اعوان
محمد حنفیہ بن علی ابن ابی طالب، دے فرزند علی عبد المنان سن انہاں دے فرزند عون عرف قطب غازی لقب بطل غازی سن انہاں دی اولاد قطب شاہی اعوان کہلاندی اے۔اعوان جینیاتی تھیوری دے مطابق وی عرب ثابت ہو ئے نے،
گٹھ اعوان چ اعوان شخصیات تے علاقیاں بارے وی پڑھو۔
نسبی و خطابی ناں
[سودھو]قطب شاہی علوی اعوان نسبی ناں وی اے تے خطابی۔ نسبی ایويں دے اس قبیلہ دے جدامجدکانام "عون قطب شاہ غازی" اے تے خطابی اس لئی کہ سبکتگین یا سلطان محمودغزنوی نے بھی"اعوان" کاخطاب دتا۔ دوسری صدی ہجری دی عربی کتاب نسب قریش دے ص 77پر عون قطب شاہ غازی کانام عون لکھدے ہوئے انہاں دی اولاد نوں "بنی عون" تحریرکیااے۔ جوعرب وچ بنی عون کہلائی تے ہندماں اعوان۔
قطب شاہی اعوان
[سودھو]قوم اعوان قطب شاہی، جو علی بن ابی طالب دے بیٹے محمد بن حنفیہ دی نسل توں اے۔ محمدبن حنفیہ دی اولاد اعوان دے ناں توں پہچانی جاندی اے تے گذشتہ اسلام دی تریخ وچ سرگرم عمل رہی اے۔ سلطان محمودغزنوی دے ہمراہ بغرض جہاد و تبلیغ اسلام وارد ہند ہوئی۔ جھام مادر زاد ولی، سلطان باہو، سلطان العارفین انب شریف، حاجی احمد، سخی محمد خوشخال، سلطان مہدی تے بے شمار دوسرے صالحین صرف پندرہ ویہہ میل دے اس رقبے وچ جسنوں وادی سون سکیسر کہیا جاندا اے۔ پیدا ہوئے تے سبھی ايسے اعوان قبیلے دے چشم و چراغ سن تے سب دا شمار صاحب کرامت اولیا وچ ہُندا اے۔
گنگال اعوان
[سودھو]ں۔[۱]گنگال اعوان اعوان قوم دی گوت اے جنہاں دے جد اعلیٰ حضرت حسن گہگا نيں آپ دا مزار مبارک ضلع جہلم موضوع سرگڈھن وچ مرجع خلائق اے آپ بابا قطب شاہ دے بیٹے عبداللہ گولڑا دی نسل وچوں سن تے موضوع انگہ دے رہنے والے سن آپ شیر شاہ سوری دے نال جنگ وچ شامل ہوئے تے جنگ دے دوران موضوع سرگڈھن وچ شہید ہوئے تے اوہی اُتے آپ دی قبر مبارک اے آپ دی اولاد وچوں بابا نزر محمد تے بابا اللّٰہ شیر رحمۃ اللّٰہ علیہ دا مزار مبارک تحصیل گوجر خان موضوع نڑالی جبیر وچ واقع اے تے آپ دی اولاد اوتھے کثیر تعداد وچ اج وی آباد اے اس دے علاو بھیر گنگال،مک،موڑہ گنگال،ڈھوک گنگال اڈیالہ روڈ بیول،سموٹ،بھارہ کہو،ایبٹآباد وچ انہاں دی آبادیاں موجود نيں
لغوی تحقیق
[سودھو]عون دی جمع "اعوان" اے۔ اعوان (اع-وان) (ع۔ ا۔ مذ)عون دی جمع۔ بوہت سارے حامی و مددگار۔ قطب دے معنی سردارقوم۔ اعلیٰ وبرگزیدہ دے نيں۔ بطل دے معنی نامور،ہیرو،بہادر، غازی دے نيں۔ علوی۔ حضرت علی دی غیر فاطمی اولاد ہونے دی نسبت توں "علوی" وی کہلاندے نيں۔ محکمہ مال وچ درج آوان یااعوان دونے دا مطلب "اعوان" ہی اے۔
نسب
[سودھو]سالار(محمود)شاہوغازی (قطب شاہی علوی اعوان) وسالار سیف الدین غازی (قطب شاہی علوی اعوان) و سالارقطب حیدرالمعروف قطب شاہ (قطب شاہی علوی اعوان) ابنان (پسران) عطااللہ بن طاہرغازی بن طیب غازی بن شاہ محمدغازی بن شاہ علی غازی بن محمداصف غازی (محمداسھل) بن عون قطب شاہ غازی (جدامجدقطب شاہی علوی اعوان) بن علی عبد المنان بن حضرت محمدالاکبر (محمدحنفیہ) بن علی بن ابی طالب۔
مختصرتریخ قطب شاہی علوی اعوان قبیلہ
[سودھو]عون قطب شاہ دی اولادکتاب نسب قریش عربی وچ "بنی عون" درج اے۔ ۔ عون قطب شاہ غازی اپنے بھتیجے یحییٰ بن زیدشہیدبن امام زین العابدین دے ہمراہ 126ھ وچ خراسان و غزنی دی طرف ہجرت کر گئے سن ۔ آپ دی قبر آذربایئجان ،تبریز،گیلان وغیرہ وچ ہونا بیان کيتی جاندی اے۔ آپ دی اولاد غزنی وغیرہ وچ آبادہوئی تے بعدماں سبکتگین تے سلطان محمودغزنوی دے نال جہاد ہندماں شامل ہوئے۔ قدیم عربی کتاباں رہتل الانساب تے منتقلۃ الطالبیہ تے المعقبون وغیرہ وچ اس شاخ دا ہندآنے دا ذکرموجوداے۔ قدیم عربی کتاباں نسب قریش،المعقبون، رہتل الانساب،منتقلۃ الطالبیہ، لباب الانساب،بحرالانساب، سفرنامہ ابن بطو طہ،قدیم فارسی کتاباں مہاجران آل ابی طالب، منبع الانساب فارسی ،تریخ فیروز شاہی فارسی ،تریخ بہقی فارسی، مرات مسعودی تے مرات الاسراروغیرہ وچ وی عون قطب شاہ غازی (جدامجدقطب شاہی علوی اعوان) دی اولاد کاذکرموجودہے تے انہاں کتاباں وچ عون قطب شاہ دی اولاد دے شجرات، انہاں کاورودہند،اور سلطان محمودغزنوی دے نال جہاد ہندماں شرکت وغیرہ کاذکرموجودہے جنہاں وچ عون قطب شاہ غازی دے ست پڑپوتے عیسیٰ ،حسین،علی،محمدغازی،احمدغازی، موسیٰ وحسن ابنان علی بن محمد(اسھل/اصف) بن عون قطب شاہ غازی لقب بطل غازی بن علی عبد المنان بن محمدحنفیہ بن علی بن ابی طالب قابل ذک رہیاں۔ ہور"تریخ قطب شاہی علوی اعوان " جو محمدکریم خان اعوان ساکن سنگولہ آزادکشمیراور ملک مشتاق الٰہی اعوان ساکن مردوآل وادی سون سکیسر دی مشترکہ کوششاں اورقدیم ماخذاورحوالے دی روشنی وچ مرتب ہوئی اے تے متعلقہ حوالے دی عکسی نقول وی تریخ ہذاماں دستیاب نيں تریخ قطب شاہی علوی اعوان تے ہور تمام قدیم عربی تے فارسی ماخذکتب پہلی بارادارہ تحقیق الاعوان پاکستان دی ویب سائٹ پردستیاب نيں جواوتھے توں ڈانلوڈ کيتی جاسکدی نيں۔ تے ہندآنے کاثبوت وی مندرجہ بالافارسی تے عربی کتاباں وچ موجود اے۔ رہتل الانساب دے مطابق عیسیٰ،حسین،محمدغازی،احمدغازی وعلی دی اولاد ہندماں آئی اے۔ تے علی،موسیٰ تے حسن دی اولادمصروروم وغیرہ وچ آبادہوئی۔ گمان غالب اے کہ جہادہند دے وقت علی، موسیٰ و حسن دی اولادبھی اپنے دیگربھائیاں دی اولاد دے پاس غزنی وغیرہ وچ برائے جہادآئے ہاں تے بعدماں جہادہندماں شرکت کيتی ہوئے۔
منبع الانساب فارسی (830ہجری)تالیف سید معین الحق جھونسوی اردوترجمہ علامہ ڈاکٹرساحل شاہسرامی علی گڑھ انڈیاکے مطابق شاہ محمدغازی وشاہ احمدغازی پسران شاہ علی غازی بن اصف غازی بن عون عرف قطب شاہ غازی بن علی عبد المنان بن ابوالقاسم امام محمدحنیف بن علی بن ابی طالب سن ۔ شاہ احمدغازی دی اولاد توں سیدحامدخان سبزواری جنہاں دی قبر قلعہ مانک پورماں اے۔ تے سیدسعیدالدین سالارمسعودغازی بن سالارشاہو غازی بن عطااللہ غازی بن طاہرغازی بن طیب غازی بن شاہ محمدغازی بن شاہ علی غازی بن اصف غازی بن عون قطب شاہ غازی (جدامجدقطب شاہی علوی اعوان) بن علی عبد المنان بن محمدالاکبر(محمدحنفیہ) بن علی بن ابی طالب سن ۔ سالارمسعودغازی ،سلطان محمودغزنوی دے بھانجے سن تے انہاں نے سلطان محمودغزنوی دے نال جہاد وچ حصہ لیا تے اکثرسادات اشراف سالارمسعودغازی دے ہمراہ ہندوستان تشریف لائے۔ تے مرات مسعودی فارسی داستان دوم ص73کے مطابق سلطان محمودغزنوی دے امرا وچ سپہ سالارلشکر سالارشاہو(قطب شاہی علوی اعوان) سن تے بوہت سارے وڈے وڈے امیران و ترکان بہادر رشتہ داران سالار شاہو سن ۔ جس جانب وی سلطان محمودغزنی دا لشکرجاتاملک گیرفتح حاصل ہُندی ایہ سب سالارشاہو غازی تے انہاں دے قریبی رشتہ داراں دی کوششاں دا نتیجہ سی۔ ابن بطوطہ نے وی ایہ لکھاہے کہ سالارمسعودغازی نے اس نواح دے اکثرملک فتح کیتے نيں "۔ تریخ فیروزشاہی فارسی جو780 ہجری توں پہلے لکھی گئی وچ لکھاہے کہ"سالارمسعودغازی راکہ از غزاۃ سلطان محمودسبکتگین بود"منبع الانساب فارسی تالف 830ہجری وچ لکھاہے " سیدشاھوغازی اوندہمشیرہ(سترمعلیٰ) سلطان محمود غزنوی کتخدابودندازیک پسربودحضرت سیدسعیدالدین سالارمسعودغازی وایشان سادات علوی اندواز سادات وشرطاندی درہندہمراہ ایشان اآمدہ اند"۔ طبقات اکبری فارسی جو1014ہجری توں پہلے لکھی گئی وچ لکھاہے سالارمسعودشہید دی قبرکی ریارت کيتی جو سلطان محمودغزنوی دے قرابت دار سن ۔ حاشیہ 3 وچ درج اے سالارمسعودغازی برصغیرکے اولین غازی و شہیدہاں "۔ تریخ فرشتہ تالیف1611عیسوی ترجمہ عبد الحی خواجہ ص 441پردرج اے "حضرت مسعودغازی ،سلطان محمودغزنوی دے بھانجے سن تے آل محمودکے عہدحکومت وچ غیر مسلماں دے ہتھوں جام شہادت پیا"۔ مخزن افغانی فارسی 1021ہجری لکھی گئی سلطان محمودغزنوی دے سرداراں دے ناں درج نيں جنہاں وچ ملک سالارشاہو( قطب شاہی علوی اعوان)کاذکر وی اے۔ پشتوڈکشنری ریاض المحبت (1805عیسوی) وچ درج اے "سالارساہوزابل دے سردارتھے تے انہاں دا اک ہی لڑکا(سالارمسعودغازی)پیداہواجس دی قبربہڑائچ وچ اے "۔ سیفنۃ اولیا فارسی تالیف 1067ہجری وچ درج اے "سالارمسعودغازی از سرداران وغازیان لشکرسلطان محمودغزنوی انددراوائل اسنام در ھندوستان فتوحات بسیار نموددہ اندودرجہ شھادت رسیدہ شہادت ایشان در چھارصدنوزدہ ھجری بودہ"۔ تریخ بہقی 470ہجری جلداول ص57پرعلویان دے حوالہ توں درج اے "قاضی رئیس و خطیب ونقب علویان وسالارعلویان وسالارغازیان راخلتھا راست کندہم"۔ قبیلہ دا شجرہ نسب منبع الانساب فارسی تے مرات مسعودی فارسی وچ ایويں درج اے :۔ سالارمسعودغازی(قطب شاہی علوی اعوان) بن سالارشاہو غازی بن عطااللہ غازی بن طاہرغازی بن طیب غازی بن شاہ محمدغازی شاہ علی غازی بن محمداصف غازی بن عون قطب شاہ غازی(جدامجدقطب شاہی علوی اعوان) بن علی عبد المنان بن محمدالاکبر(محمدالحنفیہ) بن علی بن ابی طالب بن ابی طالب۔ مرات مسعودی فارسی 1037ہجری دے مطابق سالارمسعودغازی (قطب شاہی علوی اعوان ) دی شہادت14رجب المرجب 424ہجری کوبہڑائچ ہندوستان وچ ہوئی آپ دا مزارمبارک بہڑائچ وچ مرجع خلائق عام اے۔ برصغیرپاک وہندماں ایہ قبیلہ پنجاب دے علاقے کالاباغ،خوشاب،وادی سون سکیسر،نوشہرہ،چکوال،سرگودھا وغیرہ،خیبرپختون خواہ وچ ہزارہ کشمیرکے علاقے سنگولہ،پونچھ،اوڑی،مظفرآباد وغیرہ تے سندھ تے بلوچستان دے علاوہ جالندھر،امرت سر اورہندوستان وچ آباداے۔ ہندوستان دے اکثرعلاقےآں وچ ایہ قبیلہ علوی کہلاتااے۔
اعوان شخصیتاں
[سودھو]- ملک غلام حبیب اعوان
- کرنل(ر) شبیر اعوان
مآخذ
[سودھو]- کتاب نسب قریش عربی تالیف لابی عبد اللہ المصعب بن عبد اللہ بن المصعب الزبیری (236-156ہجری) صفحہ77،
- تہذیب الانساب ونہایۃ الاعقاب عربی تالیف ابی الحسن محمدبنی ابی جعفر(449ہجری) صفحات273-274،
- منتقلۃ الطالبیہ عربی تالیف الشریف النسابہ ابی اسماعیل ابراہیم بن ناصرابن طباطبا(471ہجری)صفحات 303،331،352،
- مہاجران آل ابی طالب فارسی تالیف الشریف النسابہ ابی اسماعیل ابراہیم بن ناصرابن طباطبا(471ہجری)صفحات 246،255،332،
- لباب الانساب والالقاب والاعقاب عربی (565ہجری) تالیف ابی الحسن بن ابی القاسم صفحہ 727،
- منبع الانساب فارسی تالیف السیدمعین الحق جھونسوی (830ہجری) صفحات103-104،
- مرات مسعودی فارسی تالیف عبد الرحمن چشتی (1014ہجری تا1037)ص 7،
- مرات الاسرار فارسی تالیف عبد الرحمن چشتی (1045-1065ہجری) ص142،
- تاریخ بحرالجمان تالیف سیدمحبوب شاہ داتا (1332ہجری)،
- تحقیق الاعوان تالیف ایم خواص خان گولڑہ اعوان (1966) ص 156،
- تاریخ الاعوان تالیف ملک شیرمحمداعوان آف کالاباغ،
- تذکرۃ الاعوان تالیف ملک شیرمحمداعوان آف کالاباغ ،
- تاریخ علوی اعوان تالیف محبت حسین اعوان ایڈیشن 1999ص 347و752،
- حقیقت الاعوان تالیف صوبیدارمحمدرفیق اعوان چکوال،
- تحقیق الانساب جلداول تالیف محمدکریم خان اعوان،
- تحقیق الانساب جلد دوم ص 224،
- تاریخ قطب شاہی علوی اعوان تالیف محمدکریم خان اعوان سنگولہ راولاکوٹ آزادکشمیروملک مشتاق الہی اعوان مردوآل وادی سون سکیسر ص 6،
- مختصرتریخ علوی اعوان معہ ڈائریکٹری ص 4
- ،144) Glossery of Tribe vol.2, page 26,
- The Punjab Chiefs Revised Edition by W.L.Conran & H.D.Craik vol.-2,page 292,
- Punjab Cast by Sir Denzil Ibbetson ch-iv,page 389
- اعوان قبیلہ تعارف یوسف جبریل
- حقیقت الاعوان جلد اول صوبیدار(ر) محمد رفیق علوی ص2
باہرلے جوڑ
[سودھو]- دیکھوArchived 2017-04-21 at the وے بیک مشین