Tupaja ruda
Tupaia splendidula | |||
J.E. Gray, 1865[1] | |||
Ilustracja Josepha Wolfa z 1865 roku | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
tupaja ruda | ||
Synonimy | |||
| |||
Podgatunki | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[9] | |||
Zasięg występowania | |||
Tupaja ruda[10] (Tupaia splendidula) – gatunek ssaka z rodziny tupajowatych (Tupaiidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Tupaja ruda występuje w zależności od podgatunku[11]:
- T. splendidula splendidula – południowe Borneo.
- T. splendidula carimatae – Kepulauan Karimata (południowo-zachodnie Borneo).
- T. splendidula lucida – wyspa Laut z grupy Wysp Natuna (zachodnie Borneo).
- T. splendidula natunae – wyspa Bunguran z grupy Wysp Natuna (zachodnie Borneo).
- T. splendidula riabus – wyspa Kiabu z grupy Wysp Anambas.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1865 roku brytyjski zoolog John Edward Gray nadając mu nazwę Tupaia splendidula[1]. Miejsce typowe to Borneo[1][12][13]. Okaz typowy (lektotyp} to zamontowana skóra (BMNH 1847.7.8.13)[14] i czaszka (BMNH 1848.1.27.14)[15] ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[16].
Potrzebne są bardziej szczegółowe badania (zwłaszcza w oparciu o dane molekularne), aby wyjaśnić granice taksonomiczne podgatunków[17][11].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają pięć podgatunków[11]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:
Podgatunek | Oryginalna nazwa | Autor i rok opisu | Miejsce typowe | Holotyp |
---|---|---|---|---|
T. s. carimatae | Tupaia carimatae | G.S. Miller, 1906 | Telok Edar, Kepulauan Karimata, Borneo Zachodnie, Borneo, Indonezja[18]. | Skóra i czaszka dorosłego samca (sygnatura USNM 125123) ze zbiorów Narodowego Muzeum Historii Naturalnej[19]; okaz zebrany 2 września 1904 roku przez Williama Abbotta[18]. |
T. s. lucida | Tupaia splendidula lucida | O. Thomas & Hartert, 1895 | Wyspa Laut, Wyspy Natuna, Wyspy Riau, Indonezja[20]. | Skóra i czaszka samicy ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Tring; okaz zebrany we wrześniu 1894 roku przez Ernesta Hose’a[20]. |
T. s. natunae | Tupaia natunae | Lyon, 1911 | Natuna Besar, Wyspy Natuna, Wyspy Riau, Indonezja[6][21][22]. | Skóra i czaszka samicy (sygnatura USNM 104714) ze zbiorów Narodowego Muzeum Historii Naturalnej[23]; okaz zebrany 27 czerwca 1900 roku przez Williama Abbotta[6][21][22]. |
T. s. riabus | Tupaia riabus | Lyon, 1913 | Wyspa Airabu, Wyspy Anambas, Wyspy Riau, Indonezja[7][24]. | Skóra i czaszka dorosłej samicy (sygnatura USNM 104881) ze zbiorów Narodowego Muzeum Historii Naturalnej[25]; okaz zebrany 23 sierpnia 1900 roku przez Williama Abbotta[7][24]. |
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Tupaia: malaj. nazwa tupai dla wiewiórki lub tupai[26].
- splendidula: łac. splendidus „wspaniały, znakomity”, od splendere „świecić”; przyrostek zdrabniający -ula[27].
- carimatae: Kepulauan Karimata, Borneo[5].
- lucida: łac. lucidus „czysty, jasny”, od lux, lucis „światło”[28].
- natunae: Wyspy Natuna, Borneo[29].
- riabus: Pulo Riabu (obecnie Kiabu), Wyspy Anambas, Borneo[7].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 150–175 mm, długość ogona 120–150 mm, długość tylnej stopy 40–43 mm; masa ciała 110–150 kg[17][30].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Tupaję rudą możemy spotkać na wysokości do 500 m n.p.m., w zalesionych terenach.
Status
[edytuj | edytuj kod]Pomimo zanotowania spadku liczebności osobników tego gatunku[9], nie jest on narażony na wyginięcie (status IUCN – LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’))[9].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c J.E. Gray. Notice of a species of Tupaia from Borneo, in the collection of the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1865, s. 322, ryc. xii, 1865. (ang.).
- ↑ St.G. Mivart. Notes on the osteology of the Insectivora. „Journal of anatomy and physiology”. 1, s. 293, 1867. (ang.).
- ↑ J.H.F. Kohlbrugge. Bijdragen tot de natuurlijke geschiedenis van menschen en dieren. III. Zoogdieren van Zuid-Oost Borneo. „Natuurkundig tijdschrift voor Nederlandsch Indië”. Negende serie. Deel IV. 55, s. 196, 1895. (niderl.).
- ↑ Thomas i Hartert 1895 ↓, s. 489.
- ↑ a b G.S. Miller. Mammals collected by Dr. W. L. Abbott in the Karimata Islands, Dutch EastIndies. „Proceedings of the United States National Museum”. 31, s. 61, 1907. (ang.).
- ↑ a b c M.W. Lyon. Descriptions of four new treeshrews. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 24, s. 168, 1911. (ang.).
- ↑ a b c d Lyon 1913 ↓, s. 88.
- ↑ Thomas i Hartert 1895 ↓, s. 490.
- ↑ a b c F. Cassola 2016, Tupaia splendidula, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-1 [dostęp 2021-07-14] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 27–28. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 132. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Tupaia splendidula. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-14].
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Tupaia splendidula J. E. Gray, 1865. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-01]. (ang.).
- ↑ 1847.7.8.13. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-09-01]. (ang.).
- ↑ 1848.1.27.14. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-09-01]. (ang.).
- ↑ Lyon 1913 ↓, s. 83–84.
- ↑ a b M. Hawkins: Family Tupaiidae (Treeshrews). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 2868–269. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
- ↑ a b Fisher i Ludwig 2015 ↓, s. 9.
- ↑ USNM 125123. [w:] Collections [on-line]. National Museum of Natural History. [dostęp 2023-08-31]. (ang.).
- ↑ a b Lyon 1913 ↓, s. 86.
- ↑ a b Lyon 1913 ↓, s. 85.
- ↑ a b Fisher i Ludwig 2015 ↓, s. 10.
- ↑ USNM 104714. [w:] Collections [on-line]. National Museum of Natural History. [dostęp 2023-08-31]. (ang.).
- ↑ a b Fisher i Ludwig 2015 ↓, s. 11.
- ↑ USNM 104881. [w:] Collections [on-line]. National Museum of Natural History. [dostęp 2023-08-31]. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 697, 1904. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, splendidula [dostęp 2023-09-01] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, lucida [dostęp 2023-09-01] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, natunae [dostęp 2023-09-01] .
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 85. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- O. Thomas & E. Hartert. On a second collection of mammals from the Natuna Islands. „Novitates zoologicae”. 2, s. 489–492, 1895. (ang.).
- M.W. Lyon. Treeshrews: an account of the mammalian family Tupaiidae. „Proceedings of the United States National Museum”. 45, s. 1–188, 1913. (ang.).
- R.D. Fisher & C.A. Ludwig. Catalog of Type Specimens of Recent Mammals: Orders Didelphimorphia through Chiroptera (excluding Rodentia) in the National Museum of Natural History, Smithsonian Institution. „Smithsonian Contributions to Zoology”. 664, s. 1–110, 2015. (ang.).
- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).