Tschifflik

Tschifflik (tur. - Çiftlik - farma, gospodarstwo rolne) – podmiejska rezydencja w Zweibrücken, wybudowana w latach 1715–1716 przez króla Stanisława Leszczyńskiego według pomysłu króla i planów szwedzkiego budowniczego Jonasa Eriksona Sundahla; Tschifflik jest typowym przykładem barokowej architektury ogrodowej. Dzisiaj obiekt nazywany jest Fasanerie, czyli Bażantarnia.

Historia

Obiekt powstał w czasie pierwszego wygnania Stanisława Leszczyńskiego z kraju (1714–1718), które spędził w Księstwie Palatynat Zweibrücken. 4 lipca 1714 Leszczyński przybył do dziedziczonego przez władców szwedzkich Księstwa Dwóch Mostów. Karol XII uczynił go księciem z upoważnienia (fr. prince par délégation), co miało zapewnić spokojną egzystencję byłego polskiego monarchy. W czasie swych rządów Leszczyński wzniósł tam rezydencję podmiejską i nakazał budowę nowego klasztoru w Gräfinthal, gdzie pochowana została jego córka Anna. Na swoim dworze utrzymywał francuski zespół teatralny noszący nazwę Teatru Jego Mości Króla Polski. Wybór tureckiej nazwy rezydencji pochodził od króla, który przebywał uprzednio w Benderach w Naddniestrzu na pograniczu tureckim (dzisiejsza Mołdawia). W 1716 zamieszkały przez rodzinę królewską kompleks architektoniczny składał się z budynku głównego, dwóch domów mieszkalnych, założenia tarasowego z apartamentami, dwóch budynków gospodarczych, areału ogrodowego z plenerową sceną oraz licznych instalacji wodnych. W swoich planach, król i architekt kierowali się ukształtowaniem położonego na wschód od miasta terenu by w sposób fizyczno-mechaniczny (wykorzystując jedynie spadki terenu), zapewnić działanie fontann i wodotrysków. Plany, przede wszystkim te dotyczące założeń parkowych, nie zostały jednak sfinalizowane przez Leszczyńskiego. Budowę zakończył w 1728 Gustav Samuel Leopold, 1718–1731 książę Palatynatu-Zweibrücken. W następstwie interregnum obiekt podupadł i dopiero w czasach księcia Christiana IV (1742–1775) został ponownie przywrócony do życia. Christian zatrudnił architekta ogrodów Johanna Ludwiga Petri, by ten rozbudował Tschifflik i zaprojektował go na miarę czasu. Petri kierował się przy tym między innymi angielską sztuką budowy ogrodów. W latach 1757–1769 w ogrodzie została założona bażantarnia. Tschifflik jest dzisiaj bardziej znany pod nazwą Bażantarnia (niem. Fasanerie) niż pod nazwą nadaną mu przez króla. Po rewolucji francuskiej, Zweibrücken zostało zajęte przez Francję i teren ten został przekazany w użytkowanie krajowej stadninie koni. Pierwotne założenie architektoniczne uległo wymaganiom praktycznym i zaczęło niszczeć. Miasto Zweibrücken weszło w posiadanie obiektu dopiero w 1887.

Współczesność

W połowie wieku XX teren został udostępniony turystom, jako cel podmiejskich wycieczek i miejsce o charakterze rekreacyjnym. W latach 70 powstał hotel z restauracją oraz dziki ogród różany połączony drogą różaną z Europejskim Ogrodem Różanym, bazujący na starych planach Sundahla. Odkryto również i odsłonięto ruiny małej wieżowej warowni, datowanej na początek XII w.

Chroniony jako zabytek historyczny ogród bażanci (Fasanengarten), który obecnie należy do Bażantarni, stał się w latach 2006-2008 fragmentem nowo otwartego szlaku turystycznego „Ogrody i Pejzaze”. Został też w wielu fragmentach odnowiony przez miasto Zweibrücken. Pozwoliły na to środki finansowe Unii Europejskiej.

Cały kompleks jest ważnym punktem widokowym na barokowym szlaku Saara - Palatynat.

Literatura

Max Hauttmann - Lustschloß Tschifflik bei Zweibrücken - 1919 - S. 54-58
Jan Ostrowski - Tschifflik, maison de plaisance Stanisława Leszczyńskiego w Zweibrücken - "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki" XVII wieku - 1972 s. 361-373

Linki zewnętrzne

Lustschloss Tschifflik. schloss-carlsberg.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-18)]. Plany zameczku Tschifflik (niem.)
Tschifflick. barockstrasse-saarpfalz.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-26)]. Artykuł o szlaku barokowym na terenie Saary i Palatynatu (niem.)
http://www.bipontinum.de/html/__tschifflick.html