De Horst (Echt)

De Horst
	De Horst in 1828, met links het omgrachte kasteel
Locatie	Echt
Gebouwd in	14e eeuw
Gesloopt in	eerste helft 19e eeuw
Monumentale status	rijksmonument
Monumentnummer	14262
Bijzonderheden	de kasteelboerderij uit 1801 is een rijksmonument
	Boerderij De Horst in 2012

De Horst is de naam van een monumentale boerderij en een voormalig kasteel ten zuiden van het Nederlandse dorp Echt, provincie Limburg.

Geschiedenis

Aan de rand van het moerasgebied De Doort werden in de middeleeuwen op een hoger gelegen locatie (een zogenaamde horst) het hof en het kasteel De Horst gebouwd. Het kasteel lag langs een rivierbedding, waardoor de slotgracht van water voorzien kon worden. De hof was een boerderij en lag even verderop.

De oudste vermelding van De Horst dateert uit 1449: Diederik van der Horst werd met ‘den Hoff ter Horst’ beleend na het overlijden van zijn vader. De Horst was toen een leen van het hertogdom Gelre. Zelf overleed Diederik in 1457. Zijn kinderen waren nog minderjarig, dus het duurde tot 1474 voordat zijn zoon Lodewijk met De Horst werd beleend.

De Horst lag in het grensgebied van Gelre en het hertogdom Gulik. Zowel de hertog van Gulik als keizer Maximiliaan hebben De Horst in de 15e en 16e eeuw enkele malen geplunderd en in brand gestoken.

De familie Van der Horst bleef tot 1642 in bezit van het kasteel. In dat jaar trouwde Elisabeth van der Horst met Franz Heinrich von Spee. Toen hun dochter Anna twintig jaar later huwde met Hans Willem von Holthausen, kwam De Horst terecht bij zijn familie. Zij zouden tot in de 19e eeuw eigenaar van het kasteel blijven en waren in 1801 verantwoordelijk voor de bouw van de huidige boerderij. Nadat Justinus Emmanuel von Holthausen in 1839 was overleden, kwam het goed in handen van de advocaat Van Malbracht. Hij zal de laatste resten van het kasteel hebben afgebroken.

Begin 20e eeuw kwam De Horst in eigendom van de familie Geradts. Zij woonden niet zelf op het goed, maar verpachtten het aan de familie Peeters. De boerderij De Horst was tijdens de Tweede Wereldoorlog een onderduikadres voor geallieerde piloten.

In 1973 kocht de familie Peeters de boerderij aan. Hun erfgenamen verkochten het goed weer in 1994.

Beschrijving

Het is niet bekend hoe het middeleeuwse kasteel De Horst er heeft uit gezien. Het is vermoedelijk in de 14e eeuw gebouwd, maar of het toen ook al een verdedigbaar bouwwerk was, is niet duidelijk. Gezien de ligging in een grensgebied en het feit dat adellijke families op het goed woonden, is het wel aannemelijk dat er al vroeg sprake was van een verdedigbaar huis.

Kaarten uit de 19e eeuw laten zien dat het omgrachte kasteel De Horst bestond uit een aantal gebouwen rondom een binnenplaats, waarvan het zuidoostelijke gebouw het eigenlijke woonhuis betrof. Aan de oostzijde was de toegang tot het kasteel gesitueerd, die via een oprijlaan met tamme kastanjes werd bereikt. Het complex had een afmeting van circa 65 bij 70 meter. Buiten het kasteel lagen een rechthoekige, in vakken verdeelde tuin en een boomgaard met tamme kastanjes. Een deel van de kasteelgebouwen lijkt tussen 1815 en 1828 te zijn afgebroken, terwijl de in 1801 gebouwde boerderij in die periode juist werd uitgebreid.

Op een kaart uit 1843 is te zien dat het kasteel in de tussenliggende jaren moet zijn afgebroken. Op de plek van de voormalige kasteellocatie is in 1865 een spoorlijn aangelegd.

Boerderij

De huidige boerderij De Horst is in 1801 aan de oostzijde van het kasteel gebouwd door de familie Von Holthausen. Aanvankelijk bestond het uit een woonhuis met twee haaks geplaatste bedrijfsgedeeltes. Met de toevoeging van extra bouwdelen tussen 1815 en 1828 ontstond er een gesloten hoeve. In de jaren 70 van de 20e eeuw werden de dienstgebouwen gemoderniseerd. De boerderij is een rijksmonument. De oprijlaan wordt geflankeerd door tamme kastanjes.^[1]

Bronnen, noten en/of referenties

Wim Hupperetz, Ben Olde Meierink en Ronald Rommes (2005). Kastelen in Limburg. Matrijs, Utrecht, "Echt-Susteren", pp. 266-267.
De Horst, Kastelenlexicon