spać

spać (język polski)

chłopiec śpi (1.1)

lwy śpią (1.1)

wymowa:

​, IPA: [spat͡ɕ], AS: [spać]

homofon: spadź

​

znaczenia:

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

(1.1) fizj. być w stanie snu, charakteryzującym się spowolnionymi funkcjami organizmu i obniżonym poziomem świadomości

(1.2) zatrzymać się na noc

(1.3) eufem. nie żyć

(1.4) eufem. mieć stosunek płciowy

odmiana:

(1.1-3)

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		spać
czas teraźniejszy		śpię	śpisz	śpi	śpimy	śpicie	śpią
czas przeszły	m	spałem	spałeś	spał	spaliśmy	spaliście	spali
	ż	spałam	spałaś	spała	spałyśmy	spałyście	spały
	n	spałom	spałoś	spało
tryb rozkazujący		niech śpię	śpij	niech śpi	śpijmy	śpijcie	niech śpią
pozostałe formy czas przyszły m będę spał, będę spać będziesz spał, będziesz spać będzie spał, będzie spać będziemy spali, będziemy spać będziecie spali, będziecie spać będą spali, będą spać ż będę spała, będę spać będziesz spała, będziesz spać będzie spała, będzie spać będziemy spały, będziemy spać będziecie spały, będziecie spać będą spały, będą spać n będę spało, będę spać będziesz spało, będziesz spać będzie spało, będzie spać czas zaprzeszły m spałem był spałeś był spał był spaliśmy byli spaliście byli spali byli ż spałam była spałaś była spała była spałyśmy były spałyście były spały były n spałom było spałoś było spało było forma bezosobowa czasu przeszłego spano tryb przypuszczający m spałbym, byłbym spał spałbyś, byłbyś spał spałby, byłby spał spalibyśmy, bylibyśmy spali spalibyście, bylibyście spali spaliby, byliby spali ż spałabym, byłabym spała spałabyś, byłabyś spała spałaby, byłaby spała spałybyśmy, byłybyśmy spały spałybyście, byłybyście spały spałyby, byłyby spały n spałobym, byłobym spało spałobyś, byłobyś spało spałoby, byłoby spało imiesłów przymiotnikowy czynny m śpiący, nieśpiący ż śpiąca, nieśpiąca śpiące, nieśpiące n śpiące, nieśpiące imiesłów przysłówkowy współczesny śpiąc, nie śpiąc rzeczownik odczasownikowy spanie, niespanie

przykłady:

(1.1) On spał dzisiaj bardzo długo.

(1.1) Wtedy to Pan sprawił, że mężczyzna pogrążył się w głębokim śnie, i gdy spał wyjął jedno z jego żeber, a miejsce to zapełnił ciałem.

(1.2) Mamo, czy mogę dzisiaj spać u Żanety?

(1.4) Ta dziewczyna to chyba spała już ze wszystkimi chłopcami w klasie.

składnia:

(1.4) spać z + N.

kolokacje:

(1.1) spać lekko / głęboko / mocno

(1.2) spać w domu / hostelu / hotelu / pensjonacie • spać u dziadków / kolegi / koleżanki / rodziców / siebie / znajomych

(1.3) spać na wieki / snem wiecznym • spać w grobie / mogile

synonimy:

(1.1) pot. kimać, lulać, pot. chrapać

(1.2) nocować

(1.3) spoczywać

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

(1.1) drzemać, śnić, być pogrążonym we śnie

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. śpiący mos, spanie n, spanko n, sypialnia ż, usypiacz m, śpioch m, śpioszki n

czas. zaspać dk., sypiać ndk., usypiać ndk., uśpić dk., pospać ndk., wyspać się dk., wysypiać się ndk., odespać dk., zasnąć dk., zasypiać ndk.

przym. śpiący

związki frazeologiczne:

spać jak kamień • spać jak niemowlę • spać jak suseł • spać jak zabity • spać jak zając • spać na forsie / spać na pieniądzach • spać snem sprawiedliwego • śpisz - nie grzeszysz • grzechy spać spokojnie nie dają • śpi dusza jak kot w kapuście • im mniej wiesz, tym lepiej śpisz

etymologia:

prasł. *sъpati

uwagi:

tłumaczenia:

• ajmara: (1.1) iquiña
• angielski: (1.1) sleep; (1.4) sleep
• arabski: (1.1) رقد
• asturyjski: (1.1) durmir
• awarski: (1.1) кьижизе
• baskijski: (1.1) lo egin
• bhodźpuri: (1.1) सोना
• białoruski: (1.1) спаць; (1.3) спаць, спачываць; (1.4) спаць
• bułgarski: (1.1) спя; (1.4) спя
• chiński standardowy: (1.1) 睡 (shuì), 睡觉 (shuìjiào); (1.2) 睡 (shuì); (1.4) 睡觉 (shuìjiào)
• chorwacki: (1.1) spavati
• dolnołużycki: (1.1) spaś
• duński: (1.1) sove
• dżuhuri: (1.1) כאִסאִרא (chisire)
• elfdalski: (1.1) såvå
• esperanto: (1.1) dormi; (1.3) kuŝi, ripozi; (1.4) kuŝi
• farerski: (1.1) sova
• fidżyjski: (1.1) moce
• francuski: (1.1) dormir
• fryzyjski: (1.1) sliepe
• galicyjski: (1.1) durmir
• górnołużycki: (1.1) spać
• gruziński: (1.1) ძილი
• hawajski: (1.1) moe
• hebrajski: (1.1) לישון (liszon)
• hetycki: (1.1) 𒋗𒌒𒉺𒊑
• hiszpański: (1.1) dormir
• interlingua: (1.1) dormir, addormite
• jaćwieski: (1.1) słaubd
• japoński: (1.1) 寝る
• jidysz: (1.1) שלאָפֿן (szlofn)
• kaszubski: (1.1) spac
• kataloński: (1.1) dormir
• kazachski: (1.1) ұйықтау
• koreański: (1.1) 잠자다
• kornijski: (1.1) cuska, koska
• krymskotatarski: (1.1) yuqlamaq
• lezgiński: (1.1) ксун
• łaciński: (1.1) dormīre; (1.3) dormīre
• manx: (1.1) cadley
• niderlandzki: (1.1) slapen
• niemiecki: (1.1) schlafen; (1.4) schlafen
• norweski (bokmål): (1.1) sove
• norweski (nynorsk): (1.1) sove
• nowogrecki: (1.1) κοιμάμαι
• ormiański: (1.1) ննջել, քնել
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1)
• prowansalski: (1.1) dormir
• rosyjski: (1.1) спать; (1.3) спать; (1.4) спать, переспать
• sanskryt: (1.1) द्रायति
• shona: (1.1) rara
• słowacki: (1.4) spať
• słoweński: (1.1) spati; (1.2) spati; (1.3) spati, počivati; (1.4) spati
• staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) съпати
• staroirlandzki: (1.1) con-tuili
• suahili: (1.1) kulala
• sycylijski: (1.1) accògliri
• szwedzki: (1.1) sova
• tahitański: (1.1) taʻoto
• tajski: (1.1) laap
• turecki: (1.1) uyumak
• tuvalu: (1.1) moe
• tybetański: (1.1) ཉལ
• ukraiński: (1.1) спати
• waloński: (1.1) dwèrmi
• węgierski: (1.1) alszik
• wilamowski: (1.1) šłȫfa, śłöfa
• włoski: (1.1) dormire, dormirsela (głęboko)
• wolof: (1.1) nelaw

źródła: