Powōdź tysiōnclyciŏ
 |
Ślabikŏrzowe abecadło Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim. |
Powōdź tysiōnclyciŏ (pol. Powódź tysiąclecia, miym. Jahrtausendflut)[1][2] to je miano lŏ powodzi, co zaloła Postrzodkowõ Ojropã we lipniu 1997 roku. Tykła ôna Czechy, Polskã, Niymce, Słowacyjõ a Austryjõ (tyż Gōrny a Dolny Ślōnsk). Zginyło we ônyj 114 ôsōb, a zrobiyła szkody na 4,5 milijardu dolarōw amerykōńskich.
Miano
[edytuj | edytuj zdrzōdło]We ynglandzkij literaturze powōdź ta mianowanŏ je „strzodkowoojropejskŏ powōdź 1997” (yngl. 1997 Central European flood), pōniywŏż tykła ôna bezma wszyjske krŏje Postrzodkowyj Ojropy. We Polsce a Niymcach funkcjōniyruje ôkryślynie „powōdź tysiōnclyciŏ” (pol. powódź tysiąclecia, miym. Jahrtausendflut), nale ekstra Niymce używajōm tyż miana „ôderskŏ powōdź” (miym. Oderhochwasser), skirz tego iże we niymieckij perspektywie tykła ôna ino Ôdrã. W Czechach gŏdajōm „morawske powodzie” (czes. moravské povodně).
Prziczyny
[edytuj | edytuj zdrzōdło]W połedniowo-zachodnij Polsce a pōłnocno-weschodnich Czechach wystōmpiyły dwa ôkresy wystrych ôpadōw, piyrszy ôd 3 do 10 lipnia, drugi ôd 17 do 22 lipnia[1]. Na przestrzyństwie, kaj wystōmpiyła powōdź (ôd Polski do Austryje) w czasie pŏru dni śleciała miesiyncznŏ wielość ôpadōw, a na bergach nawet dwumiesiyncznŏ[3].
Zalōnia
[edytuj | edytuj zdrzōdło]
Potop napoczōn sie 5 lipnia w Czechach, a 6 lipnia rozniosła sie na Polskã. Tedy poziōm wody dźwigoł sie nawet ô sztyry metry na pōł dnia[1]. Piyrszymi zalōnymi polskimi miastami bōły Prudnik i Guchołazy we Gōrnym Ślōnsku. Niyskorniyjszego dnia nawiydziōł ône prymier Włodzimierz Cimoszewicz. Ze Prudnika a bliskich dziedzin ewakuowane bōły 192 ôsoby[4]. Powōdź wartko rozniosła sie ôd Chałupek po Racibōrz. We Kłodzku zawaliyło sie pŏrã na kelaset lŏt starych kamynic. 8 lipnia woda dotrzała do Krapkowicōw. We drugij etapie wela ôd powodzi spłynyła bez Ôdrã a po drōdze zatopiyła place we ôkolicy. Zajta ôd Ôpola na lewym kraju ôstała zalōnŏ 10 lipnia, Wrŏcłōw a Rybnik 12 lipnia, a dalij Gogōw. Wody zwolniyły, kej dotrzały do polsko-niymieckij granice, co dało wiyncyj czasu na rychtowanie, tōż szkody bōły fest myńsze[1].
Prezydynt Aleksander Kwaśniewski ôgłosiōł we Polsce na jedyn dziyń żałobã nacyjnõ 18 lipnia[5].
Przipisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Zbigniew W. Kundzewicz, Summer 1997 Flood in Poland in Perspective [w:] O.F. Vasiliev i inni, Extreme Hydrological Events: New Concepts for Security, „NATO Science Series: IV”, 78, Springer Science & Business Media, 2007, s. 98, ISBN 978-1-4020-5740-3.
- ↑ Martin Doring, The Politics of Nature: Constructing the German Reunification during the Great Odra Flood 1997 [w:] Riyan J.G. van den Born, W.T. de Groot, Rob H.J. Lenders, Visions of Nature: A Scientific Exploration of People's Implicit Philosophies Regarding Nature in Germany, the Netherlands and the United Kingdom, „Kultur: Forschung und Wissenschaft Series”, 4, LIT Verlag Münster, 2006, s. 155, ISBN 978-3-8258-9008-7.
- ↑ Dorzecze Odry Powódź 1997, Wrocław: Międzynarodowa Komisja Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem, 1999, s. 8–13, ISBN 83-916202-6-3.
- ↑ Andrzej Dereń, Dwa i pół tysiąca poszkodowanych, Wielka powódź '97, „Tygodnik Prudnicki”, 27 (861), 4 lipca 2007, s. 12.
- ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 lipca 1997 r. w sprawie opuszczenia flagi państwowej Rzeczypospolitej Polskiej