Konstal N

N

Kraj produkcji	{{{państwo}}}
Dane techniczne
Długość	10 400
Szerokość	2160
Wysokość	3300
Masa	13 500

{{Tramwaj infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | lata produkcji = | opis grafiki = | liczba członów = | wysokość podłogi = | napięcie zasilania = | przyspieszenie = | rozstaw szyn = | typ silników = | układ osi = | alt grafiki = | liczba miejsc ogółem = | państwo = | moc silników = | producent = | liczba miejsc siedzących = | premiera = | miejsce produkcji = | niskopodłogowość = | rozstaw osi = | średnica kół = Nieznane pola: "siedzące", "rozstaw w", "rozstaw o", "człony", "% niskiej", "wys. podł.", "opis", "miasta", "stojące", "moc" oraz "ilość".

N – tramwaj wytwarzany w latach 1948-1956 przez zakłady Konstal w Chorzowie, Stocznię Gdańską nr 3 i Sanocką Fabrykę Wagonów "Sanowag". Wersja wąskotorowa 2N produkowana była w latach 1950-1956. Wersje doczepne (wagony bez silnika) oznaczane są ND lub 2ND. N to pierwszy tramwaj wyprodukowany w Polsce po II wojnie światowej.

Konstrukcja

N to dwukierunkowy, dwustronny, jednoczłonowy wagon silnikowy, wyposażony w czworo jednoczęściowych, odsuwanych drzwi.

W powojennej Polsce wiele miast borykało się ze znacznymi brakami taborowymi i w związku z tym niezbędne było opracowanie tramwaju o prostej konstrukcji i łatwym montażu. Postanowiono więc skopiować konstrukcję niemieckiego wagonu Kriegsstraßenbahnwagen (KSW), opracowanego na potrzeby wojenne. Ze względu na brak silników trakcyjnych pierwsze z taśm montażowych zjechały wagony doczepne ND przeznaczone dla Górnego Śląska.

Kolejną wersją był tramwaj 4N.

Wersje

Normalnotorowa wersja N produkowana była w trzech odmianach różniących się układem hamulcowym oraz szczegółami budowy. Tramwaje wytwarzane były nominalnie w Chorzowskiej Wytwórni Konstrukcji Stalowych "KONSTAL", ale wiele elementów powstawało w innych zakładach, m.in. w Fabryce Rohn-Zieliński w Żychlinie produkowano silniki trakcyjne, w Państwowej Fabryce Aparatów Elektrycznych w Łodzi wytwarzano nastawniki, automaty, solenoidy i opory rozruchowe, a w pewnym okresie produkcję silników prowadziły wrocławskie zakłady Dolmel.

Tramwajów silnikowych N wyprodukowano łącznie 516 sztuk. Wersja N1, produkowana w zakładach Konstal w latach 1949-1950 była w zasadzie kopią wagonu KSW (m.in. uproszczenia układu elektrycznego), choć również zawierała elementy rozwojowe – jak niewielkie uchylne okna. W wersjach N2 (produkowana w Konstalu w latach 1950-1952 i w Stoczni Gdańskiej w latach 1950-1951) i N3 (Konstal 1952-1956) systematycznie stosowano rozmaite ulepszenia, między innymi układu hamulcowego, wprowadzenie otwieranych okien i większego udziału krajowych podzespołów.

Wnętrze wagonu N

Produkcję normalnotorowych wagonów doczepnych ND1 prowadzono w Konstalu w latach 1948-1950 i w Sanoku w latach 1949-1951. Wersja ND2 produkowana była w Konstalu w latach 1950-1953 i w Sanoku w latach 1951-1952. Odmiana ND3 produkowana była już wyłącznie przez zakłady Konstal w latach 1953-1956. Ogółem taśmy produkcyjne opuściło około 642 wagonów doczepnych ND.

Wersja wąskotorowa wagonu silnikowego 2N1 produkowana była w Stoczni Gdańskiej w latach 1950-1951 w liczbie 50 sztuk. Kolejną wersję 2N2 budowały już zakłady Konstal i w latach 1952-1956 wyprodukowały 148 sztuk tych wagonów. Wersja doczepna 2ND została wyprodukowana w roku 1955 w liczbie 15 sztuk.

Większość użytkowników (jak np. na Górnym Śląsku) nie stosowała powszechnie wyróżników liczbowych, w dokumentacji oznaczając wagony jako jednakowy typ N.

Eksploatacja

Tramwaje normalnotorowe typu N eksploatowane były przez większość polskich miast posiadających wówczas komunikację tramwajową: Gdańsk, Gorzów Wlkp.,Sopot, GOP, Kraków, Poznań, Szczecin, Warszawa, Wrocław, zaś wersje wąskotorowe używane były m.in. w Bielsku-Białej, Bydgoszczy, Grudziądzu, Elblągu, Inowrocławiu, Jeleniej Górze, Legnicy, Łodzi i sąsiadujących miejscowościach, Olsztynie, Słupsku, Toruniu i Wałbrzychu. Przez cały okres eksploatacji poddawane one były różnym ulepszeniom i modernizacjom.

Do dziś 2 egzemplarze eksploatowane są liniowo w Bytomiu, gdzie obsługują jednotorowy odcinek linii 38 bez pętli końcowej na ulicy Piekarskiej. Są to wagony 954 z 1949 i 1118 z 1951 roku.

W pozostałych miastach wagony N używane są w charakterze wozów technicznych, a część miast podjęła się remontów tych wagonów i obecnie zasilają one zbiory taboru historycznego (w tym jedyny w pełni oryginalny wagon ND numer 538 w Krakowie).

• Tramwaj typu N
• 
  Kursujący liniowo do dziś w Bytomiu na linii nr 38, wagon nr 954 z 1949, 2006
• 
  Zabytkowy silnikowy wóz N wraz z doczepą 4ND1 w Katowicach, 2008
• 
  Zabytkowy 4N w Krakowie, 2010
• 
  Pulpit motorniczego

Zobacz też

• Lista tramwajów produkowanych w Polsce
• Konstal WPK