[go: nahoru, domu]
Wikipedia

Komisja Europejska

organ Unii Europejskiej
Na tę stronę wskazuje przekierowanie z „KE”. Zobacz też: Koalicja Europejska.

Komisja Europejska, KE – organ wykonawczy Unii Europejskiej, odpowiedzialny za bieżącą politykę Unii, nadzorujący prace wszystkich jej agencji i zarządzający jej funduszami. Komisja posiada wyłączną inicjatywę legislacyjną w zakresie prawa unijnego (o ile Traktat nie postanowi inaczej) oraz jest uprawniona do wydawania rozporządzeń wykonawczych (ang. Commission Regulation)[1]. Jej główną siedzibą jest Bruksela.

Komisja Europejska
European Commission
Logo
Ilustracja
Budynek Berlaymont w Brukseli, siedziba Komisji Europejskiej
Organizacja

 Unia Europejska

Przewodnicząca Komisji Europejskiej

Ursula von der Leyen

Adres
Rue de la Loi 170/B-1049, Bruksela, Belgia
Położenie na mapie Belgii
Mapa konturowa Belgii, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Komisja Europejska”
Ziemia50°50′37″N 4°22′58″E/50,843611 4,382778
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Funkcjonowanie komisji jest wzorowane na rządzie gabinetowym[1], a 27 komisarzy odpowiada randze ministra w rządach poszczególnych państw. Od 2004 na każde państwo członkowskie Unii Europejskiej przypada jeden komisarz[1], choć w założeniu mają oni reprezentować interesy całej Unii, a nie państw, z których pochodzą. Jeden z grona komisarzy jest wybierany przez Radę Europejską, a następnie zatwierdzany przez Parlament Europejski na przewodniczącego Komisji (obecną przewodniczącą jest Ursula von der Leyen, która pełni tę funkcję od 1 grudnia 2019).

W potocznym rozumieniu termin „Komisja Europejska” może także oznaczać całą administrację podległą 27 komisarzom. W 2016 roku w strukturach Komisji było zatrudnionych około 32 tys. urzędników[2].

Komisja Europejska jest odpowiedzialna tylko przed Parlamentem Europejskim, a w historii nie było przypadku jej odwołania, mimo bliskości wskutek zainicjowanego przez parlament w 1999 śledztwa w sprawie korupcji, nepotyzmu i niegospodarności (Komisja Santera przed głosowaniem w sprawie wotum nieufności sama podała się do dymisji)[3].

Struktura Komisji

edytuj

Komisja liczy tylu członków, ile jest państw członkowskich Unii (27). Gdyby zrealizowano w tej kwestii postanowienia Traktatu lizbońskiego, od 1 listopada 2014 Komisja powinna liczyć w każdej kadencji 2/3 liczby członków Unii (tzn. jeśli UE liczy 27 państw, to komisarzy byłoby 18). Jednak Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie, mogła ustalić inną liczbę[4]. Taką też decyzję podjęła 22 maja 2013 r., utrzymując rozwiązanie sprzed Traktatu z Lizbony[5].

Każdy z komisarzy jest odpowiedzialny za określoną dziedzinę, analogicznie do ministrów w rządzie. W skład Komisji wchodzi też wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa jako jeden z jej wiceprzewodniczących. Członkowie komisji nie mogą czuć się związani żadnymi instrukcjami płynącymi z krajów ich pochodzenia – są politykami, których desygnuje Rada Europejska (decydując większością kwalifikowaną), a zatwierdza Parlament Europejski. Ostatnim etapem powołującym Komisję w pełnym składzie jest mianowanie przez Radę Europejską. Zadaniem komisarzy jest nadzór nad przydzielonymi im dyrekcjami generalnymi.

Przewodniczący Komisji Europejskiej

edytuj
Osobny artykuł: Przewodniczący Komisji Europejskiej.

Tryb wyboru Komisji

edytuj

Zgodnie z postanowieniami Traktatu z Lizbony, uwzględniając wyniki wyborów do Parlamentu Europejskiego, Rada Europejska wybiera większością kwalifikowaną kandydata na przewodniczącego Komisji Europejskiej, którego następnie po wysłuchaniu politycznego programu zatwierdza w głosowaniu Parlament Europejski, stanowiąc większością głosów członków wchodzących w jego skład. W przypadku niewybrania lub niezatwierdzenia kandydata stosuje się powyższą procedurę, a Rada Europejska ma miesiąc na przedstawienie nowego kandydata.

Rada Europejska, w porozumieniu z przewodniczącym Komisji, ustala listę komisarzy, postępując według sugestii państw członkowskich. Następnie skład Komisji podlega kolegialnemu zatwierdzeniu przez Parlament Europejski, który przedtem przesłuchuje kandydatów na komisarzy na posiedzeniach odpowiednich Komisji. W przypadku zatwierdzenia, Rada Europejska mianuje Komisję, stanowiąc większością kwalifikowaną.

Prerogatywy

edytuj

Komisja Europejska zajmuje się wszystkimi bieżącymi zagadnieniami dotyczącymi funkcjonowania Unii, a więc polityką rolną, gospodarczą, społeczną, obronnością i polityką międzynarodową itp. Oprócz tego Komisja jest instytucją zajmującą się konstruowaniem i przedstawianiem pod głosowanie Radzie Unii Europejskiej lub Parlamentowi Europejskiemu wszystkich aktów prawnych Unii. Komisja przygotowuje też zazwyczaj propozycje traktatów i innych aktów prawa międzynarodowego, które są później dyskutowane na zebraniach Rady Europejskiej. Komisja Europejska nadzoruje też rządy państw członkowskich w sprawie wdrażania zmian prawa poszczególnych krajów wynikających z przystosowywania prawa krajowego do ustaleń unijnych. Komisja prowadzi też bieżące negocjacje z krajami kandydującymi do Unii. Przewodniczący Komisji Europejskiej jest oficjalną „głową” Unii, reprezentując ją w kontaktach międzynarodowych.

Komisja Europejska jako jedyny organ unijny ma prawo tzw. bezpośredniej inicjatywy legislacyjnej.

Komisja tworzy również białe księgi i zielone księgi. Zielone księgi to komunikaty dotyczące pewnych dziedzin polityki, skierowane przede wszystkim do uczestników konsultacji i debat na dany temat. Czasami stanowią impuls do podjęcia działań legislacyjnych. Białe księgi to dokumenty zawierające propozycje konkretnych działań Unii, opracowywane często po publikacji zielonej księgi rozpoczynającej dyskusję na dany temat[6].

Historia Komisji

edytuj

Poprzedniczkami Komisji Europejskiej były: powstała w 1952 r. Wysoka Władza, będąca organem zarządzającym EWWiS złożonym z funkcjonariuszy międzynarodowych, oraz istniejące od 1958 r. Komisja EWG i Komisja Euratomu. Wszystkie trzy organy zostały połączone w jednolitą Komisję Wspólnot Europejskich w 1967 r. na mocy Traktatu Fuzyjnego. Nazwa Komisja Europejska przyjęła się po wejściu w życie Traktatu z Maastricht i powstaniu Unii Europejskiej.

Zarzuty o korupcję i niegospodarność

edytuj

W 1999 Komisja została rozwiązana w wyniku zarzutów o korupcję i nepotyzm podniesionych przez audytora wewnętrznego Paula van Buitenena, w których główną rolę grała komisarz Édith Cresson[7]. Bezpośrednią przyczyną rozwiązania Komisji, której przewodniczącym był Jacques Santer, był raport Komisji Niezależnych Ekspertów opisujący brak zarządzania sprzyjający korupcji i niegospodarności:

Badania przeprowadzone przez Komisję zbyt często wykazywały rosnący opór ze strony członków hierarchii wobec podejmowania odpowiedzialności. Trudno było znaleźć kogokolwiek, kto wykazywałby choćby śladowe poczucie odpowiedzialności (…) Skrajnie skomplikowane przepisy narażają EAGGF na korupcję i czynią jakąkolwiek kontrolę bardzo trudną.

Second report on Reform of the Commission. Analysis of current practice and proposals for tackling mismanagement, irregularities and fraud. Committee of Independent Experts, 10 września 1999.

Zarzuty o nierzetelne rozliczanie środków budżetowych i brak transparentności były podnoszone ponownie w 2004 roku[8].

Po skandalu w 1999 roku rozwiązaniem problemu miało być uruchomienie biura antykorupcyjnego OLAF[9]. Według Paula van Buitenena w 2008 roku nadal nie funkcjonuje ono skutecznie[10]. Już w latach 2002–2004 zaobserwowano pierwsze przypadki wewnętrznych represji wobec urzędników zgłaszających do OLAF nieprawidłowości w swoich jednostkach[11].

W 2008 roku Komisja Europejska została skrytykowana przez koalicję organizacji pozarządowych za dopuszczenie do zdominowania grup eksperckich przez lobbystów i przedstawicieli biznesowych grup nacisku[12].

W 2009 roku 66% skarg do europejskiego rzecznika praw obywatelskich (European Ombudsman) dotyczyło działań Komisji Europejskiej, z czego 36% – braku transparentności, na przykład utrudniania dostępu do informacji publicznej[13].

W kwietniu 2009 ujawniona została wewnętrzna notatka rozesłana do pracowników Komisji Europejskiej, w której zaleca się im, by w raportach i korespondencji nie wspominali o prywatnych spotkaniach z lobbystami oraz instruuje, w jaki sposób utrudniać dostęp do informacji publicznej przez wąskie interpretowanie zapytań we wnioskach[14].

W 2010 roku organizacja Transparency International wyraziła zaniepokojenie podejmowaniem pracy przez byłych komisarzy w sytuacjach mogących stwarzać podejrzenie konfliktu interesów[15][16]. Brytyjskie czasopismo „Public Servant Magazine” skrytykowało Komisję za rozrzutność i niekontrolowany rozrost biurokracji, której koszty utrzymania wynoszą ponad 8 miliardów euro, z czego koszty samej Komisji to ponad 3,5 miliarda[17]. Zbiorcze raporty na temat wydatków Komisji Europejskiej opublikowało w 2011 roku The Bureau for Investigative Journalism[18], krytykując równocześnie KE za utrudnianie dostępu do tych informacji[19].

W 2010 roku Reuters ujawnił korespondencję urzędników Komisji, którzy ukrywali lub przeinaczali wyniki badań naukowych dla wsparcia politycznego programu promocji biopaliw[20]. Wkrótce potem Komisja została pozwana do sądu przez organizację ClientEarth z zarzutem ograniczania prawa do informacji publicznej[21]. Kontrowersje wzbudza także – zgodna z przepisami KE – praktyka wypłacania byłym komisarzom „przejściowych wynagrodzeń” w wysokości 40–65% ich zarobków przez trzy lata od odejścia z pracy.

Obecny skład Komisji

edytuj
Osobny artykuł: Komisja Ursuli von der Leyen.
Komisarz Partia Państwo członkowskie Przypisy
von der Leyen, UrsulaUrsula von der Leyen Europejska Partia Ludowa Niemcy  Niemcy [22][23]
Hoekstra, WopkeWopke Hoekstra niezależny Holandia  Holandia [22][23]
Vestager, MargretheMargrethe Vestager Odnówmy Europę Dania  Dania [22][23][24]
Dombrovskis, ValdisValdis Dombrovskis Europejska Partia Ludowa Łotwa  Łotwa [22][23][25]
Borrell, JosepJosep Borrell Partia Europejskich Socjalistów Hiszpania  Hiszpania [22][23]
Šefčovič, MarošMaroš Šefčovič Partia Europejskich Socjalistów Słowacja  Słowacja [22][23]
Jourová, VěraVěra Jourová Odnówmy Europę Czechy  Czechy [23][26]
Šuica, DubravkaDubravka Šuica Europejska Partia Ludowa Chorwacja  Chorwacja [23][27]
Schinas, MargaritisMargaritis Schinas Europejska Partia Ludowa Grecja  Grecja [23][28][29]
Hahn, JohannesJohannes Hahn Europejska Partia Ludowa Austria  Austria [23][30][31]
Gabriel, MarijaMarija Gabriel Europejska Partia Ludowa Bułgaria  Bułgaria [22][23][32]
Schmit, NicolasNicolas Schmit Partia Europejskich Socjalistów Luksemburg  Luksemburg [22][23]
Gentiloni, PaoloPaolo Gentiloni Partia Europejskich Socjalistów Włochy  Włochy [23][33]
Wojciechowski, JanuszJanusz Wojciechowski Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy Polska  Polska [23][34]
Ferreira, ElisaElisa Ferreira Partia Europejskich Socjalistów Portugalia  Portugalia [23][35][36]
Várhelyi, OlivérOlivér Várhelyi niezależny Węgry  Węgry [22][23]
Kiriakidu, StelaStela Kiriakidu Europejska Partia Ludowa Cypr  Cypr [23][37]
Reynders, DidierDidier Reynders Odnówmy Europę Belgia  Belgia [23][38]
Vălean, AdinaAdina Vălean Europejska Partia Ludowa Rumunia  Rumunia [23][39]
Dalli, HelenaHelena Dalli Partia Europejskich Socjalistów Malta  Malta [23][40]
Breton, ThierryThierry Breton niezależny Francja  Francja [23][41]
Johansson, YlvaYlva Johansson Partia Europejskich Socjalistów Szwecja  Szwecja [23][42]
Lenarčič, JanezJanez Lenarčič Odnówmy Europę Słowenia  Słowenia [23][43][44]
Urpilainen, JuttaJutta Urpilainen Partia Europejskich Socjalistów Finlandia  Finlandia [23][45][46]
Simson, KadriKadri Simson Odnówmy Europę Estonia  Estonia [23][47][48]
Sinkevičius, VirginijusVirginijus Sinkevičius niezależny Litwa  Litwa [23][49]

Poprzednie komisje

edytuj

Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce

edytuj
Osobny artykuł: Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Trójka: Czym zajmuje się Komisja Europejska?. polskieradio.pl. [dostęp 2016-08-16]. (pol.).
  2. ↑ Personel w liczbach. Komisja Europejska. [dostęp 2016-12-07].
  3. ↑ Komisja Europejska – Słownik pojęć i organizacji międzynarodowych [online], stosunkimiedzynarodowe.info [dostęp 2021-06-23] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-29].
  4. ↑ Art. 17 ust. 5 Traktatu o Unii Europejskiej.
  5. ↑ DECYZJA RADY EUROPEJSKIEJ z dnia 22 maja 2013 r. w sprawie liczby członków Komisji Europejskiej. eur-lex.europa.eu.
  6. ↑ Często zadawane pytania. ec.europa.eu. [dostęp 2010-01-11].
  7. ↑ Paul van Buitenen: Blowing the Whistle: Fraud in the European Commission. Politicos Pub, 2000. ISBN 978-1-902301-46-4.
  8. ↑ Auditor blames politicians for EC waste and corruption. Sunday Herald, 8 sierpnia 2004.
  9. ↑ European Anti-Fraud Office (OLAF).
  10. ↑ Paul van Buitenen: Alleged irregularities in OLAF. 25 listopada 2008. [dostęp 2009-04-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 marca 2020)].
  11. ↑ Guido Strack – w pojedynkę przeciw Brukseli. PressEurop, 2011. [dostęp 2011-10-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-21)].
  12. ↑ Konrad Niklewicz: Czy lobbyści rządzą w Brukseli?. Gazeta.pl, 27 marca 2008.
  13. ↑ EU citizens complain about lack of transparency. EUObserver, 27 kwietnia 2009.
  14. ↑ Be careful what you write, Eurocrats told. Times Online, 14 kwietnia 2009.
  15. ↑ Ex-commissioners face conflict of interest accusations. Euractiv, 2010. [dostęp 2010-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-28)].
  16. ↑ Komisarz do wzięcia. Rzeczpospolita, 2010. [dostęp 2010-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-14)].
  17. ↑ Jak Unia wydaje miliony... na siebie. Dziennik Gazeta Prawna, 2010.
  18. ↑ EU Commission Expenses: Cocktail parties, private jets, luxury away-days and limousines. The Bureau for Investigative Journalism, 2011. [dostęp 2011-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-06)].
  19. ↑ Analysis: EU Commission expenses highlight lack of transparency in Brussels. The Bureau for Investigative Journalism, 2011. [dostęp 2011-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-07)].
  20. ↑ Special Report – Europe finds politics and biofuels don’t mix. Reuters, 2010.
  21. ↑ EU sued over lack of transparency. EU Observer, 2010.
  22. ↑ a b c d e f g h i Lili Bayer, Von der Leyen reveals picks for European Commission [online], Politico, 11 lipca 2019 [dostęp 2019-11-27].
  23. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z Commissioners-designate [online], European Commission – European Commission [dostęp 2019-11-27] (ang.).
  24. ↑ Mikkel Danielsen, Thomas Aagaard, Kommende kommissionsformand løfter sløret: Her er Vestagers nye job [online], Berlingske.dk, 10 września 2019 [dostęp 2019-11-27] (duń.).
  25. ↑ Nomination of Valdis Dombrovskis.
  26. ↑ EURACTIV Network, France eyes Selmayr’s post to balance German Commission presidency [online], euractiv.com, 18 lipca 2019 [dostęp 2019-11-27] (ang.).
  27. ↑ Plenković predlaže Sanadera za tajnika HDZ-a, Šuicu za EK [online], Hrvatska radiotelevizija [dostęp 2019-11-27].
  28. ↑ Lili Bayer, Commission spokesperson nominated as next Greek European commissioner [online], Politico, 18 lipca 2019 [dostęp 2019-11-27].
  29. ↑ Nomination of Margaritis Schinas.
  30. ↑ Bundeskanzlerin Bierlein zur Nominierung von Johannes Hahn als EU-Kommissar – Bundeskanzleramt Österreich [online], bundeskanzleramt.gv.at [dostęp 2019-11-27].
  31. ↑ Nomination of Johannes Hahn.
  32. ↑ Nomination of Marija Gabriel.
  33. ↑ Il giorno di Gentiloni, i ruoli Ue in mano al Partito democratico [online], Il Fatto Quotidiano [dostęp 2019-11-27] (wł.).
  34. ↑ Agriculture commission seat almost sure for Poland – gov’t spokesperson [online], thefirstnews.com [dostęp 2019-11-27] (ang.).
  35. ↑ Rita Siza, Costa propõe Pedro Marques ou Elisa Ferreira para comissário europeu [online], PÚBLICO [dostęp 2019-11-27] (port.).
  36. ↑ Costa escolhe Elisa Ferreira para Comissária Europeia [online], Jornal Expresso [dostęp 2019-11-27] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-07] (port.).
  37. ↑ Nomination of Stela Kiriakidu.
  38. ↑ Commissaire européen: Didier Reynders est annoncé [online], Le Soir, 19 sierpnia 2019 [dostęp 2019-11-27] (fr.).
  39. ↑ Adina Valean approved as Romania’s European Commissioner [online], euronews, 6 listopada 2019 [dostęp 2019-11-27] (ang.).
  40. ↑ STATEMENT BY THE GOVERNMENT OF MALTA: The Prime Minister nominates Dr Helena Dalli as member of the European Commission [online], gov.mt [dostęp 2019-11-27] (ang.).
  41. ↑ Sylvie Goulard proposée par la France pour être commissaire européenne [online], 28 sierpnia 2019 [dostęp 2019-11-27] (fr.).
  42. ↑ TT, Ylva Johansson föreslås bli ny EU-kommissionär [online], 8 sierpnia 2019 [dostęp 2019-11-27] (szw.).
  43. ↑ Urad vlade Republike Slovenije, Vlada o predlogu kandidata za člana Evropske komisije in ustanovitvi Slovenske hiše v Bruslju [online], Portal GOV.SI [dostęp 2019-11-27] (słoweń.).
  44. ↑ Nomination of Janez Lenarčič.
  45. ↑ Finnish Government nominated Jutta Urpilainen as candidate for EU Commissioner [online], Valtioneuvosto [dostęp 2019-11-27] (ang.).
  46. ↑ Nomination of Jutta Urpilainen.
  47. ↑ The Government approved the proposal to submit Kadri Simson as the candidate for European Commissioner [online], Government of the Republic of Estonia [dostęp 2019-11-27] (ang.).
  48. ↑ Nomination of Kadri Simson.
  49. ↑ David M. Herszenhorn, Lithuania puts forward economy minister for European Commission [online], Politico, 7 sierpnia 2019 [dostęp 2019-11-27].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Komisja_Europejska&oldid=75071195”