داڕێژە:گح/2022/44
نیترۆژەن (ب فرانسی: نترۆگèنە)، ب یەونانیا کەڤن: ἀζωτικός، لات. ازōتکóس "بێ ژیان")ئە لەمەنتەکە کو جارا یەکەم د سالا 1772ان دە ژئا لییێ بژیشکێ سکۆتلاندی دانەل روتهەرفۆرد ڤە هاتیە کفشکرنئوو ئی زۆلەکرن. دەما کو هاتە تەسبیتکرن کو نیترۆژەن دئا سیدا نیتریکئوو نیتراتان دە هەیە، ناڤێ نیترۆژەنێ د سالا 1790ان دە ژئا لیێ کیمیازانێ فرانسی ژەان-ئانتۆنە-جلاودە جهاپتال ڤە هاتە پێشنیار کرن. نیترۆژەن نەمەتالئە ئوو ئە ندامێ هەری سڤکئێ کۆما 15 یا تابلۆیا پەرییۆدیکئە کو ب گەلەمپەری ژێ رە پنکتۆژەن تێ گۆتن.ئە ڤئە لەمەنت د گەردوونێ دە هێمانەک هەڤپارئە کو ب پربوونا تەڤاهی د رێیا شیرێئوو سیستەما رۆژێ دە د رێزا هەفتەمین دە تێ تەخمین کرن. د گەرماهیئوو زەختا ستاندارد دە، دوئا تۆمێنئە لەمەنتێ ب هەڤ ڤە گرێددنئوو ن2، گازەک داتۆمی یا بێ رەنگئوو بێهن چێدکن. ن2 ب قاسی ژ سەدی 78 اتمۆسفەرا جیهانێ پێک تینەئوو ئە ڤ یەک نیترۆژەنێ دکە هێمانا هەری زێدە یا نەهەڤگرتی. (زێدەتر...)