Języki austronezyjskie
Języki austronezyjskie – rodzina języków, którymi posługuje się ok. 250 mln rdzennych mieszkańców wysp Oceanii i Azji Południowo-Wschodniej.
Klasyfikacja języków austronezyjskich
Według aktualnie obowiązującej klasyfikacji, języki austronezyjskie dzielą się na następujące grupy:
- atajalskie
- bunuńskie
- wschodnio-tajwańskie (wschodnio-formozańskie)
- centralne
- północne
- południowo-zachodnie
- formozańskie (paiwańskie)
- północno-zachodnie tajwańskie (północno-zachodnie formozańskie)
- paiwańskie
- puyuma
- rukai
- tsou
- niesklasyfikowane
- języki Zachodnich Równin (Western Plains)
- centralne
Języki należące do wszystkich powyższych grup, z wyjątkiem malajsko-polinezyjskich, używane są jedynie na Tajwanie. Z tego względu często określa się je zbiorczą nazwą języki tajwańskie, chociaż są one między sobą bardziej zróżnicowane, niż ponad tysiąc języków należących do grupy malajsko-polinezyjskiej, używanych na ogromnych obszarach Oceanu Spokojnego i Indyjskiego. To większe zróżnicowanie wśród języków tajwańskich niż pomiędzy resztą języków austronezyjskich sugeruje pochodzenie całej rodziny języków właśnie z Tajwanu.
Porównanie słownictwa
Tabelka porównująca 12 popularnych słów 14 języków austronezyjskich (11 z Filipin, 2 z Indonezji, 1 z Hawajów).
| jeden | dwa | trzy | cztery | osoba | dom | pies | kokos | dzień | nowy | my | co | ogień | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| tagalog | isa | dalawa | tatlo | apat | tao | bahay | aso | niyog | araw | bago | tayo | ano | |
| bikol | saro | duwa | tulo | apat | tawo | harong | ayam | niyog | aldaw | ba-go | kita | ano | |
| cebuański | usa | duha | tulo | upat | tawo | balay | iro | lubi | adlaw | bag-o | kita | unsa | |
| warajski | usa | duha | tulo | upat | tawo | balay | ayam | lubi | adlaw | bag-o | kita | ano | |
| tausug | hambuuk | duwa | tu | upat | tau | bay | iru' | niyug | adlaw | ba-gu | kitaniyu | unu | |
| kinaray-a | sara | darwa | tatlo | apat | taho | balay | ayam | niyog | adlaw | bag-o | kita, taten | ano | |
| pampango | metung | adwa | atlu | apat | tau | bale | asu | ngungut | aldo | bayu | ikatamu | nanu | |
| pangasino | sakey | duara | talora | apatira | too | abong | aso | niyog | agew | balo | sikatayo | anto | |
| iloko | maysa | dua | tallo | uppat | tao | balay | aso | niog | aldaw | baro | datayo | ania | |
| ivatan | asa | dadowa | tatdo | apat | tao | vahay | chito | niyoy | araw | va-yo | yaten | ango | |
| ibanag | tadday | dua | tallu | appa' | tolay | balay | kitu | niuk | aggaw | bagu | sittam | anni | |
| gaddang | antet | addwa | tallo | appat | tolay | balay | atu | ayog | aw | bawu | ikkanetem | sanenay | |
| tboli | sotu | lewu | tlu | fat | tau | gunu | ohu | lefo | kdaw | lomi | tekuy | tedu | |
| indonezyjski | satu | dua | tiga | empat | orang | rumah/balai | anjing | kelapa/nyiur | hari | baru | kita | apa/anu | api |
| jawajski | siji | loro | telu | papat | wong | omah/bale | asu | klopo | dino | anyar | kito | opo/anu | api |
| hawajski | ʻekahi | ʻelua | ʻekolu | ʻehā | kanaka | hale | ʻīlio | niu | ao | hou | kākou | aha | ahi |
Zobacz też
Bibliografia
- Majewicz, Alfred F., Języki świata i ich klasyfikowanie, PWN, Warszawa, 1989, ISBN 83-01-08163-5 (starsza klasyfikacja języków austronezyjskich)
- Fay Wouk and Malcolm Ross (ed.), The history and typology of western Austronesian voice systems. Australian National University, 2002.
- Ewa Zajdler: Niechińskie języki Tajwanu. Warszawa: Dialog, 2000 ISBN 83-88238-44-2.
- Huptyś, Szymon, Języki antypodów. Współczesny stan badań nad językami papuaskimi i austronezyjskimi, Wydawnictwo UJ, Kraków, 2014, ISBN 978-83-233-3778-2