Liga Europy UEFA

Liga Europy UEFA
UEFA Europa League
	(2024/25)
Oficjalny skrót	ang. UEL, pol. LE
Dyscyplina	piłka nożna
Organizator rozgrywek	UEFA
Data założenia	1971 / 2009
Poprzednia nazwa	Puchar UEFA
Partner TV	Telewizja Polsat
Sponsor tytularny	FedEx; Heineken; Kia; Hankook; Enterprise Rent-A-Car
	Rozgrywki
Liczba drużyn	194
Puchary	Superpuchar Europy UEFA
	Zwycięzcy
Pierwszy zwycięzca	Tottenham Hotspur (1972)
Obecny zwycięzca	Atalanta Bergamo (2024)
Najwięcej zwycięstw	Sevilla FC (7 razy)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Liga Europy UEFA (ang. UEFA Europa League, wym. /j u ː ˈ e ɪ̯f ə j ʊ ˈ ɹ o ʊ̯p ə ˈ l i ː g/) – międzynarodowy klubowy turniej piłki nożnej, organizowany przez Unię Europejskich Federacji Piłkarskich, w którym biorą udział zespoły zajmujące czołowe lokaty w narodowych rozgrywkach najwyższego szczebla, z wyłączeniem drużyn biorących udział w Lidze Mistrzów. Utworzony został w 2009 roku jako kontynuacja Pucharu UEFA (ang. UEFA Cup, /j u ː ˈ e ɪ̯f ə ˈ k ʌ p /; 1971–2009). Obecny sezon rozgrywek to sezon 2024/2025.

Historia turnieju

Osobny artykuł: Puchar Miast Targowych.

O Puchar UEFA rywalizowano po raz pierwszy w sezonie 1971/1972. Powszechnie uważa się, że jest on kontynuacją Pucharu Miast Targowych. UEFA nie uznaje jednak tego drugiego za swój oficjalny turniej^[1].

Obowiązująca początkowo reguła „jedno miasto, jeden klub”, pochodząca jeszcze z Pucharu Miast Targowych, została zniesiona w sezonie 1975/1976, kiedy w rozgrywkach wzięły udział dwie drużyny z Liverpoolu – Liverpool F.C. i Everton F.C. Po reformach rozgrywek pucharowych w połowie lat 90. XX w. w Pucharze UEFA występowali także mistrzowie nisko notowanych federacji europejskich oraz dołączane są drużyny wyeliminowane z eliminacji i rozgrywek grupowych Ligi Mistrzów, a po likwidacji Pucharu Zdobywców Pucharów także zwycięzcy krajowych rozgrywek pucharowych (w Polsce – Puchar Polski).

W sezonie 2009/2010 puchar został przekształcony w Ligę Europy UEFA^[2]^[3].

System turnieju

Puchar UEFA 1971–2004

Od pierwszego sezonu Pucharu UEFA kolejne rundy były rozgrywane systemem play-off w dwumeczach. W sezonie 1997/1998 po raz pierwszy dwumecz finałowy zastąpiono pojedynczym spotkaniem. Od sezonu 1994/1995 rozgrywano rundę kwalifikacyjną. W sezonie 1996/1997 po raz pierwszy w rozgrywkach brały udział drużyny, które odpadły w rundzie kwalifikacyjnej Ligi Mistrzów UEFA tego samego roku, od sezonu 1999/2000 do turniejów o Puchar UEFA dołączały zespoły zajmujące 3. miejsce w rundzie grupowej Ligi Mistrzów w tym samym sezonie.

Puchar UEFA 2004–2009

Od sezonu 2004/2005 rozgrywki o Puchar UEFA przeprowadzane były systemem pucharowo-grupowym. Eliminacje oraz pierwszą, trzecią i każdą kolejną rundę rozgrywano w dwumeczach, których zwycięzcy awansowali dalej. Drugą rundą były rozgrywki grupowe, w których brało udział 40 zespołów podzielonych na 8 pięciozespołowych grup. Każda drużyna grała po jednym meczu z przeciwnymi drużynami – w sumie 2 mecze u siebie i 2 na wyjeździe. Do następnej rundy awansowały 32 zespoły:

24 zespoły z drugiej rundy – po 3 z każdej grupy,
8 zespołów, które zajęły 3. miejsca w grupach pierwszej rundy Ligi Mistrzów.

Rywalizowały one w dwumeczach (przegrywający odpada) – po każdej z nich pozostawało: 16, 8, 4 i 2 drużyny, które rozgrywają mecz finałowy na stadionie wybranym przed rozpoczęciem sezonu przez UEFA.

Liga Europy UEFA

W 2008 r. zostały ustalone zasady przeprowadzania rozgrywek Ligi Europy UEFA, które obowiązują od sezonu 2009/2010. Turniej składa się z faz: kwalifikacyjnej, grupowej i pucharowej. Zasady te (z drobnymi zmianami) obowiązywały do sezonu 2020/2021 włącznie, po którym doszło do zmian związanych z wprowadzeniem Ligi Konferencji Europy UEFA.

Faza kwalifikacyjna

Kwalifikacje do Ligi Europy UEFA podzielone są na cztery rundy. Drużyny w nich startujące rozgrywają spotkania w parach, na zasadach dwumeczu. Ogółem w fazie kwalifikacyjnej mogą wziąć udział 174 drużyny.

W pierwszej rundzie bierze udział 50 drużyn:

2 zdobywców pucharów z Andory i San Marino,
16 wicemistrzów krajów zajmujących miejsca 35–51 w rankingu UEFA^[a],
29 trzecich drużyn z krajów zajmujących miejsca 22–51 w rankingu UEFA^[a],
3 drużyny, które zwyciężyły rankingi fair-play w 3 pierwszych krajach rankingu fair-play UEFA.

W drugiej rundzie bierze udział 80 drużyn:

25 zwycięzców dwumeczów pierwszej rundy,
24 zdobywców pucharów krajów zajmujących miejsca 28–51 w rankingu UEFA,
16 wicemistrzów krajów zajmujących miejsca 19–34 w rankingu UEFA,
6 trzecich drużyn z krajów zajmujących miejsca 16–21 w rankingu UEFA,
6 czwartych drużyn z krajów zajmujących miejsca 10–15 w rankingu UEFA,
3 piąte drużyny krajów zajmujących miejsca 7–9 w rankingu UEFA.

W trzeciej rundzie bierze udział 70 drużyn:

40 zwycięzców dwumeczów drugiej rundy,
12 zdobywców pucharów krajów zajmujących miejsca 16–27 w rankingu UEFA,
3 wicemistrzów krajów zajmujących miejsca 16–18 w rankingu UEFA,
6 trzecich drużyn krajów zajmujących miejsca 10–15 w rankingu UEFA,
3 czwarte drużyny krajów zajmujących miejsca 7–9 w rankingu UEFA,
3 piąte drużyny krajów zajmujących miejsca 4–6 w rankingu UEFA,
3 szóste drużyny krajów zajmujących miejsca 1–3 w rankingu UEFA.

W rundzie play-off (czwartej rundzie) biorą udział 74 drużyny:

35 zwycięzców dwumeczów trzeciej rundy,
15 zdobywców pucharów krajów zajmujących miejsca 1–15 w rankingu UEFA,
3 trzecie drużyny krajów zajmujących miejsca 7–9 w rankingu UEFA,
3 czwarte drużyny krajów zajmujących miejsca 4–6 w rankingu UEFA,
3 piąte drużyny krajów zajmujących miejsca 1–3 w rankingu UEFA,
15 drużyn, które odpadły w trzeciej rundzie kwalifikacyjnej Ligi Mistrzów UEFA.

Faza grupowa

W rundzie grupowej bierze udział 48 drużyn:

37 zwycięzców dwumeczów rundy play-off,
10 drużyn, które odpadły w rundzie play-off kwalifikacji Ligi Mistrzów UEFA,
1 drużyna, zwycięzca Ligi Konferencji Europy UEFA.

Są one dzielone na 12 grup po 4 drużyny, w których wszystkie zespoły rozgrywają między sobą po dwa mecze.

od sezonu 2012/2013 decyzją Komitetu Centralnego UEFA, zdobywcy krajowych pucharów 6 najsilniejszych federacji (o ile nie zapewnili sobie udziału w Lidze Mistrzów UEFA) kwalifikują się do fazy grupowej bez eliminacji^[b].

Faza pucharowa

W pierwszej rundzie pucharowej biorą udział 32 drużyny:

24 zdobywców dwóch pierwszych miejsc w każdej z grup fazy grupowej Ligi Europa UEFA,
8 zdobywców trzecich miejsc w każdej z grup fazy grupowej Ligi Mistrzów UEFA.

Są one dzielone na 16 par, w których drużyny rozgrywają między sobą dwumecze. Zwycięzcy awansują do kolejnej rundy i konsekwentnie – przez ćwierćfinały i półfinały – do finału, rozgrywanego na wybranym przez UEFA stadionie.

Nagrody pieniężne

Podobnie jak w Lidze Mistrzów UEFA, nagrody pieniężne otrzymane przez kluby są podzielone na stałe płatności oparte na uczestnictwie i wynikach oraz kwoty zmienne, które zależą od wartości ich rynku telewizyjnego.

W sezonie 2021–22 udział w fazie grupowej w Lidze Europy zapewnił wygraną podstawową w wysokości 3 630 000 euro. Zwycięstwo w grupie to 630 000 euro, a remis 210 000 euro. Ponadto każdy zwycięzca grupy zarabia 1 100 000 EUR, a każdy zdobywca drugiego miejsca 550 000 EUR. Dotarcie do fazy pucharowej pociąga za sobą dodatkowe premie: 500 000 € za rundę 32, 1 200 000 € za rundę 16, 1 800 000 € za ćwierćfinały i 2 800 000 € za półfinały. Przegrani finaliści otrzymują 4 600 000 euro, a mistrzowie 8 600 000 euro^[4].

Zakwalifikowany do fazy grupowej: 3 630 000 €
Wygrany mecz w fazie grupowej: 630 000 €
Mecz zremisowany w fazie grupowej: 210 000 €
1. miejsce w fazie grupowej: 1 100 000 €
2. miejsce w fazie grupowej: 550 000 €
Play-offy rundy pucharowej: 500 000 €
1/8 finału: 1 200 000 €
Ćwierćfinał: 1 800 000 €
Półfinał: 2 800 000 €
Drugie miejsce: 4 600 000 €
Mistrz: 8 600 000 €

Mecze finałowe

Sezon	Zwycięzca	Pokonany	Wynik	Stadion
1971/1972	Tottenham Hotspur	Wolverhampton Wanderers	2-1 (0-0); 1-1 (1-1)
1972/1973	Liverpool F.C.	Borussia Mönchengladbach	0-0^[c], 3-0 (2-0); 0-2 (0-2)
1973/1974	Feyenoord Rotterdam	Tottenham Hotspur	2-2 (1-1); 2-0 (1-0)
1974/1975	Borussia Mönchengladbach	Twente Enschede	0-0 (0-0); 5-1 (2-0)
1975/1976	Liverpool F.C.	Club Brugge	3-2 (0-2); 1-1 (1-1)
1976/1977	Juventus Turyn	Athletic Bilbao	1-0 (1-0); 1-2 (1-1) wyj.
1977/1978	PSV Eindhoven	SC Bastia	0-0 (0-0); 3-0 (1-0)
1978/1979	Borussia Mönchengladbach	Crvena zvezda Belgrad	1-1 (0-1); 1-0 (1-0)
1979/1980	Eintracht Frankfurt	Borussia Mönchengladbach	3-2 (1-1); 1-0 (0-0) wyj.
1980/1981	Ipswich Town F.C.	AZ Alkmaar	3-0 (1-0); 2-4 (2-3)
1981/1982	IFK Göteborg	Hamburger SV	1-0 (0-0); 3-0 (1-0)
1982/1983	RSC Anderlecht	Benfica Lizbona	1-0 (1-0); 1-1 (1-1)
1983/1984	Tottenham Hotspur	RSC Anderlecht	1-1 (0-0); 1-1, k. 4-3 (1-1, 1-1, 0-0)
1984/1985	Real Madryt	Videoton Székesfehérvár	3-0 (1-0); 0-1 (0-0)
1985/1986	Real Madryt	1. FC Köln	5-1 (2-1); 0-2 (0-1)
1986/1987	IFK Göteborg	Dundee United	1-0 (1-0); 1-1 (1-0)
1987/1988	Bayer 04 Leverkusen	Espanyol Barcelona	3-0 (0-1); 3-0, k. 3-2 (0-0, 3-0, 3-0)
1988/1989	SSC Napoli	VfB Stuttgart	2-1 (0-1); 3-3 (2-1)
1989/1990	Juventus Turyn	ACF Fiorentina	3-1 (1-1); 0-0 (0-0)
1990/1991	Inter Mediolan	AS Roma	2-0 (0-0); 0-1 (0-0)
1991/1992	Ajax Amsterdam	Torino FC	2-2 (1-0); 0-0 (0-0) wyj.
1992/1993	Juventus Turyn	Borussia Dortmund	3-1 (2-1); 3-0 (2-0)
1993/1994	Inter Mediolan	Austria Casino Salzburg	1-0 (1-0); 1-0 (0-0)
1994/1995	AC Parma	Juventus Turyn	1-0 (1-0); 1-1 (1-0)
1995/1996	Bayern Monachium	Girondins Bordeaux	2-0 (1-0); 3-1 (0-0)
1996/1997	Schalke 04 Gelsenkirchen	Inter Mediolan	1-0 (0-0); 0-1, k. 4-1 (0-0, 0-1, 0-1)
1997/1998	Inter Mediolan	Lazio Rzym	3-0 (1-0)^[d]	Parc des Princes w Paryżu
1998/1999	AC Parma	Olympique Marsylia	3-0 (2-0)	Stadion Łużniki w Moskwie
1999/2000	Galatasaray SK	Arsenal F.C.	0-0, k. 4-1 (0-0, 0-0, 0-0)	Parken w Kopenhadze
2000/2001	Liverpool F.C.	Deportivo Alavés	5-4 zg (3-1, 4-4, 4-4)	Westfalenstadion w Dortmundzie
2001/2002	Feyenoord Rotterdam	Borussia Dortmund	3-2 (2-0)	Feijenoord Stadion w Rotterdamie
2002/2003	FC Porto	Celtic F.C.	3-2 SG (1-0, 2-2, 2-2)	Estadio La Cartuja w Sewilli
2003/2004	Valencia CF	Olympique Marsylia	2-0 (1-0)	Ullevi w Göteborgu
2004/2005	CSKA Moskwa	Sporting CP	3-1 (0-1)	Estádio José Alvalade w Lizbonie
2005/2006	Sevilla FC	Middlesbrough F.C.	4-0 (1-0)	Philips Stadion w Eindhoven
2006/2007	Sevilla FC	Espanyol Barcelona	2-2, k. 3-1 (1-1, 1-1, 2-1)	Hampden Park w Glasgow
2007/2008	Zenit Petersburg	Rangers F.C.	2-0 (0-0)	City of Manchester Stadium w Manchesterze
2008/2009	Szachtar Donieck	Werder Brema	2-1 dogr. (1-1, 1-1, 2-1)	Şükrü Saracoğlu Stadyumu w Stambule

2009/2010	Atlético Madryt	Fulham F.C.	2:1 (1:1, 1:1, 1:1), po dogrywce	Volksparkstadion w Hamburgu
2010/2011	FC Porto	SC Braga	1:0 (1:0)	Aviva Stadium w Dublinie
2011/2012	Atlético Madryt	Athletic Bilbao	3:0 (2:0)	Arena Narodowa w Bukareszcie
2012/2013	Chelsea F.C.	Benfica Lizbona	2:1 (0:0)	Amsterdam ArenA w Amsterdamie
2013/2014	Sevilla FC	Benfica Lizbona	0:0 (0:0, 0:0, 0:0), po dogrywce, karne 4:2	Juventus Stadium w Turynie
2014/2015	Sevilla FC	Dnipro Dniepropetrowsk	3:2 (2:2)	Stadion Narodowy w Warszawie
2015/2016	Sevilla FC	Liverpool F.C.	3:1 (0:1)	St. Jakob-Park w Bazylei
2016/2017	Manchester United	Ajax Amsterdam	2:0 (1:0)	Friends Arena w Solnie
2017/2018	Atlético Madryt	Olympique Marsylia	3:0 (1:0)	Parc OL w Décines-Charpieu
2018/2019	Chelsea F.C.	Arsenal F.C.	4:1 (0:0)	Stadion Olimpijski w Baku
2019/2020	Sevilla FC	Inter Mediolan	3:2 (2:2)	RheinEnergieStadion w Kolonii
2020/2021	Villarreal CF	Manchester United	1:1 (1:0, 1:1, 1:1), po dogrywce, karne 11:10	Polsat Plus Arena w Gdańsku
2021/2022	Eintracht Frankfurt	Rangers F.C.	1:1 (0:0, 1:1, 1:1), po dogrywce, karne 5:4	Estadio Ramón Sánchez Pizjuán w Sewilli
2022/2023	Sevilla FC	AS Roma	1:1 (0:1, 1:1, 1:1), po dogrywce, karne 4:1	Puskás Aréna w Budapeszcie
2023/2024	Atalanta Bergamo	Bayer 04 Leverkusen	3:0 (2:0)	Aviva Stadium w Dublinie
2024/2025				San Mamés w Bilbao
2025/2026				Vodafone Arena w Stambule
2026/2027				Deutsche Bank Park we Frankfurcie nad Menem

Osiągnięcia według klubów

Drużyna	Zwycięzca	Finalista	Zwycięzca (lata)	Finalista (lata)
Sevilla FC	7	0	2006, 2007, 2014, 2015, 2016, 2020, 2023	–
Inter Mediolan	3	2	1991, 1994, 1998	1997, 2020
Liverpool F.C.	3	1	1973, 1976, 2001	2016
Juventus Turyn	3	1	1977, 1990, 1993	1995
Atlético Madryt	3	0	2010, 2012, 2018	–
Borussia Mönchengladbach	2	2	1975, 1979	1973, 1980
Tottenham Hotspur	2	1	1972, 1984	1974
Feyenoord Rotterdam	2	0	1974, 2002	–
Eintracht Frankfurt	2	0	1980, 2022	–
IFK Göteborg	2	0	1982, 1987	–
Real Madryt	2	0	1985, 1986	–
AC Parma	2	0	1995, 1999	–
FC Porto	2	0	2003, 2011	–
Chelsea F.C.	2	0	2013, 2019	–
RSC Anderlecht	1	1	1983	1984
Ajax Amsterdam	1	1	1992	2017
Manchester United	1	1	2017	2021
Bayer 04 Leverkusen	1	1	1988	2024
PSV Eindhoven	1	0	1978	–
Ipswich Town	1	0	1981	–
SSC Napoli	1	0	1989	–
Bayern Monachium	1	0	1996	–
Schalke 04 Gelsenkirchen	1	0	1997	–
Galatasaray SK	1	0	2000	–
Valencia CF	1	0	2004	–
CSKA Moskwa	1	0	2005	–
Zenit Petersburg	1	0	2008	–
Szachtar Donieck	1	0	2009	–
Villarreal CF	1	0	2021	–
Atalanta Bergamo	1	0	2024	–
Benfica Lizbona	0	3	–	1983, 2013, 2014
Olympique Marsylia	0	3	–	1999, 2004, 2018
Athletic Bilbao	0	2	–	1977, 2012
Espanyol Barcelona	0	2	–	1988, 2007
Borussia Dortmund	0	2	–	1993, 2002
Arsenal F.C.	0	2	–	2000, 2019
Rangers F.C.	0	2	–	2008, 2022
AS Roma	0	2	–	1991, 2023
Wolverhampton Wanderers	0	1	–	1972
Twente Enschede	0	1	–	1975
Club Brugge	0	1	–	1976
SC Bastia	0	1	–	1978
Crvena zvezda Belgrad	0	1	–	1979
AZ Alkmaar	0	1	–	1981
Hamburger SV	0	1	–	1982
Videoton Székesfehérvár	0	1	–	1985
1. FC Köln	0	1	–	1986
Dundee United	0	1	–	1987
VfB Stuttgart	0	1	–	1989
ACF Fiorentina	0	1	–	1990
Torino FC	0	1	–	1992
Red Bull Salzburg	0	1	–	1994
Girondins Bordeaux	0	1	–	1996
Lazio Rzym	0	1	–	1998
Deportivo Alavés	0	1	–	2001
Celtic	0	1	–	2003
Sporting CP	0	1	–	2005
Middlesbrough F.C.	0	1	–	2006
Werder Brema	0	1	–	2009
Fulham F.C.	0	1	–	2010
SC Braga	0	1	–	2011
Dnipro Dniepropetrowsk	0	1	–	2015

Osiągnięcia według państw

Lp.	Kraj	Zwycięzca	Finalista
1.	Hiszpania	14	5
2.	Włochy	10	8
3.	Anglia	9	8
4.	Niemcy	7	10
5.	Holandia	4	3
6.	Portugalia	2	5
7.	Rosja	2	0
7.	Szwecja	2	0
9.	Belgia	1	2
10.	Ukraina	1	1
11.	Turcja	1	0
12.	Francja	0	5
13.	Szkocja	0	4
14.	Austria	0	1
	Jugosławia	0	1
	Węgry	0	1

Prawa telewizyjne w Polsce

Prawa telewizyjne do Ligi Europy i Ligi Konferencji UEFA posiada Polsat.

Zobacz też

Liga Mistrzów UEFA

Superpuchar Europy UEFA
Puchar Intertoto UEFA (Nieistniejący)
Puchar Interkontynentalny (Nieistniejący)
Puchar Zdobywców Pucharów (Nieistniejący)
Puchar Miast Targowych (Nieistniejący)
Współczynnik UEFA

Uwagi

↑ ^a ^b Z wyjątkiem Andory, Liechtensteinu i San Marino.
↑ Decyzja Komitetu Centralnego podczas posiedzenia w Mińsku, 5 października 2010.
↑ Pierwszy mecz finałowy został przerwany po 27 minutach i powtórzony następnego dnia.
↑ Od 1998 roku rozgrywano jeden mecz finałowy.

Przypisy

↑ UEFA Cup: All-time finals. UEFA, 2005-06-30. [dostęp 2009-05-24].
↑ Liga Europy UEFA zastąpi Puchar UEFA!. UEFA, 2008-09-26. [dostęp 2009-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-22)].
↑ UEFA: UEFA Cup to become UEFA Europa League. 2008-08-26. [dostęp 2010-05-25]. (ang.).
↑ Europa League 2022/23 prize money: How much will the winners earn? | The Sun [online], thesun.co.uk [dostęp 2024-04-24] (ang.).

Bibliografia

Encyklopedia piłkarska FUJI, Katowice 1996-2003 (tom 18 Puchar UEFA; tom 23 Europejskie finały; tomy 26, 27, 29, 30 – Roczniki piłkarskie)

Linki zewnętrzne

[liechtenstein-4] Z wyjątkiem Andory, Liechtensteinu i San Marino.

[5] Decyzja Komitetu Centralnego podczas posiedzenia w Mińsku, 5 października 2010.

[7] Pierwszy mecz finałowy został przerwany po 27 minutach i powtórzony następnego dnia.

[8] Od 1998 roku rozgrywano jeden mecz finałowy.

[1] UEFA Cup: All-time finals. UEFA, 2005-06-30. [dostęp 2009-05-24].

[2] Liga Europy UEFA zastąpi Puchar UEFA!. UEFA, 2008-09-26. [dostęp 2009-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-22)].

[UEFA1-3] UEFA: UEFA Cup to become UEFA Europa League. 2008-08-26. [dostęp 2010-05-25]. (ang.).

[6] Europa League 2022/23 prize money: How much will the winners earn? | The Sun [online], thesun.co.uk [dostęp 2024-04-24] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[a]

[b]

[4]

[c]

[d]