Estatubatuar ingeles: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t r2.7.3) (Bot: Modificando az:Amerika ingiliscəsi por az:Amerikan ingiliscəsi |
No edit summary |
||
| (11 erabiltzailek tartean egindako 15 berrikusketa ez dira erakusten) | |||
1. lerroa:
{{Hizkuntza infotaula| mapa =English_USC2000_PHS.svg| maparen testua =Ingelesaren nagusitasuna Estatu Batuetan.}}
'''
''Amerikar ingelesa'' ere deitzen zaio (estatubatuarrek darabilten ''{{lang|en|American English}}'' izenaren hitzez hitzeko itzulpena), baina nahasgarria da, ez duelako barne hartzen [[Belize]]ko ingelesa, [[Jamaika]]koa, [[Kanada]]koa...
▲'''Amerikar ingelesa''' ([[ingeles]]ez ''American English'') [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetan]] [[ingeles]]ak duen [[dialekto]] eta [[ahoskera|ahoskeren]] multzoa da. Munduan ama hizkuntza ingeles dutenen bi herenak Estatu Batuetan jaioak dira<ref>{{Erreferentzia|abizena=Crystal|izena=David|urtea=1997|izenburua=English as a Global Language|lekua=Cambridge|argitaletxea=Cambridge University Press|isbn= 0-521-53032-6}}</ref>. [[Kanada]]ko aldaerak oso antzekoak dira.
▲Ingelesaren erabilera [[Ameriketako europar kolonizazioa|britainiar kolonizazioaren garaian]] hasi zen. Lehendabiziko ingelesezko hiztunak ziren kolonoak [[XVII. mendea]]n ailegatu ziren [[Ipar Amerika]]ra, noiz [[nederlandera]], [[frantses]], [[gaztelania]], [[alemanera]], [[suediera]], [[scotsera]], [[galesera]], [[Irlandako gaelera]], [[Eskoziako gaelera]] eta [[finlandiera]]zko hiztunak zeudenean (baita [[amerindiar]]rak ere noski).
== Fonologia ==
Era askotan, [[Ingalaterra]]koarekin alderatuta, Estatu Batuetako [[fonologia]] kontserbadoreagoa da<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Trudgill |izena1= Peter |abizena2= Jean |izena2= Hannah |urtea= 2002 |izenburua= International English: A Guide to the Varieties of Standard English |lekua= Londres| argitaletxea= Arnold |isbn= 0-340-80834-9 |orrialdea= 2}}</ref>. Ekialdeko kostaldeko aldaerek (adibidez, [[Ingalaterra Berria]] edo [[New York]]ekoek) Ingalaterrako goi
== Ortografia ==
[[1828]]an, [[Noah Webster]]rek bere erabilera-hiztegia argitaratu zuenean, ingelesezko ortografia berritzeko aholkuak eman zituen. Nahiz eta [[estatubatuar]]ra izan, [[Europa]]n baino ez zituzten bere aholkuak jarraitu eta, beraz, britainiar eta estatubatuar ingelesen artean aldeak daude. Hona hemen adibide batzuk:
{| class="taulapolita"
15 ⟶ 17 lerroa:
! Estatubatuarra
|-
| -re (''centre'', ''theatre''...)
| -er (''center'', ''theater''...)
|-
| -ise (''realise''...)
| -ize (''realize''...)
|-
| -ogue (''dialogue'', ''analogue''...)
| -og (''dialog'', ''analog''...)
|-
| -our (''colour'', ''favour'', ''labour''...)
| -or (''color'', ''favor'', ''labor''...)
|-
| -ce [izenak] -se [aditzak] (''practice'' / ''to practise'')
| -ce/-se [biak] (''license'' / ''to license'', ''practice'' / ''to practice'')
|-
|''sceptical''
|''skeptical''
|-
|''jewellery''
|''jewelry''
|-
|''mad''
|''crazy''
|-
|''skilful'' (
|''skillful''
|-
|''pavement''
|''sidewalk''
|-
|''angry''
|''mad''
|}
== Hiztegia ==
Estatu Batuek ingelesezko lexikoari milaka hitz, esanahi eta esaldi eman dizkiote: batzuk mantendu dira eta beste batzuk, galdu. Bertoko [[amerindiar]] hizkuntzek zenbait hitz eman zizkien: ''opossum, raccoon'' ([[mapatxe]]a), ''squash'' ([[kuia]]) edo ''moose'' ([[altze]]a).
Hitz batzuk ere
▲Bertoko [[amerindiar]] hizkuntzek zenbait hitz eman zizkien: ''opossum, raccoon'' ([[mapatxe]]a), ''squash'' ([[kuia]]) edo ''moose'' ([[altze]]a). Beste kolonoen hizkuntzetatik ere zenbait hitz hartu zituzten: [[nederlandera]]zko ''cookie'' ([[galleta]]), [[frantses]]ezko ''levee'' edo [[gaztelania]]zko ''barbecue'' ([[barbakoa]]) eta ''stevedore'' ([[zamaketari]]a).
Badaude Estatu Batuetan oraindik erabiltzen
▲Hitz batzuk ere zerotik sortu zituzten: ''[[O.K.]]'' (ados), ''belittle'' (mespretxatu), ''blizzard'' ([[elur-ekaitza]] handia) edo ''teenager'' ([[nerabe]]a).
▲Badaude Estatu Batuetan oraindik erabiltzen dituzten eta beste lekuetan jadanik desagertu diren hitz batzuk: ''fall'' ([[udazken]]a), ''gotten'' (lortuta) edo ''creek'' ([[erreka]]) adibidez.
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ingelesaren dialektoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako hizkuntzak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako ingelesa]]
| |||