Pristis
| Pristis | |||
| Linck, 1790[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – piła drobnozębna (P. pectinata) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| (bez rangi) | płaszczki | ||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Pristis | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Squalus pristis Linnaeus, 1758 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Pristis – rodzaj ryb chrzęstnoszkieletowych z rodziny piłowatych (Pristidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Wody każdego typu: (północna Australia, Indo-Pacyfik, Morze Filipińskie i Morze Śródziemne).
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała do 760 cm; masa ciała (największa opublikowana) do 600 kg[10].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1790 roku niemiecki ichtiolog H.F. Linck w artykule poświęconym próbie klasyfikacji ryb na podstawie ich uzębienia opublikowanym w czasopiśmie Magazin für das Neueste aus der Physik und Naturgeschichte[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe (również absolutna tautonimia)) piła zwyczajna (P. pristis).
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Prisits: gr. πριστις pristis, πριστεως pristeōs ‘ryba piła’, od πριστηρ pristēr, πριστηρος pristēros ‘pilarz, tracz’, od πριω priō ‘piłować’[11].
- Pristobatus (Pristibatis): gr. πριστις pristis, πριστεως pristeōs ‘ryba piła’, od πριστηρ pristēr, πριστηρος pristēros ‘pilarz, tracz’, od πριω priō ‘piłować’[12]; βατoς batos lub βατις batis ‘płaska ryba, zwykle stosowana w odniesieniu do płaszczki lub rai’[13]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie): Pristis antiquorum Latham, 1794 (= Squalus pristis Linnaeus, 1758)[14].
- Pristes: gr. πριστηρ pristēr, πριστηρος pristēros ‘pilarz, tracz’, od πριω priō ‘piłować’[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Pristis antiquorum Latham, 1794 (= Squalus pristis Linnaeus, 1758).
- Myriosteon: gr. μυριος murios ‘bardzo liczny, niezliczony’[15]; οστεον osteon ‘kość’[16]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Myriosteon higginsii Gray, 1864 (nomen dubium).
- Pristiopsis: rodzaj Pristis Linck, 1790; gr. οψις opsis, οψεως opseōs ‘wygląd, oblicze, twarz’[17]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie (również monotypowe)): Pristis perotteti Müller & Henle, 1841 (= Squalus pristis Linnaeus, 1758)..
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[18][d]:
- Pristis clavata Garman, 1906
- Pristis pectinata Latham, 1794 – piła drobnozębna[22]
- Pristis pristis (Linnaeus, 1758) – piła zwyczajna[25]
- Pristis zijsron Bleeker, 1851
Opisano również gatunki wymarłe[26]:
- Pristis agassizi Gibbes, 1847[27] (Ameryka Północna; eocen)
- Pristis amblodon Cope, 1869[28] (Ameryka Północna; eocen)
- Pristis aquitanicus Delfortrie, 1871[29] (Europa; miocen)
- Pristis atlanticus Zbyszewski, 1947[30] (Europa; miocen)
- Pristis brachyodon Cope, 1869[28] (Ameryka Północna; eocen)
- Pristis brayi Casier, 1949[31] (Europa; eocen)
- Pristis caheni Darteville & Casier, 1959[32] (Afryka)
- Pristis crassidens Darteville & Casier, 1959[32] (Afryka)
- Pristis cudmorei Chapman, 1917[33] (Australia; trzeciorzęd)
- Pristis curvidens Leidy, 1855[34] (Ameryka Północna; neogen)
- Pristis hamatus White, 1926[35] (Afryka; eocen)
- Pristis ingens Stromer, 1905[36] (Afryka; eocen)
- Pristis lanceolatus Jonet, 1968[37] (Europa; miocen)
- Pristis lathami Galeotti, 1837[38] (Europa)
- Pristis lyceensis Vigliarolo, 1891[39] (Europa)
- Pristis malembeensis Darteville & Casier, 1943[40] (Afryka)
- Pristis olbrechtsi Darteville & Casier, 1959[32] (Afryka)
- Pristis pickeringi Case, 1981[41] (Ameryka Północna; eocen)
- Pristis praecursor Casier, 1949[42] (Europa; eocen)
- Pristis propinquidens Casier, 1949[43] (Europa; eocen)
- Pristis recurvidens Chapman & Cudmore, 1924[44]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nazwa nieważna, publikacja Kleina została uznana za nieważną na mocy uprawnień Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej, ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego.[2].
- ↑ Młodszy homonim Pristis Linck, 1790.
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Pristobatus Blainville, 1816.
- ↑ Nazwami ryba piła, bądź piła określane są 4 gatunki ryb z tego rodzaju: P. clavata – piła[19][20], P. microdon (= P. prisitis) – ryba piła[21][22], piła[19][22], P. pectinata – piła[23] oraz P. pristis – ryba piła[24], piła[24]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b H.F. Linck. Versuch einer Eintheilung der Fische nach den Zähnen. „Magazin für das Neueste aus der Physik und Naturgeschichte”. 6 (3), s. 31, 1790. (niem.).
- ↑ ICZN. Opinion 89. Suspension of the Rules in the Case of Gronow 1763, Commerson 1803, Gesellschaft Schauplatz 1775 to 1781, Catesby 1771, Browne 1789, Valmont de Bomare 1768 to 1775. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 1B (3), s. 321–327, 1958. (ang.).
- ↑ J.T. Klein: Neuer Schauplatz der Natur nach den richtigen Beobachtungen und Versuchen in Alphabetischer Ordnung. Cz. 3. Leipzig: M.G. Weidmanns Erben und Reich, 1776, s. 61. (niem.).
- ↑ J.F. Latham. An essay on the various species of sawfish. „The Transactions of the Linnean Society of London”. 2, s. 276, 1794. (ang.).
- ↑ H.M.D. de Blainville. Prodrome d’une nouvelle distribution systématique du règne animal. „Bulletin des Sciences, par la Société Philomáthique de Paris”. Année 1816, s. 121, 1816. Paris. (fr.).
- ↑ J. Fleming: The philosophy of zoology; or, A general view of the structure, functions, and classification of animals. Cz. 2. Edinburgh: A. Constable, 1822, s. 376. (ang.).
- ↑ H.M.D. de Blainville: Vertébrës. Class V. Poissons. W: A.G. Desmarest, H.M.D. de Blainville, C. Prévost, A. Serville & L. Saint-Fargau (red. red.): Faune française, ou Histoire naturelle, générale et particulière des animaux qui se trouvent en France, constamment ou passagèrement, à la surface du sol, dans les eaux qui le baignent, et dans le littoral des mers qui le bornent. Paris: Plassan, 1820–1830, s. 49. (fr.).
- ↑ J.E. Gray. Notice of a portion of a new form of animal (Myriosteon higginsii) probably indicating a new group of echinodermata. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864 (2), s. 164, 1864. (ang.).
- ↑ H.W. Fowler. Some fishes from Borneo. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 57, s. 459, 1905. (ang.).
- ↑ R. Froese & D. Pauly: Pristis. FishBase (ver. (02/2024)). [dostęp 2024-04-05]. (ang.).
- ↑ Ch. Scharpf: Family Pristidae Bonaparte 1835 (Sawfishes). The ETYFish Project. [dostęp 2024-04-05]. (ang.).
- ↑ a b Jaeger 1959 ↓, s. 207.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 34.
- ↑ D.S. Jordan & B.W. Evermann. The fishes of North and Middle America: a descriptive catalogue of the species of fish-like vertebrates found in the waters of North America, north of the Isthmus of Panama. Part I. „Bulletin of the United States National Museum”. 47, s. 60, 1896. (ang.).
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 161.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 178.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 175.
- ↑ Ron Fricke, William Neil Eschmeyer, Richard van der Laan (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer’s Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 5 marca 2024 [dostęp 2024-04-05] (ang.).
- ↑ a b Jerzy Gronau: Słownik nazw ryb. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1994. ISBN 83-901154-9-2.
- ↑ Ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976, seria: Mały słownik zoologiczny.
- ↑ G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
- ↑ a b c Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.
- ↑ J.M. Rembiszewski, H. Rolik. Krągłouste i ryby Cyclostomata et Pisces. „Katalog Fauny Polski”. 24, s. 11, 1975. PAN – Instytut Zoologii, PWN, Warszawa.
- ↑ a b Krystyna Kowalska, Jan Maciej Rembiszewski, Halina Rolik Mały słownik zoologiczny, Ryby, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973
- ↑ Pristis pristis (Linnaeus, 1758). [w:] UE-nomen [on-line]. Pan-European Species directories Infrastructure. [dostęp 2013-06-27]. (pol.).
- ↑ J. Pollerspöck & N. Straube, Bibliography Database of living/fossil sharks, rays and chimaeras (Chondrichthyes: Elasmobranchii, Holocephali) [online], shark.refrences.com, 2023 [dostęp 2024-04-06] (ang.).
- ↑ R.W. Gibbes. On the fossil genus Basilosaurus, Harlan, (Zeuglodon, Owen) with a notice of specimens from the Eocene green sand of South Carolina. „Journal of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. Second series. 1, s. 11, 1847. (ang.).
- ↑ a b E.D. Cope. Descriptions of some extinct fishes previously unknown. „Proceedings of the Boston Society of Natural History”. 12, s. 312, 1869. (ang.).
- ↑ E. Delfortrie. Les broyeurs du Tertiaire aquitanien. „Actes de la Société linnéenne de Bordeaux”. 28, s. 216, 1871. (fr.).
- ↑ G. Zbyszewski. Découverte d’un rostre de grand Pristis dans l’Helvétien de Lisbonne. „Boletim da Sociedade Geológica de Portugal”. 6 (3), s. 237, 1947. (fr.).
- ↑ Casier 1949 ↓, s. 31.
- ↑ a b c E. Dartevelle & E. Casier. Les poissons fossiles du Bas-Congo et des régions voisines. „Annales du Musée du Congo Belge”. A (Minéralogie Géologie, Paléontologie). Série III. 2 (3), s. 257–568, 1959. (fr.).
- ↑ F. Chapman. New or Little-known Victorian Fossils in the National Museum. Part XX. Some Tertiary Fish-Teeth. „Proceedings of The Royal Society of Victoria”. 29, s. 139, 1917. (ang.).
- ↑ J.M. Leidy. Indications of five species, with two new genera, of extinct fishes. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 7, s. 414, 1855. (ang.).
- ↑ E.I. White. Eocene fishes from Nigeria. „Bulletin of the Geological Survey of Nigeria”. 10, s. 53, 1926. (ang.).
- ↑ E. Stromer. Die Fischreste des Mittleren und Oberen Eocäns von Ägypten. I. Teil: Die Selachier, A. Myliobatiden und Pristiden. „Beiträge zur Paläontologie und Geologie Österreich-Ungarns”. 18, s. 47, 1905. (niem.).
- ↑ S. Jonet. Notes d’Ichthyologie miocène portugaise. V - Quelques Batoïdes. „Revista da Faculdade de Ciências da Universidade de Lisboa”. 15 (2), s. 233–258, 1968. (fr.).
- ↑ H.G. Galeotti. Mémoire sur la constitution géognostique de la province de Brabant, en réponse à la question: Décrire la constitution géologique de la province de Brabant, déterminer avec soin les espèces minérales et les fossiles que les divers terrains renferment et indiquer la synonymie des auteurs qui en ont déjà traité. „Mémoire de la Academie Royal de Belgique”. 12 (3), s. 45, 1837. (fr.).
- ↑ G. Vigliarolo. Monografia dei Pristis fossili con la Descrizione di una nova Specie del Calcare miocenico di Lecce. „Atti della Reale Accademia delle Scienze Fisiche e Matematiche di Napoli”. Serie seconda. 3 (2), s. 1–28, 1891. (wł.).
- ↑ E. Dartevelle & E. Casier. Les poissons fossiles du Bas-Congo et des régions voisines. „Annales du Musée du Congo Belge”. A (Minéralogie Géologie, Paléontologie). Série III. 2 (1), s. 1–200, 1943. (fr.).
- ↑ G.R. Case. Late Eocene selachians from South-central Georgia. „Palaeontographica”. Abteilung A. 176 (1–3), s. 70, 1981. (ang.).
- ↑ Casier 1949 ↓, s. 29.
- ↑ Casier 1949 ↓, s. 19.
- ↑ F. Chapman & F.A. Cudmore. New or little-known fossils in the National Museum. Part XXVII. Some Cainozoic fish remains, with a description of the group. „Proceedings of the Royal Society of Victoria”. 36, s. 138, 1924. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- E. Casier. Contributions à l’étude des poissons fossiles de la Belgique. VIII. Les Pristidés éocènes. „Institut Royal des Sciences naturelles de Belgique / Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen”. 25 (10), s. 1–52, 1949. (fr.).
- E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).