Konstal N: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
→top: porządki z Szablon:Tramwaj infobox przy użyciu AWB |
Nie podano opisu zmian |
||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
|grafika = Konstal N Gdańsk.jpg |
|grafika = Konstal N Gdańsk.jpg |
||
|opis = Odrestaurowany tramwaj typu N w Gdańsku, 2006 |
|opis = Odrestaurowany tramwaj typu N w Gdańsku, 2006 |
||
|liczba członów = |
|liczba członów =1 |
||
|długość = 10 400 |
|długość = 10 400 |
||
|szerokość = 2160 |
|szerokość = 2160 |
||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
|liczba silników = 2 |
|liczba silników = 2 |
||
|moc silników = 60 |
|moc silników = 60 |
||
|v.max = |
|v.max =35 |
||
|commons = Category:Konstal N |
|commons = Category:Konstal N |
||
}} |
}} |
||
Wersja z 09:58, 19 mar 2017
| |
| Kraj produkcji |
{{{państwo}}} |
|---|---|
| Dane techniczne | |
| Liczba członów |
1 |
| Długość |
10 400 |
| Szerokość |
2160 |
| Wysokość |
3300 |
| Masa |
13 500 |
| Moc silników |
60 |
| Prędkość maksymalna |
35 |
N – tramwaj wytwarzany w latach 1948-1956 przez zakłady Konstal w Chorzowie, Stocznię Gdańską nr 3 i Sanocką Fabrykę Wagonów "Sanowag". Wersja wąskotorowa 2N produkowana była w latach 1950-1956. Wersje doczepne (wagony bez silnika) oznaczane są ND lub 2ND. N to pierwszy tramwaj wyprodukowany w Polsce po II wojnie światowej[1].
Konstrukcja
N to dwukierunkowy, dwustronny, jednoczłonowy wagon silnikowy, wyposażony w czworo jednoczęściowych, odsuwanych drzwi.
W powojennej Polsce wiele miast borykało się ze znacznymi brakami taborowymi i w związku z tym niezbędne było opracowanie tramwaju o prostej konstrukcji i łatwym montażu. Postanowiono więc skopiować konstrukcję niemieckiego wagonu Kriegsstraßenbahnwagen (KSW), opracowanego na potrzeby wojenne. Ze względu na brak silników trakcyjnych pierwsze z taśm montażowych zjechały wagony doczepne ND przeznaczone dla Górnego Śląska[1].
Kolejną wersją był tramwaj 4N[2].
Sterowanie
Wagon posiada sterowanie wyłącznie ręczne za pomocą nastawnika. W nastawniku znajduje się obracany korbą motorniczego wał kułakowy który zwierając poszczególne oporniki rozruchowe reguluje prąd rozruchu i tym samym przyśpieszenie wagonu. Nastawnik posiada 23 pozycje rozruchowe jazdy. Pozycje 1-13 są pozycjami oporowymi przy szeregowym połączeniu silników, pozycje 15-22 są pozycjami oporowymi przy połączeniu równoległym silników. Pozycje 14 i 23 są pozycjami bezoporowymi- kolejno z szeregowym i równoległym połączeniu silników trakcyjnych. Jazda na nich może trwać dowolnie długo. Przy poz. 13 maksymalna prędkość wagonu to 35 km/h, przy poz. 23 – 55 km/h. Silniki trakcyjne LT-31 o mocy 60 kW każdy. Wagon posiada 16 pozycji hamowania elektrodynamicznego. Podczas hamowania elektrodynamicznego (służbowego) z silnikami trakcyjnymi łączy się oporniki rozruchowe w których na ciepło zostaje zamieniona SEM powstająca na zaciskach silników trakcyjnych. Tempo przestawienia korby nastawnika na następne pozycje jest związane z szybkością przyśpieszania/hamowania wagonu. Ponieważ przy niskich prędkościach jazdy hamulec elektrodynamiczny jest mało skuteczny- do dohamowania wagonu używa się hamulca ręcznego (klockowego). Hamulec ten zapewnia też utrzymanie wagonu na postoju w miejscu spadku. W wagonie doczepnym układ hamulcowy uruchamiany jest za pomocą elektromagnesu, przez który przepływa prąd wytwarzany w silnikach trakcyjnych wagonu silnikowego. Elektromagnes przyciąga zworę połączoną z główną dźwignią układu hamulcowego. Dźwignia ta jest połączona z układem klocków które dociskane do kół powodują hamowanie. Wagony typu N nie były fabrycznie wyposażane w hamulec szynowy. Wiele egzemplarzy wagonów N miało ten hamulec zainstalowany dla skrócenia drogi hamowania awaryjnego. Był on włączany na ostatnich pozycjach hamowania nastawnika, jak i odrębnym wyłącznikiem. Hamulce montowano parami zawsze między osiami wozu[3].
Wersje
Normalnotorowa wersja N produkowana była w trzech odmianach różniących się układem hamulcowym oraz szczegółami budowy. Tramwaje wytwarzane były w Chorzowskiej Wytwórni Konstrukcji Stalowych "KONSTAL", ale wiele elementów powstawało w innych zakładach, m.in. w Fabryce Rohn-Zieliński w Żychlinie produkowano silniki trakcyjne, w Państwowej Fabryce Aparatów Elektrycznych w Łodzi wytwarzano nastawniki, automaty, solenoidy i opory rozruchowe, a w pewnym okresie produkcję silników prowadziły wrocławskie zakłady Dolmel[4].
Tramwajów silnikowych N wyprodukowano łącznie 516 sztuk[5]. Wersja N1, produkowana w zakładach Konstal w latach 1949-1950 była w zasadzie kopią wagonu KSW (dokonano m.in. uproszczenia układu elektrycznego), choć również zawierała elementy rozwojowe – jak niewielkie uchylne okna. W wersjach N2 (produkowana w Konstalu w latach 1950-1952 i w Stoczni Gdańskiej w latach 1950-1951) i N3 (Konstal 1952-1956) systematycznie stosowano rozmaite ulepszenia, między innymi układu hamulcowego, wprowadzenie otwieranych okien i zwiększano udział krajowych podzespołów.
Produkcję normalnotorowych wagonów doczepnych ND1 prowadzono w Konstalu w latach 1948-1950 i w Sanoku w latach 1949-1951. Wersja ND2 produkowana była w Konstalu w latach 1950-1953 i w Sanoku w latach 1951-1952. Odmiana ND3 produkowana była już wyłącznie przez zakłady Konstal w latach 1953-1956. Ogółem taśmy produkcyjne opuściło około 642 wagonów doczepnych ND.
Wersja wąskotorowa wagonu silnikowego 2N1 produkowana była w Stoczni Gdańskiej w latach 1950-1951 w liczbie 50 sztuk. Kolejną wersję 2N2 budowały już zakłady Konstal i w latach 1952-1956 wyprodukowały 148 sztuk tych wagonów. Wersja doczepna 2ND została wyprodukowana w roku 1955 w liczbie 15 sztuk.
Większość użytkowników (jak np. na Górnym Śląsku) nie stosowała powszechnie wyróżników liczbowych, w dokumentacji oznaczając wagony jako jednakowy typ N.
Eksploatacja
Tramwaje normalnotorowe typu N eksploatowane były przez większość polskich miast posiadających wówczas komunikację tramwajową: Gdańsk, Gorzów Wlkp.,Sopot, GOP, Kraków, Poznań, Szczecin, Warszawa, Wrocław, zaś wersje wąskotorowe używane były m.in. w Bielsku-Białej, Bydgoszczy, Grudziądzu, Elblągu, Inowrocławiu, Jeleniej Górze, Legnicy, Łodzi i sąsiadujących miejscowościach, Olsztynie, Słupsku, Toruniu i Wałbrzychu. Przez cały okres eksploatacji poddawane one były różnym ulepszeniom i modernizacjom.
Do dziś 2 egzemplarze eksploatowane są liniowo w Bytomiu, gdzie obsługują jednotorowy odcinek linii 38 bez pętli końcowej na ulicy Piekarskiej. Są to wagony 954 z 1949 i 1118 z 1951 roku[6].
W pozostałych miastach wagony N używane są w charakterze wozów technicznych, a część miast podjęła się remontów tych wagonów i obecnie zasilają one zbiory taboru historycznego (w tym jedyny w pełni oryginalny wagon ND numer 538 w Krakowie).
Tramwaje typu N są najdłużej eksploatowanymi tramwajami w Polsce po II wojnie światowej[7]
- Tramwaj typu N
-
Kursujący liniowo do dziś w Bytomiu na linii nr 38, wagon nr 954 z 1949, 2006
-
Zabytkowy silnikowy wóz N wraz z doczepą 4ND1 w Katowicach, 2008
-
Zabytkowy 4N w Krakowie, 2010
-
Pulpit motorniczego
Zobacz też
- ↑ a b Arkadiusz Lubka, Marcin Stiasny: Atlas tramwajów. Poznań: Poznański Klub Modelarzy Kolejowych, 2004, s. 157. ISBN 83-920757-0-6.
- ↑ Arkadiusz Lubka, Marcin Stiasny: Atlas tramwajów. Poznań: Poznański Klub Modelarzy Kolejowych, 2004, s. 159. ISBN 83-920757-0-6.
- ↑ Daniel Obrębski, Bogusław Rej, Andrzej Winiarski, Bohdan Zuń. Podręcznik motorniczego tramwajowego. MHWiU Warszawa, 1972 r.
- ↑ Tramwaje rodziny N. Wagon typu N. Encyklopedia Krakowskiej Komunikacji. [dostęp 2012-12-19]. (pol.).
- ↑ Typy polskich tramwajów po 1945. [dostęp 2012-12-19]. (pol.).
- ↑ Paweł Korcz: 38 Bytom kościół św. Trójcy - Bytom Powstańców Śl., "Świat Kolei" nr 2/2011, ss.48-51 (informacja na 2011 rok)
- ↑ Po Bytomiu jeżdżą 2 tramwaje typu N z 1949 i z 1951 roku na stałej linii 38.
| Tramwaje |
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Wagony metra |
| ||||||||||
| Lokomotywy kopalniane |
| ||||||||||
| Wagony towarowe |
|
