Lepnik
Lepnik zwyczajny | |||
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj |
lepnik | ||
Nazwa systematyczna | |||
Lappula Moench Meth. 416. 4 Mai 1794[3] | |||
Typ nomenklatoryczny | |||
L. myosotis Moench[3] | |||
Synonimy | |||
|
Lepnik (Lappula) – rodzaj roślin należący do rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae). Obejmuje ok. 60[4][5]–75[6] gatunków. Rośliny te występują głównie w Azji, poza tym w Europie (6 gatunków), w północnej Afryce i Ameryce Północnej (5 gatunków)[4][5]. W Polsce rośnie dziko jeden gatunek – lepnik zwyczajny L. squarrosa, poza tym kilka gatunków bywa uprawianych lub zawlekanych (lepnik otwarty L. patula i różnokolcowy L. heteracantha)[7][8][9].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Rośliny jednoroczne i dwuletnie, rzadko byliny. Pędy są szczeciniasto, sztywno, rzadziej miękko owłosione, przy czym włoski mają nasady zgrubiałe lub dyskowato rozszerzone[4].
- Liście
- Skrętoległe[4].
- Kwiaty
- Zebrane w skrętki, wydłużające się w czasie owocowania. Działek kielicha 5, rozciętych niemal do nasady, zwykle powiększających się w czasie owocowania. Płatki korony w kolorze jasnoniebieskim, rzadko białym, zrośnięte u nasady w rozszerzającą się, krótką rurkę, wewnątrz z osklepkami. Pręciki krótkie, nie wystają z rurki korony. Zalążnia górna, czterokomorowa, z krótką szyjką słupka, zakończoną główkowatym znamieniem[4].
- Owoce
- Rozłupnie rozpadające się na cztery rozłupki. Wzdłuż ich krawędzi występuje rząd lub trzy rzędy kolców kotwicowato zakończonych lub przekształconych w brodawki albo zrośniętych w skrzydełko[4][9].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj należy do podplemienia Eritrichiinae, plemienia Rochelieae w podrodzinie Cynoglossoideae w obrębie rodziny ogórecznikowatych Boraginaceae[10].
- Lappula aktaviensis Popov & Zakirov
- Lappula alaica (Popov) Nabiev
- Lappula albiflora (Riedl) Khoshsokhan & Kaz.Osaloo
- Lappula anisacantha (Turcz. ex Bunge) Gürke
- Lappula anocarpa C.J.Wang
- Lappula badachschanica Popov ex Ikonn.
- Lappula baitenovii Kudab.
- Lappula balchaschensis Popov ex Golosk.
- Lappula barbata (M.Bieb.) Gürke
- Lappula brachycentra (Ledeb.) Gürke
- Lappula brachycentroides Popov
- Lappula caespitosa C.J.Wang
- Lappula cenchroides A.Nelson
- Lappula coronifera Popov
- Lappula cynoglossoides (Lam.) Gürke
- Lappula deserticola C.J.Wang
- Lappula diploloma (Fisch. & C.A.Mey.) Gürke
- Lappula duplicicarpa Pavlov
- Lappula dzharkentica Popov ex Golosk.
- Lappula fruticulosa Ovczinnikova
- Lappula glabrata Popov
- Lappula granulata (Krylov) Popov
- Lappula heteracantha (Ledeb.) Gürke – lepnik różnokolcowy
- Lappula heteromorpha C.J.Wang
- Lappula himalayensis Ching J.Wang
- Lappula intermedia (Ledeb.) Popov
- Lappula karelinii (Fisch. & C.A.Mey.) Kamelin
- Lappula ketmenica Kudab.
- Lappula korshinskyi Popov
- Lappula krylovii Ovczinnikova, Pjak & A.L.Ebel
- Lappula kulikalonica Zakirov
- Lappula laevimarginata Riedl
- Lappula lenensis Popov ex Ovczinnikova
- Lappula leonardii Riedl
- Lappula lipschitzii Popov
- Lappula lipskyi Popov
- Lappula macra Popov
- Lappula macrantha (Ledeb.) Gürke
- Lappula marginata (M.Bieb.) Gürke – lepnik rozłożysty
- Lappula microcarpa (Ledeb.) Gürke
- Lappula mogoltavica Popov ex Czukav.
- Lappula monocarpa C.J.Wang
- Lappula nevskii Raenko
- Lappula nuratavica Nabiev & Zakirov
- Lappula occidentalis (S.Watson) Greene
- Lappula occultata Popov
- Lappula parvula Nabiev & Zakirov
- Lappula patula (Lehm.) Menyh. – lepnik otwarty
- Lappula paulsenii (Brand) Popov
- Lappula pavlovii Golosk.
- Lappula physacantha Golosk.
- Lappula popovii Zakirov
- Lappula pratensis C.J.Wang
- Lappula ramulosa C.J.Wang & X.D.Wang
- Lappula rechingeri Riedl
- Lappula redowskii (Hornem.) Greene
- Lappula rupestris (Schrenk) Gürke
- Lappula rupicola Zakirov
- Lappula saissanica Aralbaev
- Lappula saphronovae Kamelin
- Lappula semialata Popov
- Lappula semnanensis Riedl & Iranshahr
- Lappula sericata Popov
- Lappula shanhsiensis Kitag.
- Lappula spinocarpos (Forssk.) Asch. ex Kuntze
- Lappula squarrosa (Retz.) Dumort. – lepnik zwyczajny
- Lappula stricta (Ledeb.) Gürke
- Lappula subcaespitosa Popov ex Golosk.
- Lappula tadshikorum Popov
- Lappula tenuis (Ledeb.) Gürke
- Lappula tianschanica Popov & Zakirov
- Lappula transalaica (Popov) Nabiev
- Lappula tuvinica Ovczinnikova
- Lappula wendelboi (Riedl) Khoshsokhan & Kaz.Osaloo
- Lappula zaissanica (Aralbaev) Aralbaev
Zaliczany tu gatunek, notowany także w Polsce jako przejściowo dziczejący – Lappula deflexa (Wahlenb.) Garcke – lepnik odgiętodziałkowy[7], klasyfikowany jest współcześnie do rodzaju Hackelia jako H. deflexa (Wahlenb.) Opiz[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-01-01] (ang.).
- ↑ a b Lappula. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-01-01].
- ↑ a b c d e f g Lappula Moench. [w:] Flora of China, Vol. 16, s. 402 [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-01-01].
- ↑ a b David J. Mabberley , Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 504, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ a b c Lappula Moench. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-17].
- ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 105, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 110. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b Elżbieta Pancer-Kotejowa: Lappula Lepnik. W: Bogumił Pawłowski (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. X. Warszawa, Kraków: PAN Instytut Botaniki im. W. Szafera, PWN, 1963, s. 177.
- ↑ Genus: Lappula Moench. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-01-01].