[go: nahoru, domu]

Przejdź do zawartości

Turzyca Hartmana

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Turzyca Hartmana
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

wiechlinowce

Rodzina

ciborowate

Rodzaj

turzyca

Gatunek

turzyca Hartmana

Nazwa systematyczna
Carex hartmaniorum A.Cajander
Ann. Bot. Soc. Zool.-Bot. Fenn. "Vanamo" 5(5): 23 1935
Synonimy
  • Carex buxbaumii subsp. hartmaniorum (A.Cajander) Domin
  • Carex polygama subsp. hartmaniorum (A.Cajander) Enari,Carex hartmanii

Turzyca Hartmana (Carex hartmaniorum Cajander) – gatunek rośliny z rodziny ciborowatych. Występuje od Francji na zachodzie po zachodnią Syberię na wschodzie[3]. W Polsce jest gatunkiem ustępującym; rośnie głównie na niżu[4], w części centralnej i południowej[5][6].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Roślina luźnokępkowa z czołgającymi się rozłogami. Kępy jasnozielone[4].
Łodyga
O wysokości 30–70 cm. Naga, choć u góry szorstka, o trójkątnym przekroju. Pochwy u nasady czarniawoczerwonawe, sieciowato postrzępione[4].
Liście
Ciemnozielone, o szerokości 2–4 mm[4].
Kwiaty
Zebrane w kwiatostan o długości 3–7 cm składający się z 3–5 walcowatych kłosów. Kłosy dolne walcowate, górne — jajowate. Kłos szczytowy walcowaty, o długości 1–3,5 cm i szerokości 4–5 mm. Obupłciowy z nielicznymi kwiatami pręcikowymi w jego dolnej części. Niżej 3–4 (rzadziej 2–5) kłoski żeńskie, z których górne są krótsze i leżą blisko kłoska szczytowego, a dolny jest oddalony od pozostałych. Najniższa podsadka nie jest dłuższa od całego kwiatostanu. Przysadki niesymetryczne, ciemnoczerwonobrązowe z jasną smugą pośrodku; żeńskie zakończone ością. Pęcherzyki jajowate o długości 2–3 mm i szerokości 1,5–2 mm, raczej krótsze od przysadek, brązowawozielone (zielone, w dolnej części brunatne), unerwione, brodawkowane. Dzióbek bardzo krótki, z bardzo małymi, prostymi ząbkami, z trzema znamionami. Pręciki po 3[4].
Owoc
Orzeszek. Całkowicie wypełnia pęcherzyk[4].

Gatunki podobne

[edytuj | edytuj kod]
  • Turzyca Buxbauma, o liściach szarozielonych i maczugowatym kłosku szczytowym, jaśniejszych pęcherzykach, kłoskach żeńskich oddalonych od szczytowego oraz najniższej podsadce zwykle dłuższej od kwiatostanu[4].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Bylina, hemikryptofit[7]. Rośnie na mokradłach – głównie na wilgotnych łąkach, także na brzegach rowów i zbiorników czy skraju szuwarów oraz lasów. Raczej zasobnych w wapń[4]. Kwitnie w maju, czerwcu[7] i lipcu[4]. Gatunek charakterystyczny łąk z rzędu Molinietalia[8].

Zagrożenia i ochrona

[edytuj | edytuj kod]

Roślina umieszczona na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)[9]. Znajduje się także na czerwonych listach Niemiec i Czech[6]. Zagrożenie wynika ze zmian w stosunkach wodnych[4].

Epitet gatunkowy upamiętnia szwedzkiego botanika Carla Hartmana[10]. W literaturze częsta jest forma Carex hartmanii[11].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-11-20] (ang.).
  3. Carex hartmanii na eMonocot [dostęp 2017-11-20]
  4. a b c d e f g h i j Piotr Sikorski i inni, Atlas turzyc z kluczami do oznaczania gatunków, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2020, s. 144-145, ISBN 978-83-7763-460-8.
  5. Zając A., Zając M.: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej, Instytut Botaniki, Uniwersytet Jagielloński, 2001. ISBN 978-83-61191-72-8.
  6. a b Zofia Sotek. The distribution of Carex hartmanii Cajander in Poland. „Acta Societatis Botanicorum Poloniae”. 77 (4), s. 323-326, 2008. 
  7. a b Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
  8. Matuszkiewicz Władysław: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: PWN, 2001. ISBN 83-01-13520-4.
  9. Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
  10. Carex hartmaniorum [online], International Plant Names Index.
  11. Jacob Koopman, Carex hartmaniorum A. Cajander, de gecorrigeerde naam voor Carex hartmanii Cajander (Cyperaceae), „Gorteria – Dutch Botanical Archives”, 2018, s. 40-41.