. 109-110.
- ↑ Holsche A C. von: Geographie und Statistik von West-, Süd- und Neu-Ostpreussen, nebst einer kurzen Geschichte des Königreichs Polen bis zu dessen Zertheilung.
- ↑ Karte von Surascher Kreise gefertigt im Monathe Januarius 1804 vom Camerconducteur Łapiński, skala 1:140 000. Archiwum Główne Akt Dawnych Warszawa, zbiór kartograficzny sygn. AG 125 –21.
- ↑ Mikołaj Ułaszczyk, Materiały do dziejów obwodu białostockiego w latach 1808-1843, "Rocznik Białostocki", t. 2, 1961, s. 333-374