Wikipedysta:Happa/brudnopis3

Chrześcijaństwo marcjońskie – doktryna jednego z dwóch głównych (obok Kościoła katolickiego) wzajemnie zwalczających się wczesnochrześcijańskich Kościołów, zrekonstruowana w oparciu o pismo Tertuliana „Przeciw Marcjonowi”, kwestionująca wcześniejsze rozumienie marcjonizmu.

Doktryna

W centrum zrekonstruowanej doktryny znajduje się kult duchowego, przebóstwiającego człowieka Dobra. Chrześcijanie nurtu marcjońskiego tytuł „Chrystus” wyprowadzali od greckiego słowa хρηστός (chrestos), oznaczającego kogoś dobrego, szlachetnego, dzielnego, przebóstwionego, a także samo dobre bóstwo. Terminem „Chrestos” określali Boga Najwyższego, który był wyłącznie dobry, doskonale dobrego człowieka – Jezusa Chrestosa, którego uważali za swego Mistrza i Nauczyciela, a także ogół jego uczniów doskonalących się w czynieniu dobra – chrestian.

Chrześcijanie marcjońscy całkowicie odcinali się od judaizmu, który postrzegali jako ukryty w żydowskiej koncepcji „Jedynego Boga” kult zła. Uważali się za kontynuatorów przedżydowskiego, prastarego kultu dobra, który do doskonałości doprowadził Melchizedek, król sprawiedliwości i kapłan Boga Najwyższego. Wyłącznie Dobrego, Najwyższego Boga uważali za Ojca wszystkich dobrych ludzi duchowych, a króla i kapłana Melchizedeka za starszego brata.

Posługując się argumentem biblijnym przywoływali postać Abrahama, składającego Melchizedekowi dziesięcinę – co dowodziło, że Melchizedek był kimś znacznie większym od Abrahama. Marcjonici złożoną przez Abrahama dziesięcinę odczytywali jako hołd poddaństwa Abrahama, uznającego Melchizedeka za swego króla. A wraz z Abrahamem uznał Melchizedeka za swego króla cały żydowski naród, ukryty „w lędźwiach praojca swego”, zatem także Mesjasz, który do tego narodu należy. Hołd, jaki złożył Abraham Melchizedekowi, oddaje zależność miedzy judaizmem a chrestianizmem: najmniejszy dziedzic Melchizedeka większy jest od największego dziedzica Abrahama, jak największy Zarządca mniejszy jest od najmniejszego Króla. Podobnie, najmniejszy człowiek duchowy większy jest od największego człowieka cielesnego. Za dziedzica Melchizedeka i swego Króla uważali chrestianie Jezusa Chrestosa, i twierdzili, że żydowski Mesjasz, dziedzic Abrahama, gdy przyjdzie, powinien na wzór swego praojca złożyć Chrestosowi podobny hołd poddaństwa. Mesjasz, który nie jest prawdziwym wiecznym Królem, tylko czasowym Zarządcą, podniósł jednak na swego Króla-Chrestosa piętę i wydał go na śmierć, by przejąć Jego Dziedzictwo.

Chrestianie motyw Pana i zbuntowanego Sługi dostrzegali już w micie o upadku największego z aniołów, który zdradził swego Boga i postawił się na jego miejscu, stając się diabłem i szatanem.

Dobry Bóg i dobry człowiek

W doktrynie chrestian Dobry Bóg jest stwórcą świata, w którym wszystko było dobre, zatem także stworzony przez niego człowiek z natury był dobry. Akt stworzenia dobrego świata stanowi wspólny początek doktryny katolickiej i marcjońskiej. Doktryny te zaczynają się diametralnie różnić w interpretacji zakazu poznania dobra i zła. Marcjonici uważali, że w zakazie poznania dobra i zła objawił się upadły anioł, zły i nienawidzący człowieka fałszywy bóg, który magią kłamstwa odarł Adama z duchowości, oślepił go i skazał na wieczną niewolę niewiedzy. W postaci zachęcającego do poznania dobra i zła Węża widzieli prawdziwe Słowo Boże, reakcję Dobrego Boga na wydany wbrew jego woli zakaz poznania. Człowiek, obdarzony wolną wolą, sam musi dokonać zbawczego wyboru.

Marcjonici zło utożsamiali z drapieżnością, i uważali, że sprowadziło je na świat przekleństwo zazdrosnego, upadłego anioła.

Kult zła ukryty w koncepcji jedynego Boga

W doktrynie żydowskiej w świecie może realizować się wyłącznie wola Jedynego Boga. Gdyby realizowała się inna, niezależna wola, oznaczałoby to istnienie drugiego boga, co judaizm wyklucza. Jedyny Bóg jest zatem źródłem wszystkiego: dobra i zła, błogosławieństwa i przekleństwa, zdrowia i choroby.

Marcjoński Jezus Chrestos przychodzi do wyznawców Jedynego, by obnażyć fałsz ich wyobrażenia Boga. W nauce o dwóch drzewach, którą marcjonici odnosili przede wszystkim do Boga, wskazuje, że dobro i zło nie może mieć wspólnych korzeni – dobro rodzi wyłącznie dobro, a zło wyłącznie zło. W nauce o dwóch panach wskazuje, że wcześniej czy później każdy musi dokonać wyboru między dobrem a złem. Mówiąc do Żydów: Wy macie diabła za ojca i chcecie spełniać pożądania waszego ojca – stwierdza, że do dobra trzeba Żydów przymuszać Prawem, a zło czynią z własnej chęci. Rozdarta w czasie agonii Chrestosa zasłona Świątyni odsłania skrywany w jej najświętszym miejscu kult zła.

Bóg najwyższy

Bóg chrestian był wyłącznie Dobry. Zło było przejawem innej, wrogiej Bogu istoty obdarzonej wolną wolą, którą uosabiał upadły anioł zwany diabłem i szatanem. Chrestianie uważali, że każda istota obdarzona wolną wolą, ma w sobie zalążek boskości, którą realizuje świadome i dobrowolne dobro. Dlatego Bóg chrestian jest prawdziwym i jedynym Bogiem Najwyższym, co nie wyklucza wielu prawdziwych bóstw niższych, i do tego odnosili słowa Mistrza: „Powiedziałem, Bogami jesteście.” Odrzucenie dobra zalążek boskości uśmierca, nie czyni z nikogo drugiego Boga, nawet niższego.

Prawo

Według chrestian Prawo, zbudowane na fundamencie zakazu poznania, uniemożliwia dokonanie zbawczego wyboru i sprowadza na wszystkich będących pod Prawem potępienie. Tacy nadzieję zbawienia pokładają w łasce Sędziego, który może anulować słuszną karę wybranym przestępcom. Chrestianie nie muszą liczyć na niczyją łaskę, gdyż zbawia ich czynione przez nich dobro.

Zbawca

Jezus Chrestos przyszedł, aby zniszczyć dzieło diabła, do oślepionych zakazem poznania, by przywrócić im wzrok; by wskrzesić człowieka duchowego, uwięzionego w ciele, które miało duszy służyć, a stało się jej grobem.

Antychryst

Chrestianie utożsamiali żydowskiego Mesjasza z Antychrystem i dostrzegali go w Szymonie Piotrze. Wskazywać ma na to mesjańskie imię „Skała”, jakie Chrestos nadał Szymonowi, a także to, że nazwał go wprost „szatanem”. Również opisany w Dziejach Apostolskich incydent z Ananiaszem i jego żoną, którzy podczas spotkania z Szymonem Piotrem padli martwi – wskazuje na Kefasa-Piotra jako Antychrysta. Szymon Piotr miał zabić ich słowem, co dowodzi posługiwania się przez niego czarną magią.

Szymon Piotr, zwany przez apostoła Pawła Kefasem, jest u chrestian pierwszym chrześcijańskim heretykiem. Poprzez ogłoszenie Jezusa Mesjaszem (czego Jezus mu surowo zakazał) zamyka Chrestosa i jego nauczanie w judaizmie.

Dokonująca się już za życia apostoła Pawła przemiana Chrestosa w Christosa to poparty autorytetem [[Apostoł|Dwunastu}} sofistyczny zabieg odwracający znaczenie tytułu „Chrystus” – wykorzystujący ignorancję pierwszych, najczęściej niewykształconych chrześcijan, odłączający ich od Chrestosa i czyniący z nich należących do Christosa wyznawców Boga Abrahama, Izaaka i Jakuba.

Zmartwychwstanie

Marcjonici w sposób symboliczny odczytywali złożenie ciała Chrestosa w wykutym w skale grobie żydowskiego dostojnika. Skała, w której wykuto grób, symbolizuje okrutnego, nieczułego Jedynego Boga i cały judaistyczny kult, który jest grobem dobra. Kamieniem zamykającym grób jest Kefas-Piotr, i to on jest też kamieniem węgielnym nowej Świątyni Jedynego. Zmartwychwstanie jest zapowiedzią odrodzenia się prawdy, uwolnienia Chrestosa z grobu judaizmu i upadku nowej Świątyni, która została wybudowana na zamykającej grób Skale.

Paweł – jedyny prawdziwy apostoł

Dla chrestian jedynie apostoł Paweł był prawdziwym i wiernym apostołem Chrestosa, i tylko głoszona przez niego Ewangelia była prawdziwa. Kefas i pozostali „wielcy” byli fałszywymi braćmi i apostołami Christosa głoszącymi Ewangelię skażoną żydowską herezją.

Christianie i chrestianie

Różnice w doktrynie chrestian i christian zogniskowały się na wyobrażeniu Boga, którego głosiły, a także na odróżnieniu i przeciwstawieniu sobie dwóch wysłanników: Christosa – posłanego przez złego, fałszywego Boga, by świat zwyciężył i rzucił pod nogi „wybranym”, i Chrestosa – posłanego przez Dobrego, by świat zbawić.

Marcjon

W pierwszej połowie II wieku pojawia się postać Marcjona z Pontu, wybitnego obrońcy głoszonej przez apostoła Pawła prawdziwej Ewangelii.

Około roku 140 n.e. Marcjon udał się do Rzymu, by w cieszącej się dużym autorytetem (założonej prawdopodobnie przez apostoła Pawła w czasie jego pierwszego uwięzienia) chrześcijańskiej wspólnocie rozstrzygnąć, kto prawidłowo postrzega chrześcijańskiego Boga. Pontyjczyk prawdziwość Boga chrestian udowadniał ewangeliczną nauką o dwóch drzewach. Dobro i zło nie może mieć wspólnych korzeni, tak samo w odniesieniu do Boga, jak i do jego najdoskonalszego obrazu – człowieka. Przeciwnicy Marcjona, broniąc Jedynego Boga, wyłączyli z nauki o dwóch drzewach Boga i odnosili ją wyłącznie do człowieka. Ich Bóg był Drzewem rodzącym wszystkie owoce, których człowiek w kategoriach dobra i zła nie miał prawa oceniać. W połowie drugiego wieku obrońcy doktryny chrześcijańskiej reprezentowali pogląd na Boga zbieżny z judaistycznym i wyraźnie odmienny od współczesnego wyobrażenia Boga chrześcijan, gdzie zło kategorycznie wyklucza się z kręgu jego woli.

Z zachowanych relacji przeciwników Marcjona wynika, że Pontyjczyk rzymski spór przegrał, czego efektem było założenie przez niego nowego chrześcijańskiego Kościoła, nazwanego marcjońskim. Rytem charakterystycznym dla tego Kościoła była inicjacja utożsamiana z chrztem, podczas której katechumen wyrzekał się Złego i wszystkich jego dzieł.

Jednak obecność we współczesnym Kościele katolickim chrzcielnego wyrzeczenia się zła, identyczna z rytem marcjońskim dowodzi, że w rzymskim sporze o chrześcijańskiego Boga Marcjon odniósł przynajmniej częściowe zwycięstwo.

Bibliografia

• WojciechW. Pieniążek WojciechW., Chrześcijaństwo marcjońskie. Wspólnota ludzi wolnych, Warszawa: Wojciech Pieniążek, 2021, ISBN 978-83-922-6851-2 .
• Tertulian, Przeciw Marcjonowi, StefanS. Ryzner (tłum.) i inni, t. 58,, Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1994 (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy), ISBN 83-7072-034-X .

Kategoria:Marcjonizm